193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

GELİR VERGİSİ KANUNU (G.V.K.)

Kanun Numarası : 193
Kabul Tarihi : 31/12/1960
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 6/1/1961 Sayı : 10700
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 4 Cilt : 1 Sayfa : 850

Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız
“Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı”
Cilt: 1 Sayfa: 517

Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren yönetmelik için,”Yönetmelikler Külliyatı”nın kanunlara göre düzenlenen nümerik fihristine bakınız.

*
* *

BİRİNCİ KISIM
Mükellefiyet
BİRİNCİ BÖLÜM
Verginin Mevzuu
Mevzuu:
Madde 1 – (Değişik: 7/1/2003 – 4783/1 md.)
Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve
iratların safi tutarıdır.
Gelirin unsurları:
Madde 2 – (Değişik: 7/1/2003 – 4783/2 md.)
Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır :
1. Ticarî kazançlar,
2. Ziraî kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile
nazara alınır.
3350
İKİNCİ BÖLÜM
Tam Mükellefiyet
Mükellefler:
Madde 3 – Aşağıda yazılı gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden
vergilendirilirler:
1. Türkiye’de yerleşmiş olanlar;
2. (Değişik: 19/2/1963 – 202/1 md.) Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve
teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese,teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısiyle yabancı memleketlerde oturan
Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısiyle Gelir Vergisine
veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, mezkür kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.)
Türkiye’de yerleşme:
Madde 4 – Aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:
1. İkametgahı Türkiye’de bulunanlar (İkametgah,Kanunu Medeninin 19 uncu ve mütaakıp maddelerinde yazılı olan
yerlerdir);
2. (Değişik: 19/2/1963 – 202/2 md.) Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar
(Geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)
Yerleşme sayılmıyan haller:
Madde 5 – Aşağıda yazılı yabancılar memlekette altı aydan fazla kalsalar dahi, Türkiye’de yerleşmiş sayılmazlar:
1. Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın
muhabirleri ve durumları bunlara benziyen diğer kimselerle tahsil veya tedavi veya istirahat veya seyahat maksadiyle
gelenler;
2. Tutukluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmıyan sebeplerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olanlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Dar Mükellefiyet
Mükellefler ve mevzuu:
Madde 6 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/2 md.)
Türkiyede yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden
vergilendirilirler.
Kazanç veya iradın Türkiye’de elde edilmesi:
Madde 7 – (Değişik: 27/3/1969 – 1137/1 md.) Dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından kazanç ve iradın
Türkiye’de elde edildiği aşağıdaki şartlara göre tayin olunur:
1. (Değişik: 31/12/1981 – 2574/1 md.) Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye’de işyerinin olması veya daimi
temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş
merkezi Türkiye’de bulunmayanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye’de satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye’de
satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye’de elde edilmiş sayılmaz.)
3351
Türkiye’de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türkiye’de olması veya satış aktinin Türkiye’de
yapılmış olmasıdır. İş merkezinden maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği merkezdir.
2. Zirai kazançlarda: Zirai faaliyetlerin Türkiye’de icra edilmesi;
3. Ücretlerde:
a) Hizmetin Türkiye’de ifa edilmiş veya edilmekte olması veya Türkiye’de değerlendirilmesi;
b) (Değişik: 24/12/1980 – 2361/3 md.) Türkiye’de kain müesseselerin idare meclisi başkan ve üyelerin, denetçilerine,
tasfiye memurlarına ait huzur hakkı, aidat, ikramiye ve benzerlerinin Türkiye’de değerlendirilmesi;
4. Serbest meslek kazançlarında: Serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye’de icra edilmesi veya Türkiye’de
değerlendirilmesi;
5. Gayrimenkul sermaye iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye’de bulunması ve bu mahiyetteki mal ve hakların
Türkiye’de kullanılması veya Türkiye’de değerlendirilmesi;
6. Menkul sermaye iratlarında: Sermayenin Türkiye’de yatırılmış olması;
7. Diğer kazanç ve iratlarda: Bu kazanç veya iratları doğuran işin veya muamelenin Türkiye’de ifa edilmesi veya
Türkiye’de değerlendirilmesi; (1)
Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü, 5 inci ve 7 nci bentlerinde sözü edilen değerlendirmeden maksat, ödemenin Türkiye’de
yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapılmışsa, Türkiye’de ödiyenin veya nam ve hesabına ödeme yapılanın
hesaplarına intikal ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır.
İş yeri ve daimi temsilci:
Madde 8 – 7 nci maddenin 1 numaralı bendinde yazılı iş yeri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tayin olunur.
Aynı maddede yazılı daimi temsilci, bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına
muayyen veya gayrimuayyen bir müddetle veya mütaaddit ticari muameleler ifasına yetkili bulunan kimsedir.
Aşağıda yazılı kimseler, başkaca şartlar aranmaksızın temsil edilenin daimi temsilcisi sayılırlar.
1. Ticari mümessiller, tüccar vekilleri ve memurları ile Ticaret Kanununun hükümlerine göre acenta durumunda
bulunanlar;
2. (Değişik: 19/2/1963 – 202/4 md.) Temsil edilene ait reklam giderleri hariç olmak üzere giderleri devamlı olarak
kısmen veya tamamen temsil edilen tarafından ödenenler;
3. Mağaza veya depolarında temsil edilen hesabına konsinyasyon suretiyle satmak üzere devamlı olarak mal
bulunduranlar.
Bir kimsenin birkaç kişiyi aynı zamanda temsil etmesi daimi temsilcilik vasfını değiştirmez.
——————————
(1) Bu bentte geçen “Sair kazanç ve iratlarda” ibaresi; 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81/C maddesi ile “Diğer
kazanç ve iratlarda“ şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3352
İKİNCİ KISIM
Muaflık ve İstisnalar
BİRİNCİ BÖLÜM
Esnaf Muaflığı
Vergiden muaf esnaf:
Madde 9 – (Değişik: 24/12/1980-2361/4 md.)
(Değişik birinci cümle: 22/7/1998 – 4369/26 md.) Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle
çalışanlar gelir vergisinden muaftır.
1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal
edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve
temizlik maddelerini ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları
satanlar hariç) (1)
2. Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk
tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı
ve hammallar gibi küçük sanat erbabı;
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle
yapanlardan 47 nci maddede yazılı şartları haiz bulunanlar (51 nci madde şümulüne girenler bu muafiyetten
faydalanamazlar);
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz
veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu bentte yazılı
ölçüler, birlikte yaşıyan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya
ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir);
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği
mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;
——————————
(1) Bu bendin parantez içi hükmü; “(Halı, kilim, battaniye, mensucat, trikotaj, saat, kıymetli maden ve madeni eşyalar gibi değeri yüksek
olan maddeleri perakende olarak satanlarla, giyilecek eşya, gıda ve her türlü bakkaliye maddelerinin pazar takibi suretiyle satışını
mutat meslek haline getirenler hariç)” şeklinde iken, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
3353
6. (Değişik: 28/3/2007-5615/1 md.) Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler
hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu,
örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve
turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları,
tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî
veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere;
düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan
faydalanmaya engel değildir.
7. (Ek: 4/6/2008-5766/8 md.) Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç
olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi
toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar; (1)
8. (Değişik: 31/5/2012-6322/4 md.) Bu Kanunun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz olanlardan kendi ürettikleri
ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap
oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık,
yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında
faaliyette bulunanlar;(1)
9. (Ek: 31/5/2012-6322/4 md.) Yukarıdaki bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığınca
kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.
(İkinci fıkra Mülga: 22/7/1998 – 4369/26 md.)
(Üçüncü fıkra mülga: 11/8/1999 – 4444/14 md.; Yeniden düzenleme: 28/3/2007-5615/1 md.) Ticarî, ziraî veya
meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi
mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
(Ek fıkra: 22/7/1998 – 4369/26 md.) Esnaf muaflığı şartlarını topluca taşıyanlar bu muaflıktan yararlanabilmek için
ilgili esnaf odasına kayıt olmak ve durumlarını tevsik etmek suretiyle belediyeden “Esnaf Muaflığı Belgesi” almak
zorundadırlar. (Mülga hükümler: 11/8/1999 – 4444/14 md.)
(Ek fıkra: 22/7/1998 – 4369/26 md.) Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları
mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar. Vergi
Usul Kanunu hükümlerine göre yoklamaya yetkililer veya yoklamaya yetkililerle birlikte belediye zabıtalarınca müştereken
yapılan denetimlerde, vergiden muaf esnafın bir takvim yılı içinde bir defa mal alış ve giderlerine ilişkin belgeleri yanında
bulundurmadığının veya bulundurduğu belgenin satışını yaptığı mal ve hizmetle ilişkisinin olmadığının tespiti halinde,
“Esnaf Muaflığı Belgesi” iptal edilir. Belgesi iptal edilenlerden muaflık şartlarını taşıyanlar, aynı faaliyete devam etmek
istemeleri halinde yeniden belge almak zorundadırlar.
–––––––––––––
(1) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 1/7/2008 tarihinden geçerli olmak üzere ; (6) numaralı bentten sonra gelmek
üzere (7) numaralı bent eklenmiş ve sonraki bentte yer alan “1-6 numaralı” ibaresi “1-7 numaralı” şeklinde değiştirilerek bent numarası
buna göre teselsül ettirilmiştir.
3354
(Ek fıkra: 4/12/1985-3239/39 md.; Değişik fıkra: 22/7/1998 – 4369/26 md.) Bir işyeri açmaksızın münhasıran
gezici olarak, milli piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel
kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki
şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.
(Ek fıkra: 31/5/2012 -6322/4 md.) Esnaf muaflığına ilişkin şartları taşıyanlara talepleri halinde vergi dairesince
Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi verilir. Bu belgenin şekil ve muhtevasının tayin ve tespiti ile iptali ve uygulamaya ilişkin usul
ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
(Ek fıkra: 26/12/1993 – 3946/6 md.) Bu muaflığın, 94 üncü madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü
yoktur.
3355
İKİNCİ BÖLÜM
Vergiden Muaf Çiftçiler
Küçük çiftçi muaflığı:
Madde 10 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Küçük çiftçi muaflığının hududu:
Madde 11 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
İşletme büyüklüğü ölçüsü:
Madde 12 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Satış tutarı ölçüsü:
Madde 13 – (Mülga:22/7/1998 – 4369/82 md.)
Muaflıktan mükellefliğe, mükelleflikten muaflığa geçiş:
Madde 14 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Muaflıklar
Diplomat muaflığı:
Madde 15 – Yabancı Devletlerin Türkiye’de bulunan elçi,maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile
elçilik ve konsolosluklara mensubolan ve o memleketin uyrukluğunda bulunan memurları, Türkiye’de resmi bir göreve
memur edilenler bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartiyle Gelir Vergisinden muaftırlar.
Bu muaflığın menkul sermaye iradı üzerinden tevkif suretiyle alınan vergiye şümulü yoktur.
Ücret istisnası:
Madde 16 – Yabancı elçilik ve konsoloslukların 15 inci maddeye girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu
işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak şartiyle Gelir Vergisinden istisna edilir.
Göçmen ve mülteci muaflığı:
Madde 17 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Serbest meslek erbabında yaşlılık muaflığı:
Mükerrer Madde 17 – (Ek: 19/2/1963 – 202/11 md.; Mülga: 24/12/1980 – 2361/11 md.)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kazançlarda İstisnalar
Serbest meslek kazançlarında:
Madde 18 – (Değişik: 4/12/1985 – 3239/40 md.)
(Değişik birinci fıkra: 11/8/1999 – 4444/4 md.) Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar
programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri,
bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band,radyo ve televizyon senorya ve oyunu gibi eserlerini gazete,
dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve
nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya
kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.
3356
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya
dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye
şümulü yoktur.
PTT Acentalarında kazanç istisnası:
Mükerrer Madde 18 – (Ek: 24/3/1988 – 3418/23 md.)
PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlar,gelir vergisinden müstesnadır.Bu kazanç istisnasının, bu Kanunun
94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Ticarî ve ziraî kazançlarda yatırım indirimi istisnası:
Madde 19- (Mülga: 30/3/2006 – 5479/2 md.)
Kreş ve gündüz bakımevleri ile eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası: (1)(2)
Madde 20- (Mülga: 24/12/1980 – 2361/14 md.; Yeniden düzenleme: 16/7/2004-5228/27 md.)
Özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının
işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve
esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesnadır. İstisna, kreş ve gündüz bakımevleri ile
okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar.
Genç girişimcilerde kazanç istisnası: (3)
Mükerrer Madde 20 – (Ek:4/12/1985 – 3239/41 md; Mülga: 26/12/1993 – 3946/38 md.; Yeniden düzenleme:
29/1/2016-6663/1 md.)
Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet
başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim
yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı,
aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden müstesnadır.
1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi
çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde
bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.),
3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla
bu maddedeki şartları taşıması,
——————————
(1) Bu madde başlığı “Maden suları kazançları istisnası:” iken, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 27 nci maddesiyle “Eğitim,
öğretim ve sağlık hizmet işletmelerinde kazanç istisnası: “şeklinde, daha sonra 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle
metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesinde geçen “Okul öncesi
eğitim” ibaresi “Özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi eğitim” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkranın ikinci cümlesine “İstisna,”
ibaresinden sonra gelmek üzere “kreş ve gündüz bakımevleri ile” ibaresi eklenmiştir.
(3) Bu madde başlığı “Eğitim, öğretim ve sağlık hizmet işletmelerinde kazanç istisnası:” iken, 29/1/2016 tarihli ve 6663 sayılı Kanunun 1
inci maddesiyle metne işlendiği şekilde yeniden düzenlenmiştir..
3357
4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya
faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya
kayın hısımlarından devralınmamış olması,
5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi
hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir.
Bu istisnanın, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Sermaye İratlarında İstisnalar
Gayrimenkuller ve haklarda:
Madde 21 – (Değişik birinci fıkra: 22/7/1998 – 4369/27 md.) Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir
takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 1.500.000.000 lirası (3.900 TL) Gelir Vergisinden müstesnadır. İstisna haddi üzerinde
hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz. (1)
Ticari, zirai veya mesleki kazancının yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile istisna haddinin
üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul
sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı
tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanmazlar. (2)
Mükerrer Madde 21 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
——————————
(1) Bu fıkrada daha önce 240.000 olarak yer alan ve mükerrer 123 üncü madde gereğince yükseltilen maktu had ve tutarlar aynen
bırakılmış, 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Gelir İdaresi Başkanlığı) (Seri No:
296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntolarla
işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİ”ne bakınız.
(2) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “gelirleri bunlar tarafından bildirilecek olanlar” ibaresi
“istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret,
menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı
tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı aşanlar” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3358
Menkul sermaye iratlarında: (1)
Madde 22 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.; Yeniden düzenleme: 9/4/2003-4842/2 md.)
1. (Değişik: 15/7/2016-6728/11 md.) Sigorta süresi en az on yıl veya ömür boyu olan tek primli yıllık gelir
sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesnadır. Şu kadar ki; bu istisnadan yararlananların (bu
maddenin (2) numaralı fıkrası kapsamında sigorta yaptıranlar dâhil) vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç
olmak üzere, on yıl tamamlanmadan tek primli yıllık gelir sigortalarından ayrılmaları hâlinde, ayrılma tarihinde yapılan
ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden, 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendine göre
tevkifat yapılır. İrat tutarlarının tespitinde 75 inci maddede yer alan hükümlere uyulur.
2. (Ek: 15/7/2016-6728/11 md.) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendi ile aynı
fıkranın (16) numaralı bendinin (c) alt bendi kapsamında yapılan ödemeleri, sigorta süresi on yıl ve üzeri veya ömür boyu
olan tek primli yıllık gelir sigortalarına yatıranların, bu sigorta için yatırdıkları kısma tekabül eden ödemelerin içerdiği irat
tutarları (4632 sayılı Kanun kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu olan
kısımlarına isabet eden irat tutarı dâhil) gelir vergisinden müstesnadır. İstisna edilen tutarlar üzerinden 94 üncü maddenin
birinci fıkrasının (15) ve (16) numaralı bentlerine göre tevkifat yapılmaz. Şu kadar ki; bu istisnadan yararlananların vefat,
maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç olmak üzere, ödeme alarak on yıl tamamlanmadan tek primli yıllık gelir
sigortalarından ayrılmaları hâlinde, bu fıkraya göre istisna edilen tutarlar üzerinden, ödemenin kaynağına göre 94 üncü
maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendi veya aynı fıkranın (16) numaralı bendinin (b) alt bendi için
belirlenen oranlar dikkate alınarak tevkifat yapılır. İrat tutarlarının tespitinde 75 inci maddede yer alan hükümlere uyulur. (1)
3. Tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde
yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır. İstisna edilen tutar üzerinden 94 üncü madde uyarınca tevkifat
yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kâr payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda yıllık beyanname
üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. (1)
––––––––––––––––––––––
(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle, bu maddeye (1) numaralı fıkradan sonra gelmek üzere (2) numaralı fıkra
eklenmiş ve mevcut (2) numaralı fıkra (3) numaralı fıkra olarak teselsül ettirilmiştir.
3358-1
ALTINCI BÖLÜM
Müteferrik İstisnalar
Ücretlerde:
Madde 23 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/17 md.)
Aşağıda yazılı ücretler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.
1. Köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5 000’i aşmayan yerlerde faaliyet gösteren ve
münhasıran el ile dokunan halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri;
2. (Değişik: 22/7/1998 – 4369/28 md.) Gelir Vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde vergilendirmeyen
çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri;
3. Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışanların
münhasıran yer altında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri;
4. (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
5. Köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam , bekçi ve benzeri hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen ücretler
ile çiftçi mallarını koruma bekçilerinin ücretleri;
6. Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde,apartmanlarda ve ticaret mahalli
olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.)
(Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dahil değildir);
7. Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, ceza ve ıslahevlerinde, darülacezelerin atelyelerinde çalışan
öğrencilere, hükümlü ve tutuklulara ve düşkünlere verilen ücretler;
8. (Değişik: 25/5/1995 – 4108/16 md.) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler
(işverenlerce,işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin
6.000.000 lirayı (14 TL) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır.
Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu
amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.); (1)
9. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/42 md.) Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel
kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve
suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2’yi aşmayan konutların hizmet
erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m2’yi aşması halinde, aşan kısma isabet
eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz);
10. Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan
taşıma giderleri;
________________
(1) Bu bentte 100.000 olarak getirilen ve 4369 sayılı Kanunla 800.000 olarak değiştirilen ve mükerrer 123 üncü madde gereğince
yükseltilen maktu had ve tutar aynen bırakılmış, 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının
(Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah
puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİ”ne bakınız.
3359
11. (Değişik : 28/6/2001 – 4697/2 md.) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci
maddesinde belirtilen sandıklar tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici
20 nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından ödenen aylıkların toplamı, en yüksek Devlet memuruna çalışılan süreye bağlı olarak ödenen
tutardan fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Genel, katma ve özel bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil); (1)
12. 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri.(2)
(Ek Bentler: 4/12/1985 – 3239/42 md.)
13. Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malüliyet, dul ve yetim aylıkları;
14. (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.; Yeniden düzenleme: 30/7/2003-4962/5 md.; Değişik: 15/7/2016-6728/12 md.) a) Kanuni ve
iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği
kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler;
b) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, Ekonomi Bakanlığından alınan izne istinaden
kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında
elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler;
15. Yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde bir, yüzden fazla işçi çalıştıran işyerlerinde iki, amatör sporcu çalıştıranların,
her yıl milli müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelenmesi ve bu amatör sporculara ödenen ücretler. (Asgari ücretin iki katını aşmamak
kaydıyla)
Gider karşılıklarında:
Madde 24 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/18 md.)
Gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.
1. (Değişik: 31/12/1981 – 2574/5 md.) Harcırah Kanununa tabi kurumlar tarafından harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler;
2. (Değişik: 31/12/1982 – 2772/3 md.) Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve
üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa tabi olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil)
verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki
Devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa aradaki fark ücret olarak
vergiye tabi tutulur.)
3. (Mülga: 26/12/1993 – 3946/38 md.)
4. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre ödenen yakacak yardımı (memur, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine avans olarak
ödenenler dahil);
5. Sayım işleriyle, seçim işlerinde çalıştırılanlara özel kanunlarına göre verilen zaruri gider karşılıkları.
____________________
(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle, bu bentte yer alan “ödenen en yüksek ödeme tutarından” ibaresi “çalışılan
süreye bağlı olarak ödenen tutardan” şeklinde değiştirilmiştir.
(2) Bu bentde yer alan “2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu hükümlerine tabi çırakların“ ibaresi, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı
Kanunun 59 uncu maddesinde yer alan “2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanununa tâbi çırakların“ ibaresi “ 3308 sayılı Çıraklık ve
Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların“ olarak değiştirilmiştir hükmüne istinaden değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3360
Tazminat ve yardımlarda: (1)(2)
Madde 25 – Aşağıda yazılı tazminat ve yardımlar Gelir Vergisinden müstesnadır:
1. Ölüm, engellilik, hastalık ve işsizlik sebepleriyle (işe başlatmama tazminatı dahil) verilen tazminat ve yapılan yardımlar; (1)(2)
2. Muhtaç olanlara belli bir süre için veya hayat kaydiyle yapılan yardımlar (Asker ailelerine yapılan yardımlarla hayır derneklerinin
ve yardım sandıklarının yardımları mutlak olarak bu istisnaya girerler.);
3. (Değişik: 26/8/2001 – 4697/3 md.) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci
maddesinde belirtilen sandıklar tarafından, kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gereğince verilen emekli,
dul, yetim ve evlilik ikramiyeleri veya iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar
(506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından ödenen tazminat, yardım ve toptan ödemeler en
yüksek Devlet memuruna çalışılan süreye bağlı olarak ödenen tutardan fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede
gerek muhtelif sandıklardan gerek aynı sandıktan muhtelif zamanlarda yapılan ikramiye, tazminat ve toptan ödemeler topluca dikkate alınır.); (4)
4. Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.);
5. Evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül
eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım
kısmına uygulanır.);
6. Sosyal sigorta kurumları tarafından sigortalılara yapılan ödemeler;
7. (Değişik: 17/10/1980 – 2320/2 md.) 1475 ve 854 sayılı kanunlara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953
sayılı Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler
tazminat sayılmaz.)
8. Genel olarak nafakalar(Alanlar için);
9. Yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince kendi üyelerine ölüm, engellilik, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle
yapılan yardımlar. (…) (2)(3)
10. (Ek: 4/12/1985 – 3239/44 md.) Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, dul, yetim ve
evlenme ikramiyeleri veya iade olunan mevduat,sürelerini doldurmamış bulunanlarla, dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminat ve
yardımlar.
__________________
(1) 16/6/2009 tarihli ve 5904 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “ve işsizlik
sebepleriyle verilen tazminat” ibaresi “ve işsizlik sebepleriyle (işe başlatmama tazminatı dahil) verilen tazminat” şeklinde değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.
(2) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının (1) ve (9) numaralı bentlerinde yer alan
“sakatlık” ibareleri “engellilik” şeklinde değiştirilmiştir.
(3) Bu bentte yeralan “… ile üyelerinin geri verilen mevduatı” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle metinden
çıkarılmıştır.
(4) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle, bu bentte yer alan “ödenen en yüksek ödeme tutarından” ibaresi “çalışılan
süreye bağlı olarak ödenen tutardan” şeklinde değiştirilmiştir.
3360-1
Vatan hizmetleri yardımlarında:
Madde 26 – Aşağıdaki yazılı vatan hizmetleri yardımları Gelir Vergisinden müstesnadır.
1. Harb malüllüğü zamları ;
2. Harb malüllerine ve şehit, dul ve yetimlerine verilen tekel beyiyeleri;
3. Şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatiyle yapılan bilümum ödemeler (Bu hükmün tatbikında hususi
kanunlarına göre kendilerine şehit sıfatı verilenlerle harb, isyan, eşkiya, kaçakçı takip ve müsademesi, sanıkların ve
mahkümların takibi,manevra, talim ve tatbikat esnasında görev başında veya görevden doğan sebeplerle ölenler şehit sayılır.);
4. Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükafatlar.
Teçhizat ve tayın bedellerinde:
Madde 27 – Aşağıda yazılı teçhizat ve tayın bedelleri Gelir Vergisinden müstesnadır:
1. Özel kanunlara dayanarak verilen yemek ve hayvan yem bedelleri veya bu mahiyette yapılan ödemeler;
2. Demirbaş olarak verilen giyim eşyası (Resmi ve özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin icabı olarak
verilen ve bunların işten ayrılmaları halinde geri alınan giyim eşyası);
3. Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri.
Tahsil ve tatbikat ödemelerinde:
Madde 28 – Tahsil ve tatbikat giderleri karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna
edilmiştir:
1. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve
memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar (Özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler,benzeri Devlet öğrenci ve
memurlarına verilen miktardan fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur). (Asli görev veya
memuriyet dolayısiyle alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir);
2. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe,ibate ve tahsil gideri
olarak ödenen paralar;
3. Öğrencilere tatbikat dolayısiyle öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler tarafından verilen
paralar.
3360-2
Teşvik ikramiye ve mükafatları: (1)
Madde 29 – Teşvik gayesiyle verilen aşağıda yazılı ikramiye ve mükafatlar Gelir Vergisinden müstesnadır:
1. İlim ve fenni, güzel sanatları, tarımı, hayvan yetiştirilmesini ve memleket bakımından faydalı olan diğer işleri ve
faaliyetleri teşvik maksadiyle verilen ikramiyeler ve mükafatlar;
(Değişik bentler 2, 3, 4 : 24/12/1980 – 2361/20 md.)
2. Subay,astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri
dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu veya kanuni veya iş merkezi
Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş
esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personele; fiilen uçuş hizmeti,
denizaltına dalış yapanlara fiilen dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemeler;
3. Spor yarışmalarına katılan amatör sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler;
4. Spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler.
Sergi ve panayır istisnası:
Madde 30 – Dar mükellefiyete tabi olanların:
1. Hükümetin müsaadesiyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar
(Türkiye’de başkaca iş yeri veya daimi temsilcileri bulunmamak şartiyle);
2. Bu sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar; Gelir Vergisinden
müstesnadır.
–––––––––––––––––––––––
(1) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle; bu maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan “kanuni ve iş
merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla görevlendirilenlere; uçuş hizmetleri, deniz altına dalış yapanlara dalış
hizmetleri dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemeler;” ibaresi “kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş
maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil
havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personele; fiilen uçuş hizmeti, denizaltına dalış yapanlara fiilen dalış hizmetleri dolayısıyla
yapılan aynı mahiyetteki ödemeler;” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3361
YEDİNCİ BÖLÜM
İndirimler (1)
Engellilik indirimi: (2)(3)(4)
Madde 31-(Değişik:9/4/2003-4842/3 md.)
Çalışma gücünün asgarî % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60’ını kaybetmiş
bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır
ve aşağıda engelli dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.
Engellilik indirimi;
– Birinci derece engelliler için 440.000.000 lira (900 TL),
– İkinci derece engelliler için 220.000.000 lira (470 TL),
– Üçüncü derece engelliler için 110.000.000 lira (210 TL)dır.
Engellilik derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Çalışma ve Sosyal
Güvenlik bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile belirlenir.
Asgarî geçim indirimi
Madde 32 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.; Yeniden düzenleme: 28/3/2007-5615/2 md.)
Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından
büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir
geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için
%10, diğer çocuklar için % 5’idir. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye
isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir
vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup
edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz. (5)
–––––––––––––––––––––––
(1) Yedinci Bölümün başlığı “En az geçim indirimi” iken,24/12/1980 tarihli ve 2361 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu madde başlığı “ İndirim hadleri:”iken 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
(3) Bu maddede yer alan 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle getirilen sakatlık indirim tutarları aynen bırakılmış
olup, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi
Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce
yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(4) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddenin başlığında yer alan “Sakatlık” ibaresi “Engellilik”, birinci
fıkrasında yer alan “sakat” ve “sakatlık” ibareleri sırasıyla “engelli” ve “engellilik”, ikinci fıkrasında yer alan “Sakatlık” ve “sakatlar”
ibareleri sırasıyla “Engellilik” ve “engelliler”, üçüncü fıkrasında yer alan “Sakatlık” ibaresi “Engellilik” şeklinde değiştirilmiştir.
(5) 4/4/2015 tarihli ve 6645 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ilk iki çocuk için %7,5” ibaresinden sonra gelmek üzere
“, üçüncü çocuk için %10,” ibaresi eklenmiştir.
3362
İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka
verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya
tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim,
yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı,
çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını
sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
(Ek fıkra: 16/6/2009-5904/2 md.) Ücretlerin vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa
teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci
fıkrada belirtilen asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
Asgarî geçim indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usûl ve esaslar Maliye
Bakanlığınca belirlenir.
Yurt dışına hizmet veren işletmelerde indirim:
Madde 33 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.; Yeniden düzenleme: 15/7/2016-6728/13 md.)
Bu Kanunun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (13) numaralı bendi ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde yer alan indirim kapsamındaki faaliyet alanlarında
hizmet veren işverenlerin, destek personeli hariç olmak üzere, münhasıran bu faaliyetler için istihdam ettikleri ve fiilen bu
işleri ifa eden hizmet erbabına ödedikleri ücretler üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan vergiden,
işverenin bu faaliyetlerinden sağladığı hasılatın %85’inin yurt dışından elde edilmiş olması ve fatura veya benzeri belgenin
yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi şartıyla, her bir çalışan için faaliyetin yapıldığı yılın ocak ayına ait asgari ücretin
safi tutarının bu Kanunun 103 üncü maddesindeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir diliminde yer alan oranla çarpılmasıyla
bulunan indirim tutarı mahsup edilir.
Bu indirim, yıl içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla tahsil edilen vergilerin, bu maddede yer alan şartların
gerçekleşmesi hâlinde, takvim yılına ilişkin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihten sonraki
vergilendirme dönemlerine ilişkin muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergilerden mahsup edilmek suretiyle
uygulanır.
Bu maddede yer alan %85 oranını, hizmet alanları itibarıyla veya kazanç tutarına bağlı olarak ayrı ayrı veya birlikte
%50’ye kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya Bakanlar Kurulu, bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları
belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Madde 34 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.)
Vergi karnesi esası:
Madde 35 – (Değişik: 1/5/1981 – 2454/7 md.)
A) İndirimlerden faydalanmak isteyenler Vergi Usul Kanunu esaslarına göre vergi karnesi almak zorundadırlar.
3362-1
B) Bu Kanunun 2 nci maddesinde sayılan kazanç ve iratları elde edenler (İstisna ve muafiyetlerden faydalananlar
dahil) vergi karnesi almak ve Gelir Vergisi yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri karnelerine
yazdırmak zorundadırlar.
(Değişik: 31/12/1981 – 2574/7 md.) Bu bentte yazılı vergi karnesinin ihtiva edeceği hususlar, karne almaya ilişkin
şekil ve esaslar ile uygulama zamanı Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilir.
İndirimin uygulanmıyacağı gelirler:
Madde 36 – (Değişik: 28/12/1967 – 980/4 md.)
Muhtelif yerlerden ücret alan hizmet erbabı için 31 inci maddede yazılı indirimler bunlardan yalnız en yüksek olan
ücretin vergisine uygulanır. Hizmet erbabının vergi karnesi varsa, indirimin uygulanacağı ücret bu karneyi muhafaza eden
işverenden aldığı ücrettir. Vergi Usul Kanunu ile karne almaktan muaf tutulmuş olanlarda indirimin uygulanacağı ücret, aile
durumu sual varakasını muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir.
31 inci maddedeki indirimler, dar mükellefiyete tabi kimselere şamil değildir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM(1)
Yatırım İndirimi
Yatırım indiriminin mahiyeti:
Ek Madde 1 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
Yatırım indiriminin şartları:
Ek Madde 2 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
Yatırım indiriminin konusu ve nispeti:
Ek Madde 3 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
Yatırım indiriminin başlangıcı ve uygulama süresi:
Ek Madde 4 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
Yatırım indirimine mevzu aktif değerlerin satış ve devri:
Ek Madde 5– (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
Muhasebe usulü:
Ek Madde 6 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
ÜÇÜNCÜ KISIM
Gelir Unsurlarının Tesbiti
BİRİNCİ BÖLÜM
Ticari Kazanç
Ticari kazancın tarifi:
Madde 37 – Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.
Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı kazançlar ticari kazanç sayılır:
1. Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden;
_____________________
(1) Sekizinci Bölüm, başlığı ile birlikte; 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
3362-2
2. Coberlik işlerinden;
3. Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden;
4. Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden;
5. (Değişik: 19/2/1963 – 202/17 md.) Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım-satımı ile devamlı olarak
uğraşanların bu faaliyetlerinden;
6. (Değişik: 19/2/1963 – 202/17 md.) Satınalınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden
itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından;elde
edilen kazançlar.
7. (Ek: 9/4/2003-4842/4 md.) Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar.
Kolektif ortaklıklarda ortakların, adi veya eshamlı komandit ortaklıklarda komandite ortakların ortaklık karından
aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir.(66 ncı madde hükmü mahfuzdur.)
Ticari kazanç,Vergi Usul Kanunu hükümlerine ve bu kanunda yazılı gerçek (Bilanço veya işletme hesabı esası) veya
basit usullere göre tesbit edilir.(1)
Özel okul ve hastanelerle benzeri yerleri işleten serbest meslek erbabı, serbest meslek kazançlarını da işletmenin
kayıtlarına ithal edebilirler.
Bilanço esasında ticari kazancın tesbiti:
Madde 38 – Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki
değerleri arasındaki müspet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce:
1. İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir;
2. İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur.
_____________________
(1) Bu fıkrada yer alan “götürü” ibaresi 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle “basit” olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
3363
Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun
40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur.
(Mülga üçüncü fıkra: 4/12/1985 – 3239/138 md.)
(Ek: 26/12/1993-3946/8 md.;Mülga dördüncü fıkra: 17/12/2003-5024/9 md.)
(Ek: 9/4/2003-4842/5 md.; Mülga beşinci fıkra: 17/12/2003-5024/9 md.)
İşletme hesabı esnasında ticari kazancın tesbiti:
Madde 39 – İşletme hesabı esasına göre ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler
arasındaki müspet farktır.
(Elde edilen hasılat, tahsil olunan paralarla tahakkuk eden alacakları; giderler ise,tediye olunan ve borçlanılan
meblağları ifade eder.)
Emtia alım ve satımı ile uğraşanlarda ticari kazancın bulunması için hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun
değeri hasılata, dönem başındaki emtia mevcudunun değeri ise giderlere ilave olunur.
Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun
40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur.
Mükerrer Madde 39 – (Ek: 4/12/1985 – 3239/47 md.; Mülga: 26/12/1993-3946/38 md.)
İndirilecek giderler:
Madde 40 – Safi kazancın tesbit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir:
1. Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler. (Ek parantez içi hüküm: 25/5/1995
– 4108/19 md.) (İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte
yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu
işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.)
2. (Değişik: 27/12/1963 – 365/2 md.) Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate
giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere
Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının
tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartiyle), 27 nci maddede yazılı giyim giderleri;
3. İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve
tazminatlar;
4. İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının
gerektirdiği süreye maksur olmak şartiyle);
5. (Değişik: 24/6/1994 – 4008/24 md.) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan
taşıtların giderleri (…), (1)
6. (Değişik: 31/12/1982 – 2772/5 md.) İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye
vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar;
________________
(1) Bu aralarda yer alan parantez içi hükümler, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 82 inci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
3364
7. (Değişik: 24/12/1980 – 2361/29 md.) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar, (Ek: 24/6/1994 – 4008/24
md.) (…)(1) (Ek hüküm: 15/7/2016-6728/14 md.) (İşletmeye dâhil olan gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı yalıtımı ve
enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar, yapıldığı yılda doğrudan gider yazılabilir.)
8. (Ek: 4/12/1985 – 3239/48 md.) İşverenlerce, Sendikalar Kanunun hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar (şu kadar ki;
ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını aşamaz).
9. (Ek: 28/6/2001-4697/4 md.; Değişik: 13/6/2012-6327/4 md.) İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine
ödenen katkı payları (İşverenler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve ücretle ilişkilendirilmeksizin ticari kazancın tespitinde
gider olarak indirim konusu yapılacak katkı paylarının toplamı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari
ücretin yıllık tutarını aşamaz. Gerek işverenler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, gerekse bu Kanunun 63 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı, ödemenin yapıldığı
ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz.).
Bakanlar Kurulu bu oranı yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki
katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.
10. (Ek: 25/12/2003-5035/12 md.) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye
Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli.(2)
11. (Ek: 4/4/2015-6645/9 md.) Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen işbaşı eğitim programlarından faydalananlara, programı
yürüten işverenlerce fiilen ödenen tutarlar (Bu kapsamda işverenler tarafından ticari kazancın tespitinde ücretle ilişkilendirilmeksizin her bir
katılımcı itibarıyla indirim konusu yapılacak tutar aylık olarak asgari ücretin brüt tutarının yarısını aşamaz.).
Gider kabul edilmiyen ödemeler:
Madde 41 – Aşağıda yazılı ödemelerin gider olarak indirilmesi kabul olunmaz:
1. Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler
emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave olunur.)
2. Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komüsyonlar ve
tazminatlar;
3. Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler;
4. Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek
faizler;
5. (Ek: 28/3/2007-5615/3 md.) Bu fıkranın 1 ilâ 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, teşebbüs sahibinin,
ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında
bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan
farklar işletmeden çekilmiş sayılır.
_______________
(1) Bu aralarda yer alan parantez içi hükümler, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 82 inci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, bu bentde yer alan “gıda maddelerinin” ibaresi, “gıda, temizlik, giyecek
ve yakacak maddelerinin” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3365
Teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı
ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü
altında bulunan diğer şirketler ilişkili kişi sayılır.
Bu bent uygulamasında, imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması veya verilmesi, ücret,
ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler, her hâl ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.
İşletmeden çekilmiş sayılan farklar, ilişkili kişi tarafından beyan edilmiş gelir veya kurumlar vergisi matrahının
hesabında dikkate alınmış ise ilişkili kişinin vergilendirme işlemleri buna göre düzeltilir. İlişkili kişiler ve bu kişilerle yapılan
işlemler hakkında bu maddede yer almayan hususlar bakımından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi
hükmü uygulanır.(1)
6. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitler ceza şartı olarak
derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.)(1)
7. (Ek: 14/6/1989 – 3571/8 md.) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam
giderlerinin % 50’si (0) sıfır (Bakanlar Kurulu, bu oranı % 100’ekadar artırmaya,sıfıra kadar indirmeye yetkilidir).(1)(2)
8. (Ek: 24/6/1994 – 4008/25 md.) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat
teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların
giderleri ile amortismanları;(1)
9. (Ek: 24/6/1994 – 4008/25 md.; Mülga: 17/12/2003-5024/9 md.; Yeniden düzenleme: 31/5/2012-6322/6 md.)
Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine
eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri
adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan
kısmı.
Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları
belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
10. (Ek: 15/5/2002 – 4756/28 md.) Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak
maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri. (1)
_________________
(1) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle (4) numaralı bentten sonra gelmek üzere (5) numaralı bent
eklenmiş ve diğer bent numaraları buna göre teselsül ettirilmiştir.
(2) Bu bentte kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış; 24/10/1990 tarih ve 90/1081 sayılı Kararname ile 1/1/1991
tarihinden geçerli olarak tespit edilen miktar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.
3366-1
Bu maddenin uygulanmasında, kolektif şirketlerin ortakları ile adi ve eshamlı komandit şirketlerin komandite
ortakları teşebbüs sahibi sayılır. (1)
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri:
Madde 42 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/30 md.)
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar
işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.(2)
Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde
veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannamaleri işlerin ikmal edildiği
takvim yılını takip eden yılın Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar.(3)
Müşterek genel giderler ve amortismanların dağıtılması:
Madde 43 – Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte
yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır.
1. (Değişik: 17/12/2003-5024/7 md.) Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her
yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının)
enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;
2. (Değişik: 17/12/2003-5024/7 md.) Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne
girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait
satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti
dahilinde;
3. Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina ve
ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre.
______________
(1) Gelir ve Kurumlar vergisi mükelleflerinin 2003 yılı Temmuz-Eylül üçüncü geçici vergi dönemi dokuz aylık kazançları
için gider indirimi kısıtlaması uygulamasına esas alınacak indirim oranının % 62.9 olarak tespit edilmesi, mükelleflerin
kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliyet unsurlarının % 15.7 sinin kanunen kabul edilmeyen gider
olarak dikkate alınması Maliye Bakanlığının 18/11/2003 tarihli ve 25293 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 84 seri
nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile hüküm altına alınmıştır. Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki
“ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(2) 42 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan “inşaat ve onarma işlerinde” ibaresi, “inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi
sayılır) ve onarma işlerinde” olarak, 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
(3) Bu fıkrada yer alan “Mart ayı sonuna kadar” ibaresi, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle
“Mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar,” olarak değiştirilmiş, daha sonra 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun
8 inci maddesiyle; ikinci fıkrada yer alan “Mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar” ibaresi “Mart ayının başından
yirmibeşinci günü akşamına kadar” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3366-2
İnşaat ve onarma işlerinde işin bitimi:
Madde 44 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/31 md.)
İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren
tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak
kabul edilir.(1)
Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu
giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır.
Ulaştırma işlerinde matrah:
Madde 45 – (Değişik: 31/12/1981 – 2574/8 md.)
Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri
kazançlar, Kurumlar Vergisine tabi yabancı ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait esaslara göre tespit olunur.
–––––––––––
(1) 44 üncü maddenin birinci fıkrasında yer alan ” geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarih” ibaresi
ise, “geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih” olarak, 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı
Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3367
Basit usulde ticari kazancın tesbiti: (1)
Madde 46 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/31 md.)
47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari kazançları basit usulde tespit olunur.
Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri
arasındaki müspet farktır. Bu fark yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi
mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanır. Bu suretle tespit ve beyan
olunan kazanç vergi tarhına esas alınır. Bu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanununun defter tutma
hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer
alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.
Basit usulde vergilendirilen mükellefler, faaliyetlerine ilişkin mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren belgeleri
ayrı ayrı dosyalarda saklamak zorundadırlar. Bu belgelerin kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının
oluşturdukları bürolarda tutulur. Bu bürolarda 13/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış yeterli sayıda meslek
mensubunun çalıştırılması zorunludur. Bu büroların kayıt, tasdik ve vergi dairesine karşı yükümlülükleri ile diğer usuller
Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Basit usule tabi ticaret erbabından, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit
edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere
tabi olurlar.
Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı yıllık kira bedeli ve 48 inci maddede yazılı iş hacmi
ölçüleri toplu olarak, diğer şartlar ortakların her biri için ayrı ayrı aranır. Ortaklarından birisi gerçek usule göre gelir vergisine
tabi bulunan ortaklıklarda, diğer ortakların ticari kazancı da gerçek usulde tespit olunur. Adi ortaklık halinde çalışanlardan
aynı zamanda diğer şahsi bir işle de iştigal edenlerin gerçek veya basit usulden hangisine göre vergilendirileceği, 47 nci
maddenin 2 numaralı bendi ile 48 inci maddede yer alan ölçülerden şahsi işine ait olanlara, ortaklıklardan hissesine düşen
miktarların eklenmesi suretiyle tespit olunur. Şahsi işin mevcut olmaması halinde, muhtelif ortaklıklardaki hisselerin
toplanması ile yetinilir.
(Değişik altıncı fıkra: 31/5/2012 – 6322/7 md.) Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı
içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Basit usulün şartlarını haiz
olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yazı ile bildirenler dilekçelerinde belirttikleri tarihten veya izleyen
takvim yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Gerçek usulde
vergilendirilen mükelleflerden, 47 nci maddede yazılı şartları taşıyanlardan arka arkaya iki hesap döneminin iş hacmi 48 inci
maddede yazılı hadlerden düşük olanlar, yazılı talepleri üzerine bu şartın gerçekleşmesini takip eden takvim yılından
başlayarak basit usule geçebilirler. İşin eş ve çocuklara devri halinde iş hacminin hesabında devirden önceki süreler de
dikkate alınır. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenler hiçbir suretle basit usulde
vergilendirilmezler.
——————————
(1) Bu madde başlığı “Götürü usulde ticari kazancın tespiti:” iken, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanun ile metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
3368
(Ek fıkra: 31/5/2012 – 6322/7 md.) Gerçek usulde vergilendirilmekte iken işini terk eden mükellefler ile basit usulün
şartlarını kaybedenlerden gerçek usulde vergilendirilmeye başlamadan önce işini terk eden mükellefler, terk tarihini takip
eden yılın başından itibaren iki yıl geçmedikçe basit usule dönemezler. Bu hüküm, işin eş veya çocuklara devri halinde de
uygulanır.
(Ek fıkra: 31/5/2012 – 6322/7 md.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye
Bakanlığı yetkilidir.
Basit usule tabi olmanın genel şartları: (1)
Madde 47 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/34 md.)
Basit usule tabi olmanın genel şartları şunlardır: (2)
1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık,
askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı
bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocuklar, namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin
başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz).
2. (Değişik: 22/7/1998 – 4369/32 md.) İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış
olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2.300.000.000 lirayı (6.500 TL), diğer yerlerde
1.700.000.000 lirayı (4.300 TL) aşmamak. (3)
3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olmamak.
2 ve 3 numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, yeniden işe başlayanlarda ise
işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır.
Basit usule tabi olmanın özel şartları (4)
Madde 48 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/33 md.)
Basit usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 34.000.000.000 lirayı
(90.000 TL) veya yıllık satışları tutarının 47.000.000.000 lirayı (130.000 TL) aşmaması,
——————————
(1) Bu madde başlığı “Götürü usulde ticari kazancın tespiti:” iken, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanun ile metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
(2) Bu fıkrada yer alan “Götürü usule” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile “Basit usule” olarak
değiştirilmiştir.
(3) Bu fıkrada bulunan ve 4369 sayılı Kanunla yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 420 milyon lira, diğer yerlerde
300 milyon lira olarak getirilen ve mükerrer 123 üncü madde gereğince yükseltilen maktu had ve tutarlar aynen bırakılmış olup, daha
sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile
2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler
için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(4) Bu maddede yer alan 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle getirilen tutarlar aynen bırakılmış, daha sonra
27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017
takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için,
Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
3368-1
2. 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının
17.000.000.000 lirayı (43.000 TL) aşmaması,
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının
34.000.000.000 lirayı (90.000 TL) aşmaması,
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit
edilmiş bulunan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütalaası
alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır. (1)(2)
Özel şartlar gösterilmiyen işler;
Madde 49 – (Mülga: 15/12/1990 – 3689/12 md.)
Götürü usule tabi olmanın şartlarını takvim yılı içinde kaybedenler:
Madde 50 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Basit usulün hududu: (3)
Madde 51 – Aşağıda yazılı olanlar, basit (…) (3) usulden faydalanamazlar:
1. Kollektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları;
2. İkrazat işleriyle uğraşanlar;
3. Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar;
4. (Değişik: 25/5/1995 – 4108/20 md.) Bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara
karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar.
5. Sigorta prodüktörleri;
6. Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler;
7. Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar;
8. (Değişik: 24/3/1988 – 3418/24 md.) Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç);
9. (Ek: 24/12/1980 – 2361/36 md.) Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve
kiremit harmanları işletenler;
10. (Ek: 24/12/1980 – 2361/36 md.) Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve
benzerlerinin sahip veya işleticileri; (Ek: 3/12/1988 – 3505/11 md.) (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha
aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç);
11. (Ek : 3/12/1988 – 3505/11 md.; Mülga : 11/8/1999 – 4444/14 md.)
——————————
(1) 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango
bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi” ibaresi, “Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi” olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
(2) 4369 sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle bu fıkrada getirilen tutarlar aynen bırakılmış, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere
getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(3) Bu madde başlığında ve birinci fıkrasının ilk cümlesinde geçen “götürü” ibaresi 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi
ile “basit” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3369
12. (Ek : 24/12/1980 – 2361/36 md; Değişik : 26/12/1993 – 3946/12 md.) Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve
Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin
belediye sınırları(mücavir alanlar dahil) belediyelerin nüfusları,yöreler itibariyle veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunup
bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler. (1)
İKİNCİ BÖLÜM
Zirai Kazanç
Zirai kazanç, zirai faaliyet, zirai işletme, çiftçi ve mahsulün tarifi:
Madde 52 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/21 md.)
Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır.
Zirai faaliyeti arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollariyle veyahut
doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini,
avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde
faydalanılmasını ifade eder.
Bazı nebat ve hayvan nevilerinde istihsalin doğrudan doğruya arazi üzerinde yapılmaması zirai faaliyetin mahiyetini
değiştirmez.
Aşım yaptırmak maksadiyle erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlü ziraat makina ve aletlerinin başka
çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması da zirai faaliyetlerden sayılır.
Mahsullerin değerlendirilmeleri maksadiyle ve zirai istihsale müteferri olarak işlenmesi de zirai faaliyete girer.
Ancak, bu ameliye, aynı teşebbüsün cüzünü teşkil eden bir işletmede vukua geliyorsa, bu ameliyenin zirai faaliyet
sayılabilmesi için işletmenin sinai bir müessese ehemmiyet ve genişliğinde olmaması ve faaliyetini, cüz’ün teşkil ettiği
teşebbüsün mahsullerine hasretmesi şarttır.
——————————
(1)Bu bentte sözü edilen, gerçek usulde vergilendirilmesi 1/5/1995 tarihinden geçerli olmak üzere gerekli görülenlerle ilgili
olarak, 1/4/1995 tarih ve 22245 sayılı R.G.’de yayımlanan 12/1/1995 tarih ve 95/6430 sayılı Kararname ile bu
Kararnamede değişiklik yapan ve 2/12/2000 -24248 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7/11/2000 tarih ve 2000/1591
sayılı Kararnameye bakınız.
3371
Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar
geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasında kalır. Çiftçiler tarafından doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım
işlerinin tedviri için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu mevzua munhasır kalmak şartiyle dükkan ve mağaza sayılmaz.
Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme, bu işletmeleri işleten gerçek kişilere (adi
şirketler dahil), vergiye tabi olsun veya olmasınlar, çiftçi ve bu faaliyetler neticesinde istihsal olunan maddelere de mahsul
denir.
Kollektif şirketlerle adi veya eshamlı komandit şirketler zirai faaliyetle iştigal etseler dahi çiftçi sayılmazlar. Zirai
faaliyetle iştigal eden kollektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirket karından aldıkları
paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir.
Bir çiftçiye veya ortaklığa ait olup aynı köy sınırları içinde veya birbirine bitişik arazi üzerinde bulunan yahut istihsal
şartlarına göre birbirine bağlılık ve beraberlik arz eden işletmeler tek işletme sayılır.
Zirai kazançta vergileme
Madde 53 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/34 md.)
Çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançlar, bu Kanunun 94 üncü maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak
suretiyle vergilendirilir. 54 üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu
mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usulde (zirai
işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tesbit olunarak vergilendirilir.Kazançları gerçek usulde
vergilendirilmeyen çiftçiler bu kazançları için beyanname vermezler. (Ek cümle: 30/7/2003-4962/6 md.) Ancak, çiftçiye ait
olmakla beraber ziraî işletmeye dahil edilmeyen biçerdöver veya bu mahiyetteki bir motorlu araç veya on yaşına kadar ikiden
fazla traktörün işletilmesinden elde edilen gelirler ticarî kazanç hükümlerine göre vergilendirilir.
Bu hükmün tatbikinde, aile reisi ile birlikte yaşayan eş ve velayet altındaki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık
halindeki işletmelerde işletme büyüklüğü toplu olarak nazara alınır. Ortaklıklarda,ortaklığın birden fazla işletmeye taalluk
etmesi veya işletmelerin ayrı ayrı mahallerde bulunması durumu değiştirmez. 52 nci maddede yazılı tek işletmelerde işletme
birden fazla ortaklıklara ait olsa bile bu ortaklıklara ait işletme büyüklüğü toplanmak suretiyle nazara alınır. Birden fazla zirai
işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklığı bulunanların işletme büyüklüğü ölçülerinin tesbitinde ortaklık payları toplamı esas
alınır.
54 üncü maddede yazılı ziraat gruplarının bir kaç tanesi içine giren zirai faaliyetlerin bir arada yapılması halinde,en
fazla iki gruba ait işletme büyüklükleri, bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşanlar gerçek usulde vergilendirilir.
Gerek şahsi işletmesi gerekse dahil bulunduğu ortaklıklar müstakilen işletme büyüklüğü ölçüsünün altında kaldığı
halde, kendisine ait işletmenin ve ortaklıklardaki payların toplamı bu ölçüyü aşan çiftçiler gerçek usulde vergilendirilir.
Payları toplamı ölçüleri aşmayan diğer ortaklar tevkifat yoluyla vergilendirilirler.Yarıcılık ortaklık sayılır.
Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, yazılı olarak vergi dairesinden istemde bulunmaları halinde
izleyen vergilendirme dönemi başından işe yeni başlayanlar, işe başlama tarihinden itibaren gerçek usule geçebilirler. 54
üncü maddede yazılı ölçüleri aşanlan müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek usulde;gerçek usule tabi
olanlardan bu ölçülerin altında kalanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden tevkifat
yapılmak suretiyle vergilendirilirler.
Vergi usul kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine uymayan (…) (1)
çiftçiler, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek
unsurlarından yararlanamazlar. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usuller, ilgili kuruluşların görüşleri de alınarak Maliye
Bakanlığınca belirlenir.
İşletme büyüklüğü ölçüleri
Madde 54 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/35 md.)
Zirai kazancın gerçek usulde tesbiti bakımından bir takvim yılı içinde dikkate alınacak ölçüler şunlardır;
A) Arazi üzerinde yapılan faaliyetlerde
1 inci grup:Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı; taban arazide 600, (900) kıraç arazide 1200 (1700)
dönüm;
––––––––––––––––––
(1) Bu arada bulunan “ ve Ziraat Odasından, bulunmayan yerlerde Tarım İl veya İlçe Müdürlüklerinden çiftçi belgesini
almayan” ibaresi, 15/5/2007 tarihli ve 5661 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.
3372
2 nci grup: Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (1000) dönüm;
3 üncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 600 (950) dönüm;
4 üncü grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (400) dönüm;
5 inci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm;
6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm;
7 nci grup: Patates,soğan,sarmısak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm;
8 inci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (150) dönüm (Mahsul verebilecek hale gelmeyenler
hariç);
9 uncu grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm;
10 uncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm;
11 inci grup: Sera ve çiçekçilik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 8 (8) dönüm;
12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (300) dönüm;
13 üncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250) dönüm;
14 üncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250)
dönüm;
15 inci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 1500 (2500) ağaç;
16 ncı grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 2500 (4500) ağaç;
17 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 1250 (1500) ağaç;
18 inci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 1000 (2000) ağaç;
19 uncu grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 (30) dönüm;
20 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kayısıda 1000 (2000) ağaç;
21 inci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftali de 1000 (2000) ağaç;
22 nci grup: Diğer meyve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1000 dönüm (Meyve ve ürün verebilecek
hale gelmeyenler ile palamut hariç); (1)
23 üncü grup: Büyükbaş hayvan sayısı 150 (150) adet (İş hayvanları ile iki yaşından küçük, büyükbaş hayvanlar
hariç);
24 üncü grup: Küçükbaş hayvan sayısı 500 (750) adet (Bir yaşından küçük, küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları
hariç);
B) Arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında:
1 inci grup: Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği;
a) Denizlerdeki sınırları belirlenebilen üretim alanlarında yapılan balık yetiştiriciliğinde (ağ kafes vb.) 500 (750) m2,
b) İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları belirlenebilen havuz (beton, toprak vb), göl, gölet ve baraj gölleri gibi
üretim alanlarında 600 (900) m2,
2 nci grup:D enizlerde yapılan balık avcılığında toplam tekne boyu 20 (20) metre;
3 üncü grup: Arıcılık ziraatinde kovan sayısı 500 (500) adet;
4 üncü grup: İpek böcekçiliği ziraatinde kutu sayısı 500 (500) adet;
Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar, Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, bu ölçüleri gerekli gördüğü bölgeler için
yıllık olmak kaydıyla arazi ve ürün türlerine göre beş katına kadar artırmaya veya kanuni hadden az olmamak üzere yeniden
tespit etmeye yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi takip eden takvim yılı başından
itibaren yürürlüğe girer.
——————————
(1) Bu grupta 26/11/1998 tarih ve 98/12095 sayılı Kararname ile yapılan değişiklikte “yer fıstığı 350 dönüm” ibaresi
getirilmiştir. (Bkz.R.G. 11/12/1998-23550)
3372-1
Yukarıda (A) bendinde zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek hale gelme durumu
başlangıcı ile (B) bendinde işletme büyüklüğü gösterilmeyen zirai faaliyetlerde işletme büyüklüğü ölçüsü Tarım, Orman ve
Maliye Bakanlıklarınca müştereken tespit olunur. (1)
Kazancın zirai işletme hesabı esasına göre tespiti:
Madde 55 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/39 md.)
Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç, hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen veya alacak olarak tahakkuk
eden hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet farktır.
(Ek: 1/5/1981 – 2454/11 md.) Zirai kazancın işletme hesabı esasına göre tespitinde; hesap dönemi başındaki
mahsullerin değeri giderlere, hesap dönemi sonundaki mahsullerin değeri ise hasılata ilave olunur.
Zirai işletme hesabı esasına göre hasılat:
Madde 56 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/25 md.)
Zirai işletme hesabı esasına göre hasılat aşağıda yazılı unsurlardan terekküp eder:
1. Evvelki yıllardan devredilenler de dahil olmak üzere istihsal olunan, satınalınan veya sair suretlerle elde edilen her
türlü zirai mahsullerin satış bedelleri (Primler, ristrunlar ve benzerleri dahil):
2. Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması mukabilinde alınan bedeller;
3. Gider yazılan değerlerin satılması halinde bunların satış bedelleri;
4. Mahsullerin idrakinden evvel veya sonra hasara uğramalarından dolayı alınan sigorta tazminatları;
——————————
(1) Bu maddeye Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 11/12/1998 tarih ve 23550 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 26/11/1998 tarih ve 98/12095 sayılı Kararname ile değiştirilen ve 1/1/1999 tarihinden geçerli olmak üzere
tespit edilen miktarlar ise, metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.
3373
5. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Vergi
Usul Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan hasılat.
Zirai mahsullerin, istihsal vasıtaları ile zat, aile veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak üzere istihlak maddeleri ile
değiştirilmesi halinde verilen mahsulün emsal bedeli hasılat sayılır.
(Değişik: 24/12/1980 – 2361/40 md.) Ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırılması
karşılığında herhangi bir istihlak maddesi veya istihsal vasıtası alınması halinde alınan madde veya vasıtaların emsal bedeli
hasılat sayılır.
İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle işletmede kullanılan zirai mahsullerin emsal bedeli hasılat
sayılır; bu hasılatın sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir.
(Son fıkra mülga: 24/12/1980 – 2361/40 md.)
Zirai işletme hesabı esasında giderler:
Madde 57 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/26 md.)
Tediye edilen veya borçlanılan meblağları ihtiva eden giderler aşağıda yazılı unsurlardan terekküp eder.
1. İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve benzeri maddelerin tedariki için yapılan giderler;
2. Satılmak üzere satın alınan hayvanların, zirai mahsullerin ve diğer maddelerin bedelleri;
3. İşletmelerde çalıştırılanlara ücret, prim ve sair namlarla hizmet mukabili yapılan ödemeler;
4. İşçilerin iaşe, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri;
5. Zirai tesisat, makina, aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için yapılan giderler (Yakıt, yağ, elektrik, yedek
parça vesaire) ve tamir giderleri;
6. (Değişik: 24/12/1980 – 2361/41 md.) Vergi Usul Kanununa göre ayrılan amortismanlar;
7. Kira ve ücret mukabili kullanılan istihsal vasıtaları için yapılan ödemeler;
8. Zirai kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan genel giderler;
a) İşletme için alınan ve işletme için harcanan borç paraların faizleri;
b) İşletme ile ilgili olmak şartı ile ödenen ayni vergi, resim ve harclar;
c) İşletme ile ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının
gerektirdiği süreye maksur olmak üzere);
d) İşletme ile ilgili olarak ödenen kira bedelleri;
e) Genel mahiyetteki sair giderler;
9. İşletme ile ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve
tazminatlar;
10. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Vergi
Usul Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan zararlar;
11. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/52 md.) İşletmeye dahil olup, aynı zamanda zati veya ailevi ihtiyaçlar için de
kullanılan taşıtların amortismanlarının tamamı ile giderlerinin yarısı.
İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle kullanılan zirai mahsullerin emsal bedelleri masraf yazılır.
(Bu giderlerin sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir.)
3374
(Ek: 24/12/1980-2361/41 md.) Gerçek usule geçen çiftçilerin “önceki yıllardan devreden ürünleri Vergi Usul
Kanununun 45 inci maddesinde belirtilen ortalama maliyet bedeli esasına göre değerlendirilerek gider yazılır.(1)
(Ek fıkra: 25/5/1995 – 4108/21 md.; Mülga: 17/12/2003-5024/9 md.)
Hasılattan indirilemiyecek giderler:
Madde 58 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/27 md.)
41 inci maddede yazılı giderler hasılattan indirilemez. (İşletmede istihsal olunan mahsullerden teşebbüs sahibi ile eşi
ve velayet altındaki çocukları tarafından istihlak edilenler hariç.)
Kazancın bilanço esasına göre tesbiti:
Madde 59 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/28 md.)
(Birinci fıkra mülga: 24/12/1980 – 2361/42 md.)
Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı yerine bilanço esasına tabi tutulmalarını istiyebilirler.(2)
Yazı ile yapılacak talep, mütaakıp vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlıyanlarda ise işe başlama tarihinden
itibaren hüküm ifade eder. Bu suretle bilanço esasını kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler.
Zirai kazancın bilanço esasına göre tesbitinde, 56, 57 ve 58 inci maddeler hükmü de gözönünde tutularak, ticari
kazancın bu husustaki hükümleri uygulanır.
Götürü gider usulünden gerçek kazanç esasına veya bu usulden diğerine intikal:
Madde 60 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ücretler
Ücretin tarifi:
Madde 61 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/43 md.)
Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve
para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim,
ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile
kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır.
1. 23 üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları;
2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer
menfaatler;
——————————
(1) Bu fıkrada yeralan, “Muafiyetten veya götürü gider usulünden gerçek usule geçen çiftçilerin…” ibaresi, 22/7/1998 tarih
ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu fıkrada yeralan, “…işletme hesabı veya götürü gider usulleri yerine…” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı
Kanunun 81 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiş.
3375
3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara
göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları
dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
4. Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya
sağlanan para, ayın ve menfaatler;
5. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/53 md.) Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü
yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
6. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.
İş verenin tarifi:
Madde 62 – İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir.
(Değişik: 24/12/1980 – 2361/44 md.) 61 inci maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu
kanunda yazılı ödevleri yerine getirmek bakımından işveren hükmündedir.
Gerçek ücretler:
Madde 63 – Ücretin gerçek safi değeri iş veren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından
aşağıdaki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır.
1. (Ek: 24/12/1980 – 2361/45 md.) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 190 ncı maddesi uyarınca yapılan
kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve benzeri kamu kurumları için yapılan kanuni kesintiler, (1)
2. (Değişik : 28/6/2001 – 4697/4 md.) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun
geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler;
3. (Değişik: 13/6/2012-6327/5 md.) Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya
sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri
için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve
tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler (İndirim konusu yapılacak primler toplamı,
ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Bakanlar Kurulu bu bentte yer
alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını
geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.). (2)
4. (Ek: 4/12/1985 – 3239/54 md.) Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre, sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar
ki, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır.),(3)
5. (Mülga: 9/4/2003 – 4842/37 md.)
——————————
(1) Bu bendin 31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunla getirilmiş olan hükmü, 28/12/1967 tarih ve 980 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle
yürürlükten kaldırılmış, bilahare 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun 45 inci maddesi ile yukarıda metne alınan hüküm bir
numaralı bent olarak eklenmiştir.
(2) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik” şeklinde değiştirilmiştir.
(3) 21/3/2006 tarihli ve 5473 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle bu bentte yer alan “Sendikalar Kanunu hükümlerine göre” ibaresi
“Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3376
Ücretin gerçek değerinin tayininde, Gelir Vergisi gibi şahsi vergiler ücretten indirilmez.
Yabancı parasiyle ödenen ücretler ödeme gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir.
Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair
suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir.
Diğer ücretler (1)
Madde 64 – (Değişik cümle: 26/12/1993 – 3946/14 md.) Aşağıda yazılı hizmet erbabının safi ücretleri takvim yılı
başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının
%25’idir. (2)
1. Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı (…) (1) yanında çalışanlar.
2. Özel hizmetlerde çalışan şoförler;
3. Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri;
4. (Değişik:19/2/1963-202/30 md.) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar;
5. Gerçek ücretlerinin tesbitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştayın müspet mütalaasiyle, Maliye Bakanlığınca bu
kapsama alınanlar (…) (1)
(Ek: 26/12/1993 – 3946/14 md.; Değişik: 22/7/1998 – 4369/81 md.) Diğer ücretler için yıllık beyanname verilmez,
diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bunlar beyannameye ithal edilmez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Serbest Meslek Kazançları
Serbest meslek kazancının tarifi:
Madde 65 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/31 md.)
Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtısasa dayanan ve ticari
mahiyette olmıyan işlerin iş verene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan
serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.
——————————
(1) 64 üncü maddesinin başlığında yer alan “Götürü usul:” ibaresi “Diğer ücretler:”, birinci fıkrasında yer alan “…Maliye Bakanlığınca
tanzim edilecek cetvellerde belirtilen iş nevilerine göre götürü olarak tespit edilir.” ibaresi “…takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi
kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarıdır.”, 1 numaralı bendinde yer alan “…götürü
usulde tespit edilen ticaret, sanat ve serbest meslek erbabı…” ibaresi “…basit usulde tespit edilen ticaret erbabı…”, 5 numaralı bendinde
geçen “…Maliye Bakanlığınca götürü ücret usulüne alınanlar. “ibaresi” …Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.”, diğer
maddelerde (madde başlıkları dahil) geçen “götürü ücret” ibareleri “diğer ücret”, şeklinde 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81
inci maddesiyle değiştirilmiştir.
(2) Bu fıkrada yar alan “…asgari ücretin yıllık brüt tutarıdar.” ibaresi, 11/8/1999 tarih ve 4444 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle
“…asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 25’idir.” şeklinde değiştirilmiş ve metne eklenmiştir.
3377
Serbest meslek erbabı:
Madde 66 – Serbest meslek faaliyetini mütat meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek
faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.
Bu maddenin uygulanmasında:
1. Gümrük Komisyoncuları, bilümum borsa ajan ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar;
2. Bizzat serbest, meslek erbabı tarifine girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat
kurmak veya bunlara sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar.
3. Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komandit şirketlerde komanditeler;
4. (Ek: 22/7/1998 – 4369/36 md.,Değişik:9/4/2003-4842/6 md.) Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla
serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları;
5. Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık
memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar (Şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son
nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5.000’i aşmayan yerlerde faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları
gelir vergisinden muaftır);
Bu işleri dolayısiyle serbest meslek erbabı sayılırlar.
Serbest meslek kazancının tesbiti:
Madde 67 – Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen
para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısiyle yapılan giderler
indirildikten sonra kalan farktır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider
karşılıkları kazanca ilave edilir.
(Ek: 24/12/1980 – 2361/46 md.) Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Usul
Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan müspet fark kazanca eklenir.
Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden
alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz.
(Değişik: 19/2/1963 – 202/32 md.) Serbest meslek erbabı, mesleki kazançlarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
tuttukları “Serbest meslek kazanç defteri” ne istinaden tesbit ederler. (…) (1)
65 inci maddenin son fıkrasında yazılı şirketler de mesleki kazançlarını “Serbest meslek kazanç defteri” üzerinden
tesbit ederler. Bu şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler serbest meslek kazancı defteri yerine geçer.
Serbest meslek erbabı için:
1 – Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para
yatırılması;
——————————
(1) Parantez içinde yer alan “(69 uncu madde hükmü mahfuzdur)” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 Sayılı Kanunun 82 nci
maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
3378
2 – Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına
bakılmaz.İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz.) veya müşterisine olan borcu ile takası;
Tahsil hükmündedir.
Yabancı parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile borsada, rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit
edilecek kur üzerinden Türk parasına çevrilir.
(Ek: 19/2/1963 – 202/32 md.) Biletle girilen yerlerde faaliyette bulunan dar mükellefiyete tabi serbest meslek erbabı
diledikleri takdirde, bilet bedelleri tutarından, bu bedellere dahil resimler düşüldükten sonra kalan miktarın yarısı safi kazanç
sayılmak suretiyle vergilendirilirler.
Mesleki giderler:
Madde 68- (Değişik: 25/12/2003-5035/13 md.)
Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:
1. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri
olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını
indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri
olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.).
2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri,
sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya
emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile
27 nci maddede yazılı giyim giderleri.
3. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).
4. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci
maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil).
5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.
6. Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.
7. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.
8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki
teşekküllere ödenen aidatlar.
9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle
ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.
10. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.
Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak
indirilemez.
Götürü usul:
Madde 69 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
3379
BEŞİNCİ BÖLÜM
Gayrimenkul Sermaye İradı
Gayrimenkul sermaye iradının tarifi:
Madde 70 – Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya
kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:
1. Arazi, bina (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir.), maden suları, menba
suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim
cüzileri ve teferruatı;
2. Voli mahalleri ve dalyanlar;
3. Gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilümum tesisatı, demirbaş eşyası
ve döşemeleri;
4. Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar;
5. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/55 md.) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının
mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika,
marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları,
sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki
kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de
gayrimenkul sermaye iradı sayılır.);
6. (Değişik: 19/2/1963 – 202/35 md.) Telif hakları (Bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları
tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.);
7. (Değişik: 19/2/1963 – 202/35 md.) Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz)
ile bilümum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları;
8. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/55 md.) Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile
bunların eklentileri.
(Değişik: 4/12/1985 – 3239/55 md.) Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu
takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.
(Değişik: 4/12/1985 – 3239/55 md.) Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar
hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır.
(Değişik: 24/12/1980 – 2361/49 md.) Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alnan hisseler ile zirai faaliyete
bilfiil iştirak etmeksizin sadece üründen pay alan arazi sahiplerinin gelirleri bu kanunun uygulanmasında gayrimenkul
sermaye iradı addolunur.
Safi irat:
Madde 71 – Gayrimenkul sermaye iradından safi irat, gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve idamesi için yapılan
giderler indirildikten sonra kalan müspet farktır.
3380
Gayrisafi hasılat:
Madde 72 – Gayrimenkul sermaye iratlarında, gayrisafi hasılat, 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiraya
verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakten veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin
tutarıdır.
Ayın olarak tahsil edilen kiralar, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir.
Kiracı tarafından gayrimenkulü genişletecek veya iktisadi değerini devamlı suretle artıracak şekilde gayrimenkule
ilave edilen kıymetler, kira müddetinin hitamında bedelsiz (Kıymetlerin emsal bedelinden düşük değerle devri halinde,
aradaki fark bedelsiz devir sayılır.) olarak kiralayana devrolunduğu takdirde, mezkür kıymetler kiralıyan bakımından, bu
tarihte aynen tahsil olunmuş addolunur.
Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır. Şu kadar ki, ölüm ve
memleketi terk hallerinde mükellefiyetin kalktığı tarihi takibeden zamanlara ait olmak üzere peşin tahsil olunan kiralar,
mükellefiyetin kalktığı dönemin hasılatı addolunur.
Gayrimenkul iradı sahipleri için,
1. Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para
yatırılması;
2. Kira olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz. İvazlı temliklerde
ivazın tahsil şartı aranmaz.) veya kiracısına olan borcu ile takası; tahsil hükmündedir.
Yabancı parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile, borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit
edilecek kur üzerinden Türk Parasına çevrilir.
Emsal kira bedeli esası:
Madde 73 – (Değişik birinci fıkra: 4/12/1985 – 3239/56 md.) Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal
kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve
hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş
kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 5’idir.
Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun
servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10’udur.
Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/56 md.) Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis
edilmesi (Usul, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi
hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi;
4. (Ek: 4/12/1985 – 3239/56 md.) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve
belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda.
3381
Giderler:
Madde 74 – (Değişik birinci fıkra: 24/12/1980 – 2361/51 md.) Safi iradın bulunması için, 21 inci maddeye göre
istisna edilen gayrisafi hasılata isabet edenler hariç olmak üzere gayrisafi hasılattan aşağıda yazılı giderler indirilir.
1. Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri;
2. Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri;
3. Kiraya verilen mal ve haklara mütaallik sigorta giderleri;
4. (Değişik: 22/7/1998 – 4369/38 md.) Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan
borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap
bedelinin %5’i (İktisap bedelinin %5’i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır. Ancak,
indirilmeyen kısım 88 inci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz.),
5. (Değişik: 24/12/1980 – 2361/51 md.) Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle
kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları;
6. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar (Amortismana tabi değer, malüm ise maliyet bedeli,
malüm değilse, bina ve arazi için vergi değeri, diğer mallar için Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinin 3 üncü sırasına
göre tesbit edilen emsal değeridir) ile kiraya veren tarafından yapılan ve gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan
ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar (Bu harcamalar bir takvim yılı içinde Vergi Usul Kanununun
313 üncü maddesinde belirlenen tutarı aşıyor ise maliyet olarak dikkate alınabilir.);
(1)
7. Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri (Emlakin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara
ilaveler yapılması için ihtiyar olunan giderler onarım gideri sayılmaz);
8. Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım ve idame giderleri;
9. Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler;
10. (Değişik: 24/12/1980 – 2361/51 md.) Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun
kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasılattan bu maddenin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı giderler düşüldükten
sonra, kalan miktar üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88 nci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider
fazlalığı sayılmaz);
11. (Ek: 19/2/1963 – 202/37 md.) Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna veya ilama
istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
Gayrimenkul sermaye mahiyetindeki mal ve hakların kısmen kiraya verilmesi halinde, yukarda yazılı giderlerden
yalnız bu kısma isabet edenler hasılattan indirilebilir.
(Değişik: 24/12/1980 – 2361/51 md.) Mükellefler (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde yukarıda yazılı
giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından % 25’ini götürü olarak indirebilirler. Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl
geçmedikçe bu usulden dönemezler.
Bu madde hükmünün uygulanmasında para cezaları ve vergi cezaları hasılattan gider olarak indirilemez.
ALTINCI BÖLÜM
Menkul Sermaye İradı
Tarifi:
Madde 75 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/52 md.)
Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil
sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.
——————————
(1) 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle, bu bende “emsal değeridir)” ibaresinden sonra gelmek üzere “ile kiraya
veren tarafından yapılan ve gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik
harcamalar (Bu harcamalar bir takvim yılı içinde Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinde belirlenen tutarı aşıyor ise maliyet olarak
dikkate alınabilir.)” ibaresi eklenmiştir.
3382
Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul sermaye iradı sayılır:
1. (Değişik: 21/2/2007-5582/28 md.) Her nevi hisse senetlerinin kâr payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa
hisse senetlerine verilen kâr payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü
ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları ile konut
finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetlere ve varlık finansmanı fonlarını temsilen ihraç
edilen varlığa dayalı menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya benzeri gelirler dahil.);
2. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/57 md.) İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş
ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir.
Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nisbetinde
tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz.)
(Ek paragraf: 28/3/2007-5615/4 md.) 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesindeki şartların birlikte
gerçekleşmesi halinde; Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerin doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya da birlikte
sermayesinin, kâr payının veya oy kullanma hakkının en az % 50’sine sahip olmak suretiyle kontrol ettikleri yurt dışı
iştiraklerinin kazançları dağıtılsın veya dağıtılmasın, iştirakin hesap döneminin kapandığı ayı içeren yıl itibarıyla dağıtılan
kâr payı sayılır. Türkiye’de vergilendirilmiş kazancın iştirak tarafından sonradan dağıtılması durumunda, elde edilen kâr
paylarının vergilendirilmiş kısmı bu tutardan indirilir.
Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket karının ilişkin bulunduğu takvim yılında elde edilmiş
sayılır;
3. Kurumların idare meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları;
4. (Değişik: 9/4/2003-4842/7 md.) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar
mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten
sonra kalan kısmı,
5. (Değişik: 21/2/2007-5582/28 md.) Her nevi tahvil (ipotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları
tarafından ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler hariç ipotekli sermaye piyasası araçları, varlık teminatlı menkul
kıymetler dahil) ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi Özelleştirme İdaresince çıkarılan
menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler (Döviz cinsinden
yahut dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz.);
(1)
6. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/57 md.) Her nevi alacak faizleri (Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla cari hesap
alacaklarından doğan faizler ve kamu tüzelkişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler
dahil.);
7. Mevduat faizleri (Bankalara, bankerlere, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer müesseselere yatırılan
vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler ile bunlar dışında kalan kişi ve kuruluşlardan devamlı olarak para toplama işi ile
uğraşanların her ne şekil ve ad altında olursa olsun toplanan paralara sağladıkları gelirler ve menfaatler de mevduat faizi
sayılır.);
8. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller;
9. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve
ayınlar;
10. Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri;
11. (Mülga: 4/12/1985 – 3239/57 md.)
12. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/57 md.) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı
belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları.
(2)
——————————
(1) 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 80 inci maddesiyle bu bentte yer alan “ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan
menkul kıymetlerden” ibaresi “Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri
tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) Bu bentler için 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesine bakınız.
3383
13. (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
14. (Ek: 26/12/1993 – 3946/16 md.) Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında
sağlanan menfaatler.(1)
15. (Ek : 28/6/2001 – 4697/5 md.; Değişik: 13/6/2012-6327/6 md.) Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile
sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından;
a) On yıldan az süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlara ödenen irat tutarları,
b) On yıl süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlar ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara ödenen irat
tutarları.
16. (Ek: 13/6/2012-6327/6 md.) Bireysel emeklilik sisteminden;
a) On yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat
tutarı (28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına
yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil.),
b) On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara
yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (4632 sayılı Kanun kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu
olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil.),
c) Emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin
içerdiği irat tutarı (4632 sayılı Kanun kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına
isabet eden irat tutarı dahil.)
17. (Ek : 31/5/2012 – 6322/8 md.) Yukarıdaki bentlerde sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen
her türlü sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirler. (2)
Yukarıda yazılı iratlar, bunları sağlayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde
nazara alınır.
(Ek fıkra: 13/6/2012-6327/6 md.) Bu maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yer alan irat tutarı; varsa fesih ve iştira
kesintisi indirilmeden önceki birikim tutarından, yatırıma yönlendirilen tutar indirilerek bulunur. Aynı fıkranın (16) numaralı bendinde yer
alan irat tutarı; hak kazanılan Devlet katkısı ve getirileri dahil ödemeye konu toplam birikim tutarından, (varsa ertelenmiş giriş aidatı
indirilmeksizin) ödenen katkı payları ve Devlet katkısının hak edilen kısmı indirilerek bulunur.
Vergi Alacağı
Mükerrer Madde 75 – (Mülga: 9/4/2003-4842/37 md.)
İrat sayılmayan haller:
Madde 76 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/53 md.)
Menkul kıymetin kuponlu veya kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin devir ve temliki, menkul kıymetler ile iştirak
hisselerinin tamamen veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı
sayılmaz.
(Ek: 22/7/1998 – 4369/40 md.; Mülga: 30/12/2004-5281/44 md.)
Madde 77 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.)
Safi irat:
Madde 78 – Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilir:
1. Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası için yapılan giderler;
________________
_________________
(1) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle bu bentte yer alan “Bu maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yer
alan menkul” ibaresi “Menkul” şeklinde değiştirilmiştir.
(2) 4/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunun 65 inci maddesiyle, bu bendin “16.” olan numarası “17.” olarak değiştirilmiştir.
3384
2. Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına bizzat veya bilvekale iştirak gibi sermayenin idaresi için
yapılan giderler irattan indirilmez);
3. Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar (Gelir Vergisi irattan indirilmez).
Yabancı parası ile ödenen faiz ve temettüler:
Madde 79 – Menkul sermaye iratları, yabancı parası ile tahsil edildiği veya yabancı parası olarak kayıtlara intikal ettirildiği veya bu
iratlara yabancı parası olarak tasarruf edildiği takdirde, mezkür iratlar, tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri veya tasarruf
olundukları günün borsa rayici üzerinden, borsada rayici yoksa, Maliye Bakanlığınca tayin olunacak kur üzerinden Türk Parasına çevrilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Kazanç ve İratlar
Gelire giren diğer kazanç ve iratlar:
Madde 80 – (Değişik: 7/1/2003 – 4783/3 md.)
Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere göre vergiye tâbi gelire dahildir :
1. Değer artışı kazançları,
2. Arızî kazançlar.
Değer artışı kazançları:
Mükerrer Madde 80 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.; Yeniden düzenleme: 7/1/2003 – 4783/4 md.)
Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
1. (Değişik: 30/12/2004-5281/27 md.) İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle
elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.
2. 70 inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan
kazançlar.
3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden
çıkarılmasından doğan kazançlar.
4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı
bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden
başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri
gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.).(1)
Bu maddede geçen “elden çıkarma” deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa
edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.
(Değişik üçüncü fıkra: 30/12/2004-5281/27 md.) Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer
sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 6.000 (11.000 TL) Yeni Türk Lirası gelir vergisinden müstesnadır. (2)
Faaliyetine devam eden ticarî bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticarî işletmeye dahil amortismana tâbi
iktisadî kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticarî kazanç sayılır ve bunlara ticarî kazanç
hakkındaki hükümler uygulanır.
_____________________
(1) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle bu bentte yer alan “dört yıl içinde” ibaresi “beş yıl içinde” olarak
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) Bu fıkrada 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunla getirilen istisna tutarı aynen bırakılmış, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak
üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki
“ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
3385
Vergilendirilmeyecek değer artışı kazançları
Madde 81– (Değişik: 7/1/2003 – 4783/3 md.)
Aşağıdaki yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez :
1. Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanunî mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar
tarafından işletmeye dahil iktisadî kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün
halinde) aynen devir alınması.
2. Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde
devrolunması, devir alan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip veya sahiplerinin şirketten, devir
bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması
şarttır.).
3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu maddenin (2) numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde nev’i değiştirerek sermaye şirketi
haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve
adi komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.).
Safi değer artışı:
Mükerrer Madde 81 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.; Yeniden düzenleme: 7/1/2003 – 4783/3 md.)
Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü
menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan
giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. Hâsılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul
Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.
Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir
komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda veya
envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.
İşletmeye dahil amortismana tâbi iktisadî kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadî kıymetlerin maliyet bedeli yerine
amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır.
Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Vergi Usul Kanununun 266 ncı maddesinde
yazılı itibari değer iktisap bedeli olarak kabul edilir.
Dar mükelleflerin (kurumlar dahil), yabancı sermaye mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye’ye bizzat
getirdikleri nakdî veya aynî sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan değer
artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz. Şu kadar ki, bu mükelleflerin Türkiye’de elde ettikleri
kazançların, münhasıran bu menkul kıymet veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu kıymet veya
hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarından ibaret olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye’de menkul kıymet alım
satımıyla devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticarî kazancın hesabında dikkate alınır.
Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen yabancı sermayenin bu
kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu
kıymet veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna
göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır.
Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet
İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir. (Ek cümle: 30/12/2004-5281/28 md.)
Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.
3386
Arızi kazançlar
Madde 82– (Değişik: 7/1/2003 – 4783/7 md.)
Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır :
1. Arızi olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.
2. Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan
böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.
3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve
malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).
4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.
5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan
değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil).
6. Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar.
Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir
faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının on milyar
(24.000 TL) liralık kısmı gelir vergisinden müstesnadır. (1)
Bu maddede geçen “hâsılat” deyimi alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri
ifade eder.
Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur:
1. Bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan
giderler indirilir.
2. Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hâsılattan tevsik edilmek kaydıyla
yapılan giderler indirilir.
3. Bu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Verginin Tarhı
BİRİNCİ BÖLÜM
Beyan Esası
Beyan esası:
Madde 83 – Hilafına hüküm olmadıkça, Gelir Vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur.
Beyanname çeşitleri:
Madde 84 – Gelir Vergisi beyanları:
1. Yıllık;
2. Muhtasar;
3. Münferit;
Beyanname ile yapılır.
–––––––––––––––––––
(1) Bu fıkrada yer alan 7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle getirilen arızi kazançlara ilişkin istisna tutarı aynen
bırakılmış olup, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir
Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha
önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
3387
1. Yıllık beyanname, muhtelif kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve
bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur.
Gelirin takvim yılının belli bir dönemine taallük etmesi, beyannamenin yıllık vasfını değiştirmez.
2. Muhtasar beyanname, iş verenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte,
toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine mahsustur.
3. Münferit beyanname, dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları kazanç ve iratlardan,
vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların bildirilmesine mahsustur.
İKİNCİ BÖLÜM
Gelirin Toplanması ve Yıllık Beyanname
Gelirin toplanması ve beyan
Madde 85 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/44 md.)
Mükellefler 2 nci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları için bu Kanunda aksine hüküm
olmadıkça yıllık beyanname verirler. Bu Kanuna göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur.
Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık
beyanname verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye dönemlerine şamil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler
hakkında da uygulanır.
Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:
1. Mükellefin bunları Türkiye’de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;
2. Türkiye’de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde,
mükellefin bunlara tasarruf edebildiği yılda;
Elde edilmiş sayılır.
Toplama yapılmayan haller:
Madde 86- (Değişik: 9/4/2003-4842/9 md.)
Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye
dahil edilmez.
1. Tam mükellefiyette;
a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî kazançlar, bu Kanunun 75 inci maddesinin (15) ve (16) numaralı bentlerinde yazılı
menkul sermaye iratları, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı,(1)
b) Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki
işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin,
tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil),
c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde
yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye’de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye
iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,
__________________
(1) Bu alt bendin parantez içi hükmü, “(birden fazla işverenden ücret almakla beraber ücret dışındaki gelirleri için beyanname vermek
zorunda olmayan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde
yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil)” iken 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı
Kanunun 17 nci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) 13/6/2012 tarihli ve 6327 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle, bu alt bentte yer alan “(15) numaralı bendinde” ibaresi “(15) ve (16)
numaralı bentlerinde” şeklinde değiştirilmiştir.
3388
d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (1.600 TL) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu
olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları.(1)
2. Dar mükellefiyette, tamamı Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve
gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar.
İhtiyari toplama ve beyan:
Madde 87 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Zararların karlara takas ve mahsubu:
Madde 88 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/63 md.)
Gelirin (…) (2) toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar ( 80 inci maddede yazılı diğer kazanç ve
iratlardan (…) (3) doğanlar hariç) diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir.
(Değişik: 31/12/1981 – 2574/19 md.) Bu mahsup neticesinde kapatılmayan za0ar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir. Arka
arkaya beş yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi müteakip yıllara naklolunamaz.
Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede vukua gelen eksilmeler zarar
addolunmaz.
(Ek fıkralar: 12/6/1987 – 3380/4 md.):
Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre beyan edilen vergi
matrahlarının (zarar dahil) her yıl o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile
tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir. Denetim kuruluşlarınca hazırlanacak
raporun ekinde yer alan vergi beyanlarının, bilanço ve kar-zarar cetvellerinin o ülkedeki yetkili mali makamlarca onaylanması zorunludur.
Faaliyette bulunulan ülkede denetim kuruluşu olmaması halinde, her yıla ait vergi beyannamesinin, o ülke yetkili makamlarından alınan birer
örneğinin mahallindeki Türk elçilik ve konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin aynı mahiyetteki temsilcilerine
onaylatılarak, aslının ve tercüme edilmiş bir örneğinin ilgili vergi dairesine ibrazı yeterlidir.
Türkiye’de mahsup edilen yurt dışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi halinde, Türkiye’deki beyannameye dahil edilecek yurt
dışı kazanç, mahsuptan önceki tutar olacaktır.
Türkiye’de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilmez.
Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esasları belirlemeye Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.
——————————
(1)Bu bende Kanun ile getirilen miktar aynen bırakılmış, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye
Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde
siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(2) Bu maddenin parantez içi hükmü olan “Aile reisi beyanlarında eş ve çocukların geliri dahil” ibaresi 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı
Kanunun 82 nci maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olup, metinden çıkarılmıştır.
(3) Parantez içinde yer alan “… 54 maddeye göre hesaplanan gider fazlalığından doğanlar dahil, mükerrer 80 inci maddede yazılı değer
artışı kazançlarından…”ibaresi; 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
3389
Diğer indirimler
(1)(2)(3)
Madde 89- (Değişik:16/7/2004-5228/28 md.)
Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler
yapılabilir:
1. (Değişik: 13/6/2012-6327/8 md.) Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla
(Bu şartın tespitinde işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile 63 üncü
maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ve bu bent kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam
tutarı birlikte dikkate alınır.) mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si
ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri (Sigortanın Türkiye’de kâin ve
merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim tutarlarının gelirin elde
edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca
indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim kendi
gelirlerinden indirilir.). (3)
Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi,
asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.
2. Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti
bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına
ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları (mükerrer 121 inci madde çerçevesinde eğitim ve sağlık harcamaları
nedeniyle vergi indiriminden yararlanan ücretliler, aynı harcamalarını bu hükümden yararlanarak matrahlarından
indiremezler).(2)
3. Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen engellilerin beyan edilen gelirlerine, 31 inci
maddede yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan
serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır.). (3)
4. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli
yöreler için % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar.
——————————
(1) Bu madde başlığı “Sigorta primi, teberru ve diğer indirimler : “ iken, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 28 inci maddesiyle
metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, (2) numaralı bentde yer alan “gelirin %5’ini aşmaması” ibaresi,
“gelirin %10’unu aşmaması olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(3) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “sakatlık”
ibaresi “engellilik”, (3) numaralı bendinde yer alan “özürlülerin” ve “özürlü” ibareleri sırasıyla “engellilerin” ve “engelli” şeklinde
değiştirilmiştir.
3390
5. Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve
yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası,
yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak
yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor
Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin
inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için
yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı.(1)(2)
6. Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca
belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin
tamamı.(3)
7. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler,
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar
tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen;
a) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,
b) Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile
ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim
teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili
derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,
c) Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı
koleksiyonuna kazandırılmasına,
d) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı,
onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,
e) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,
f) Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının
Türkiye’ye getirtilmesi çalışmalarına,
g) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,
h) 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları
alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,
_____________________
(1) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, (5) numaralı bentde yer alan “rehabilitasyon merkezi” ibaresi
“rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri
Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin” şeklinde değiştirilmiştir.
(2) 20/2/2014 tarihli ve 6525 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi
verilen tesislerin” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik
kamplarının” ibaresi eklenmiştir.
(3) 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, (6) numaralı bentde yer alan “gıda maddelerinin” ibaresi, “gıda,
temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3390-1
i) Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu
alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve
teçhizatın tedariki ile film yapımına,
j) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin
sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına,
İlişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların % 100’ü (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri
itibariyle bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanuni oranına kadar çıkarmaya yetkilidir).
8. 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı
Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için
tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si.
9. (Mülga: 15/7/2016-6728/15 md.)
10. (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.;Değişik: 10/9/2014-6552/92 md.) Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım
kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı.
11. (Ek: 16/6/2009-5904/3 md.) İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz
karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı.(2)
12. (Ek: 31/5/2012-6322/9 md.) Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların
beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı.
13. (Ek: 31/5/2012-6322/9 md.) Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara
Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma,
çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye
Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak
eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu
faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si. Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura veya benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri
adına düzenlenmesi şarttır. Bu bentte yer alan oranı, hizmet alanları ve kazanç tutarları itibarıyla sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar
artırmaya Bakanlar Kurulu, bu bendin uygulamasına ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemeye ilgili bakanlıkların görüşünü almak
suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir. (3)
_____________
(1) 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle; bu bentte yer alan “araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 40’ı
oranında” ibaresi “araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü oranında” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, (11) numaralı bentde yer alan “Türkiye Kızılay Derneğine” ibaresinden
sonra gelmek üzere “ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine” ibaresi eklenmiştir.
(3) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle, bu bendin birinci cümlesinde yer alan “çağrı merkezi ve veri saklama
hizmeti” ibaresi “çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak
suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim” şeklinde değiştirilmiş, aynı bendin üçüncü cümlesine “hizmet alanları”
ibaresinden sonra gelmek üzere “ve kazanç tutarları” ibaresi eklenmiştir.
3390-2
14. (Ek: 6/2/2014-6518/7 md.) 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı
işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer
kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ü oranında korumalı işyeri
indirimi (İndirim, her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanır ve yıllık olarak indirilecek tutar, her bir engelli
çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamaz.). Bu bentte yer alan oranı, engellilik derecelerine göre
yüzde 150’ye kadar artırmaya veya tekrar kanuni oranına indirmeye Bakanlar Kurulu; bendin uygulamasına ilişkin usul ve
esasları belirlemeye Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşünü alarak
Maliye Bakanlığı yetkilidir.
15. (Ek: 29/1/2016-6663/2 md.) Basit usulde tespit edilen ticari kazançların yıllık 8.000 (8.000 TL) Türk lirasına
kadar olan kısmı (Bu Kanunun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan kazanç istisnasından faydalananlar bu bent hükmünden
yararlanamaz. Bu bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.). (1)
Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme
faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar
üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. Ar-Ge indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamı ile uygulamadan
yararlanılabilmesi için gerekli belgeleri ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın
varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.
Matrahtan ve gelir unsurlarından indirilmiyecek giderler:
Madde 90 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/45 md.)
Gelir Vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, Amme
Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler Gelir Vergisinin
matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.
(Ek: 3/12/1988 – 3505/12 md.) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri, vergi matrahından ve
gelir unsurlarından indirilmez.
Madde 91 – (Değişik: 18/4/1984 – 2995/1 md.)
Yıllık beyannamelerin şekil, muhteva ve ekleri Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tayin ve tespit olunur. Mükellefler
beyanlarını bu beyanname ile yapmaya veya bu beyannamelerde yazılı bilgilere mütenazır olarak bildirmeye mecburdurlar.
––––––––––––––––––
(1) Bu fıkrada kanunla getirilen kazanç indirim tutarı aynen bırakılmış olup, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar
metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir.
3390-3
Yıllık beyannamenin verilmesi:
Madde 92 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/46 md.)
(Değişik birinci fıkra:9/4/2003-4842/11 md.) Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının başından
yirmibeşinci günü akşamına kadar, gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticarî kazançlardan ibaret olması halinde izleyen
yılın Şubat ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar
mükellefiyette Türkiye’de vergi muhatabı mevcutsa onun Türkiye’de oturduğu yerin, Türkiye’de vergi muhatabı yoksa
işyerinin, işyeri birden fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer vergi dairesine verilir veya taahhütlü
olarak posta ile gönderilir.(1)
Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün, ölüm halinde,
ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.
Aile reisi beyanı:
Madde 93 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Vergi Tevkifatı ve Muhtasar Beyanname
Vergi tevkifatı: (2)
Madde 94 – (Değişik: 26/12/1993 – 3946/22 md.)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler,
vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur
olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler
aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin
gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan edemelerden (istisnadan
faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,
2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere (…) (3) serbest
meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden,
b) Diğerlerinden,
––––––––––––––––––
(1) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu fıkrada yer alan, “Mart ayının onbeşinci günü akşamına
kadar,” ibaresi “Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar,”, “Şubat ayının onbeşinci günü akşamına
kadar,” ibaresi “Şubat ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar,” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) Bu madde ile ilgili vergi tevkifatı için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİ”ndeki Resmi Gazete’lere bakınız.
(3) Bu bentte yeralan “(69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere)” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81
inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
3391
3. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden,
4. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden,
5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden,
b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira
ödemelerinden,(1)
c) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,
d) (Ek: 31/5/2012-6322/10 md.) Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşları ile uluslararası kuruluşlara ait
diplomatik statüsü bulunmayan gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,
6. a) Dağıtılsın veya dağıtılmasın Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 4 numaralı bendinin;
i) (a), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan,
ii) (b) alt bendinde yazılı kazançlardan,
b) (Değişik:9/4/2003-4842/12 md.) i) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve
kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2)
ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),
ii) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye’de bir işyeri
veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere
dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (Kârın sermayeye
eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),
iii) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze aktarılan
tutarı üzerinden,
c) (Ek: 22/7/1998 – 4369/48 md.; Mülga: 25/12/2003-5035/49 md.)
7. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan
dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve
vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım
sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef
kurumlara ödenenler dahil), (2)
a) Devlet tahvili faizlerinden,
b) Hazine bonosu faizlerinden,
c) (Değişik: 22/7/1998 – 4369/48 md.) Toplu Konut İdaresi, 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve
Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve Özelleştirme İdaresince
çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden,(3)
d) Nama yazılı tahvil faizlerinden,
e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden,
f) (Ek: 21/2/2007-5582/29 md.) İpotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç
edilen ipotekli sermaye piyasası araçlarından elde edilen kâr payı ve faiz gelirlerinden,
g) Diğerlerinden, (4)
__________________
(1) Bu alt bendde yer alan, “Vakıflar” ibaresi, 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle “Vakıflar
(mazbut vakıflar hariç)” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) Bu maddenin (7), (8), (9) ve (14) numaralı bentlerinde parantez içi hüküm olarak yer alan “Kanunla kurulan dernek ve
vakıflar ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte;odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi
partiler,emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve
vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil“ ibareleri 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 29 uncu
maddesiyle 1/1/2005 tarihinden geçerli olmak üzere metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(3) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle (7) numaralı bendin (c) alt bendinde yer alan “Kamu
Ortaklığı İdaresi” ibaresi “28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi
Hakkında Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri” şeklinde değiştirilmiştir.
(4) 21/2/2007 tarihli ve 5582 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle (7) numaralı bende (e) alt bendinden sonra gelmek üzere
(f) alt bent eklenmiş ve mevcut (f) alt bendi (g) alt bendi olarak teselsül ettirilmiştir.
3392
8. Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar,
kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst
kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler
hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (1)
a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar
paylarından,
b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden,
c) Hamiline yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden,
d) Diğerlerinden,
9) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 12 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan
dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve
vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım
sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef
kurumlara ödenenler dahil).
(1)
a) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylarından,
b) Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından,
c) Özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından,
10. a) (Değişik: 31/5/2012-6322/10 md.) Başbayiler hariç olmak üzere, 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans
Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarına ilişkin
olarak; bilet, kupon ve benzerlerini satanlara, düzenlenen her türlü bahis ve şans oyunlarının oynatılmasına aracılık edenlere,
diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden,
b) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı
olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon,
prim ve benzeri ödemelerden, (3)
11. (Değişik:25/5/1995 – 4108/23 md.) Çiftçilerden satın alınan zirai mahsüller ve hizmetler için yapılan
ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsülleri için,
b) Diğer zirai mahsuller için,
c) Ziraai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,
d) (Ek: 28/6/2001-4697/8 md.) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir destekli ve alternatif ürün ödemeleri için,
12. PTT acenteliği yapanlara,bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden,
__________________
(1) Parantez içi hüküm ile ilgili olarak (7) numaralı bendin dipnotuna bakınız.
(2) 12/8/1998 tarih ve 98/11601 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (R.G.: 6/9/1998-23455);
a) Baş bayiler hariç, Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce bu nitelikli biletleri
satanlara yapılan Komisyon prim ve benzeri ödemelerden % 20,
b) 4077 sayılı Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akti ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı
dolaşarak tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden % 20
vergi tevkifatının yapılacağı 29.7.1998 tarihinden geçerli olmak üzere hüküm altına alınmıştır.
c) Bu maddenin uygulanmasında 1/4/1999 tarih ve 23653 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 30/3/1999 tarih ve
99/12623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına bakınız.
3392-1
13. (Değişik: 25/5/1995 – 4108/23 md.) Esnaf muaflığından (…) (1) yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında
yapılan ödemelerden,
14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 14 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan
dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve
vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım
sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef
kurumlara ödenenler dahil) (2)
15. (Ek :28/6/2001 – 4697/8 md.) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer
alan menkul sermaye iratlarından
b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından
c) (Mülga: 13/6/2012-6327/9 md.)
16. (Ek: 13/6/2012- 6327/9 md.) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer
alan menkul sermaye iratlarından,
b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından,
c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından,
17. (Ek: 31/5/2012 – 6322/10 md.) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (17) numaralı bendi kapsamındaki menkul
sermaye iratlarından, (3)
18. (Ek: 20/8/2016-6745/7 md.) Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesinin yedinci fıkrası kapsamına giren
ödemelerden,
% 25 vergi tevkifatı yapılır. (4)
——————————
(1) Bu bentte yeralan “Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile esnaf muaflığından” ibaresi, 22/7/1998
tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Parantez içi hüküm ile ilgili olarak (7) numaralı bendin dipnotuna bakınız.
(3) 4/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunun 65 inci maddesiyle, bendin “16.” olan numarası “17.”, bu bendin içerisinde
yer alan “(16)” ibaresi “(17)” olarak değiştirilmiştir.
(4) Bu maddede yeralan tevkifat nispetlerini yeniden tespit eden Kararnameler için, bu Kanun’un sonunda yeralan
“ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
3392-2
(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/6 md.) Vergilendirme rejiminin, Türk vergi sisteminin sahip olduğu vergilendirme
kapasitesi ile en az aynı düzeyde bir vergilendirme imkânı sağlayıp sağlamadığı ve bilgi değişiminde bulunup bulunmadığı
hususu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, Bakanlar Kurulunca ilan edilecek ülkelerde yerleşik veya faaliyette
bulunanlara (Türkiye’de yerleşik olanların bu ülkelerde bulunan işyerleri dahil) nakden veya hesaben yapılan veya tahakkuk
ettirilen her türlü ödemeler üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip girmediğine veya ödeme yapılanın mükellef
olup olmadığına bakılmaksızın % 30 oranında vergi kesintisi yapılır. Emsaline uygun fiyatlarla satın alınan mal ve iştirak
hisseleri için yapılan ödemeler, emsaline uygun fiyatlarla, deniz ve hava ulaştırma araçlarının kiralanması için yapılan
ödemeler ile yapılan işin tamamlanabilmesi bakımından zorunluluk arz eden geçiş ücreti, liman ücreti gibi ödemeler
üzerinden yapılacak kesinti oranını; her bir ödeme türü, faaliyet konusu ya da sektör itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye, sıfıra
kadar indirmeye veya kanunî seviyesine kadar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yurt dışındaki finans kuruluşlarından
temin edilen borçlanmalara ilişkin anapara, faiz ve kâr payı ödemeleri ile sigorta ve reasürans ödemeleri üzerinden bu fıkra
uyarınca vergi kesintisi yapılmaz.
Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai
işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır.
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur.
(Değişik: 9/4/2004-4842/12 md.) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) alt bendine göre üzerinden vergi tevfikatı
yapılan kurum kazancından kar payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz.
Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye
veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki;
– Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle,
– 6, 7, 8, 9 ve 17 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; mevduat veya menkul kıymetin vadesi, menkul
kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para
piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler için,(1)(2)
– 6 numaralı bendin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu
faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı idaresince çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için
(bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına göre hesaplanır),
– (Değişik: 25/5/1995 – 4108/23 md.) 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi
tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına veya destekleme kapsamında alım
yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran
zirai alet ve makinalarla verilen hizmetlere veya zirai işletmenin başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle yapılmasına
göre,
3393
– (Değişik: 25/5/1995 – 4108/23 md.) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına,
ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına, iş grupları, iş nevileri, sektörler ve emtia
gruplarına göre,
– (Ek paragraf: 13/6/2012-6327/9 md.) Birinci fıkranın (15) ve (16) numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarından;
prim ve katkı paylarının, ücretin safi tutarı ile ticari kazancın tespitinde veya diğer gelir unsurlarına ilişkin gelir vergisi matrahının tespitinde
indirim konusu yapılıp yapılmadığına, indirim konusu yapılması halinde indirime esas süreye, Devlet katkısı elde edilip edilmediğine veya
Devlet katkısı elde edilen süreye, sigortalı ve katılımcıların kalış sürelerine ve ayrılma biçimlerine göre,
Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler için,
ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla, ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden
tespit etmeye yetkilidir.
(Ek: 12/6/2002-4761/2 md.) Maliye Bakanlığı, vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu
tutabilir.
Tevkifata tabi olmıyan ücretler:
Madde 95 – Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz.
1. Ücretlerini yabancı bir memleketteki iş verenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı;
2. 16 ncı maddede yazılı istisnadan faydalanmıyan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri:
3. Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler.
Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2 nci bölümündeki hükümlere göre, yıllık beyanname ile bildirirler.
Vergi tevkifatında uyulacak esaslar:
Madde 96 – (Değişik birinci fıkra: 31/12/1982 – 2772/11 md.) Vergi tevkifatı, 94 üncü madde kapsamına giren nakten veya
hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak
sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.
(Değişik: 24/12/1980 – 2361/66 md.) Vergi tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır.
Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendigi
verginin toplamı üzerinden hesaplanır.
Vergi tevkifatının gösterilmesi:
Madde 97 – İş verenler, hizmet erbabına ödedikleri ücretlerden 94 üncü madde gereğince yaptıkları vergi tevfikatını Vergi Usul
Kanununda yazılı ücret bordrosunda veya bordro yerine geçen diğer kayıtlarda göstermeye mecburdurlar.
(Değişik fıkralar: 31/12/1981 – 2574/21 md.)
94 üncü maddede yazılı ödemelerden yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenin kayıt ve hesaplarında ayrıca gösterilir.
____________
(1) Bu fıkrada bulunan “ 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yeralan kazanç ve iratlardan, mevduat veya menkul kıymetin vadesi ve menkul
kıymetlerin türlerine göre” ibaresi 12/6/2002 tarihli ve 4761 sayılı Kanunla metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu fıkrada yer alan “ 6, 7, 8 ve 9 numaralı” ibaresi, 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiye “6, 7, 8, 9 ve 16
numaralı” şeklinde değiştirilmiş, daha sonra 4/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunun 65 inci maddesiyle, “6, 7, 8, 9 ve 16 numaralı”
ibare “6, 7, 8, 9 ve 17 numaralı” şeklinde değiştirilmiştir.
3394
94 üncü maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim yılının sonunda mevduat hesabı yılı
içinde kapatılmışsa hesabın kapatıldığı tarihte vergi kesenin kayıt ve hesaplarında gösterilir.
Muhtasar beyanname:
a) Verilme zamanı:
Madde 98 – (Değişik: 31/12/1981 – 2772/12 md.)
94 üncü madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk
ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar, ödeme veya
tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. Yıl sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat
faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir ay uzatılır.(1)
Aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait vergilerin bir
merkezden bildirilmesi caizdir.
(Değişik: 3/12/1988 – 3505/14 md.) Zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç olmak üzere, çalıştırdıkları
hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olanlar, 94 üncü maddeye göre yapacakları tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini,
bağlı bulundukları vergi dairesine önceden bildirmek şartıyla her ay yerine Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının
yirmiüçüncü günü akşamına kadar verebilirler. (1)
Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi:
Madde 98/A- (Ek: 15/7/2016-6728/16 md.)
Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, vergi kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 31/5/2006
tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet
belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim
ödeme gün sayılarının bildirilmesine mahsustur.
Muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesi hususunda zorunluluk getirmeye
veya kaldırmaya, kapsama girecekleri gruplar, sektörler, gayrisafi iş hasılatları, istihdam edilen işçi sayıları, gelir unsurları, il
ve ilçe sınırları itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte tespit etmeye, muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin şekil, içerik ve ekleri
ile ilgili olduğu dönemi ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı müştereken yetkilidir.
Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesinde bu Kanunun 98 inci maddesinde belirtilen yer ve süreler
dikkate alınır. Maliye Bakanlığı; bölge, il, ilçe, mahal ve sektörlere göre yetkili vergi dairesini ve beyannamenin verilme
zamanını belirlemeye yetkilidir.
Bu Kanunda ve diğer kanunlarda, muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesine yapılmış olan atıflar, bu iki
belgenin tek bir beyanname olarak birleştirildiği durumlarda, muhtasar ve prim hizmet beyannamesine yapılmış sayılır.
——————————
(1) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu maddede yer alan “ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar,” ibaresi
“ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar,”, “Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirminci günü akşamına kadar” ibaresi
“Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirmiüçüncü günü akşamına kadar” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3394-1
Muhtasar beyanname:
b) Muhteviyatı:
Madde 99 – (Değişik: 28/3/2007-5615/7 md.)
Muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve ekleri ile üçer aylık verilen beyannamelerin dönemini aylık olarak
belirlemeye ve tevkifat konuları itibarıyla ayrı ayrı beyanname verme mecburiyeti getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. (1)
Muhtasar beyanname verilmiyecek haller:
Madde 100 – Genel bütçeye dahil idare ve müesseseler yaptıkları vergi tevkifatı için beyanname vermezler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Özel Haller ve Münferit Beyanname
Münferit beyannamenin verilmesi:
Madde 101 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/68 md.)
(Değişik birinci fıkra: 22/7/1998 – 4369/49 md.) Dar mükellefiyete tabi mükelleflerden yıllık beyanname vermeye
mecbur olmayanlar;
1. Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarını gayrimenkulün bulunduğu,
2. Menkul malların ve hakların elden çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarını, mal ve hakların Türkiye’de
elden çıkarıldığı,
3. Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi karşılığında elde ettikleri diğer kazanç ve
iratlarını işletmenin bulunduğu,
4. Arızi olarak ticari işlemlerin yapılmasından veya bu nitelikteki işlemlere tavassuttan elde edilen diğer kazanç ve
iratlarla, arızi olarak serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlar ve dar mükellefiyete tabi olanların 45 inci
maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri diğer kazanç ve iratlar, faaliyetin yapıldığı veya yolcu veya
yükün taşıta alındığı,
5. Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonradan elde ettikleri diğer kazanç ve
iratlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil), ticari, zirai veya mesleki bir
faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde ettikleri diğer kazanç ve
iratları, vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul sermaye iratlarını ve diğer her türlü kazanç ve irada ilişkin ödemenin
Türkiye’de yapıldığı,
6. Diğer hallerde Maliye Bakanlığınca belirlenen,
Yerin vergi dairesine münferit beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.
——————————
(1) 18/2/2009 tarihli ve 5838 sayılı Kanunun 32 nci maddesiyle; bu maddede yer alan “Muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve eklerini
belirlemeye” ibaresi “Muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve ekleri ile üçer aylık verilen beyannamelerin dönemini aylık olarak
belirlemeye” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3395
Bu kazanç ve iratlardan serbest meslek faaliyetlerine ilişkin olanların beyannamelerinin bu faaliyetlerin sona erdiği
bu kazanç dışındaki diğer kazanç ve iratlarla ilgili (…)(1) beyannamelerin ise bu kazanç ve iratların iktisap olunduğu tarihten
itibaren 15 gün içinde ilgili vergi dairesine verilmesi mecburidir.
Geliri telif ve patent haklarının satışından ibaret olan ve tamamı üzerinden tevkif suretiyle gelir vergisi ödemiş
bulunan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri için münferit beyanname vermeleri ihtiyaridir.
Münferit beyannamenin muhteviyatı:
Madde 102 – Münferit beyannamede aşağıda yazılı malümatın gösterilmesi lazımdır:
1. (Değişik: 24/12/1980 – 2361/69 md.) Mükellefin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi ve bağlı bulunduğu vergi
dairesi ile mükellef hesap numarası;
2. Beyanname mükellef adına Türkiye’de başka bir kimse tarafından verilmişse, beyannameyi verenin adı ve soyadı,
varsa unvanı ile adresi;
3. Muamelenin yapıldığı tarih veya tarihler;
4. Elde edilen kazançların nev’i;
5. Elde edilen kazançların tutarı.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Verginin Nispeti
Esas tarife: (2)
Madde 103 – (Değişik: 23/7/2010-6009/3 md.)
Gelir vergisine tabi gelirler;
8.800 TL’ye (13.000 TL.) kadar % 15
22.000 TL’nin (30.000 TL.) 8.800 TL’si (13.000 TL.) için 1.320 TL (1.950 TL.), fazlası % 20
50.000 TL’nin (70.000 TL.) 22.000 TL’si (30.000 TL.) için 3.960 TL (5.350 TL.)
(ücret gelirlerinde 76.200 TL’nin (110.000 TL.) 22.000 TL’si (30.000 TL.) için 3.960 TL (5.350 TL.), fazlası % 27
50.000 TL’den (70.000 TL.) fazlasının 50.000 TL’si (70.000 TL.) için 11.520 TL (16.150 TL.)
(ücret gelirlerinde 76.200 TL’den (110.000 TL.) fazlasının 76.200 TL’si (110.000 TL.)için 18.594 TL) (26.950 TL.),
fazlası % 35
oranında vergilendirilir.
____________________
(1) Bu fıkrada yeralan “diğer kazanç ve iratlarla ilgili” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu maddeye 6009 sayılı Kanunla getirilen miktarlar aynen bırakılmış olup, daha sonra 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen
miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT
İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
3396
Verginin hesaplanması:
Madde 104 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/71 md.)
Yıllık Gelir Vergisi, vergiye tabi gelirlerin yıllık toplamından 31 inci maddedeki indirimler düşüldükten sonra 103
üncü maddedeki nispetler uygulanmak suretiyle hesaplanır.
Ücretlerin vergilendirilmesinde aylık vergi; yıllık vergi 12’ye bölünmek, gündelik vergi aylık vergi 30’a bölünmek
suretiyle hesaplanır.
(Mülga son fıkra: 30/12/2004-5281/44 md.)
Madde 105 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.)
ALTINCI BÖLÜM
Tarh Muamelesi
Tarh yeri:
Madde 106 – Gelir Vergisi,mükellefin ikametgahının bulunduğu mahal vergi dairesince tarh edilir. Şu kadar ki;
1. İş yeri ve ikametgahı ayrı vergi daireleri bölgesinde bulunan mükelleflerin vergileri, Maliye Bakanlığınca uygun
görüldüğü takdirde ve mükellefe de evvelden bildirilmek kaydiyle iş yerinin bulunduğu;
2. Diğer (…) (1) ücretlerde, gezici olarak çalışanların ticaret ve serbest meslek kazançlarının vergileri bu ücret ve
kazanç sahiplerinin ikametgahtarının bulunduğu yerin vergi dairesince tarh edilmemişse, faaliyetlerini icra ettikleri;
3. Dar mükellefiyete tabi olanların vergileri,beyannamelerini vermeye mecbur oldukları;
Yerin vergi dairesince tarh olunur.
Tarhiyatın muhatabı:
Madde 107 – Gelir Vergisi,bu vergiye mükellef olan gerçek kişiler namına tarh edilir. Şu kadar ki;
1. Küçüklerle kısıtlılarda,bunların nam ve hesabına kanuni temsilcileri;
2. (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
3. Verginin tevkif suretiyle alınması halinde,mükellef hesabına tevkifat yapmaya mecbur olanlar;
4. (Değişik: 27/3/1969 – 1137/5 md.) Dar mükellefiyette,mükellefin Türkiye’de daimi temsilcisi mevcutsa mükellef
hesabına daimi temsilci (Türkiye’de birden fazla daimi temsilcinin mevcudiyeti halinde, mükellefin tayin edeceği, tarhiyat
tarihine kadar böyle bir tayin yapılmamışsa temsilcilerden herhangi birisi), daimi temsilci mevcut değilse, kazanç ve iratları
yabancı kişiye sağlıyanlar;
Tarhiyata muhatap tutulurlar.
——————————
(1) Bu bendde yer alan “Götürü usulde tespit edilen” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
3397-3398-1
Vergilendirme dönemi:
Madde 108 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/73 md.)
Gelir Vergisinde vergilendirme dönemi,geçmiş takvim yılıdır.Şu kadar ki:
1. Mükellefiyetin takvim yılı içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi, takvim yılı başından mükellefiyetin
kalkması tarihine kadar geçen süreye inhisar eder;
2. (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
3. (Değişik: 22/7/1998 – 4369/81 md.) Diğer ücretlerde vergilendirme dönemi hizmetin ifa olunduğu takvim yılıdır.
4. Tevkif yoluyla ödenen vergilerde,istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye mecbur değillerse tevkifatın
ilgili bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılır ve kesilen veya kesilmesi icabeden vergiler yıllık verginin yerine
geçer;
5. Münferit beyanname ile bildirilmesi gereken gelirlerin vergilendirilmesinde vergilendirme dönemi yerine gelirin
iktisap tarihi esas tutulur.
Tarh zamanı:
Madde 109 – (Değişik: 24/12/1980 – 2361/74 md.) (1)
Gelir Vergisi:
1. Beyanname verilmesi icabeden hallerde, beyannamenin verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse,vergiyi
tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden yedi gün içinde;
2. Diğer (…) (2) ücretlerde,hizmetin ifa olunduğu takvim yılının ikinci ayında, takvim yılı içinde işe başlanması
halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde;
3. (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Tarh edilir.
2 numaralı bentte yazılı diğer ücret (…) (3) sahiplerinden bu bentlerde belirtilen tarh zamanlarının hitamından evvel
memleketi terk edenlerin vergileri, memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur.
2 numaralı bentte yazılı diğer ücret (…) (3) sahipleri,tarh zamanlarında, vergi karnelerini bağlı oldukları vergi
dairelerine ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeye mecburdurlar.
Vergilendirme dönemi içinde işe başlıyan diğer ücret (…) (4) sahiplerinin vergi matrahı ve vergileri:
Madde 110 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/54 md.)
1. Takvim yılı içinde işe başlıyan diğer ücret sahiplerinin vergi matrahı, yıllık diğer ücret matrahından (…) (4) işe
başlama ayı hariç tutulmak suretiyle, o yılın sonuna kadarki aylara isabet eden miktardır.
——————————
(1) Bu maddenin uygulanmasında 15/3/1992 tarih ve 21172 sayılı R.G.’de yayımlanan 168 no’lu Genel Tebliğe bakınız.
(2) Bu bendde yer alan “Götürü usülde tespit edlen” ibaresi,22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile
“Diğer” olarak, “götürü ücret” ibareleri de “diğer ücret” olarak, “bütçe yılı” ibaresi de ” takvim yılı olarak değiştirilmiş
ve metne işlenmiştir.
(3) Bu fıkrada yer alan “2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret “ibareleri, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun
81 inci maddesi ile “metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(4) 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile; madde başlığında yer alan “götürü kazanç ve ücret” ibaresi
“diğer ücret”, 1 numaralı fıkrada yer alan “götürü matrahtan” ibaresi de “diğer ücret matrahından” şeklinde
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3398-2
Takvim yılının birinci yarısı içinde işini bırakan diğer ücret sahiplerinden, keyfiyeti Takvim yılının ikinci yarısı
girmeden haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri terkin olunur.
2. (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
YEDİNCİ BÖLÜM
Ortalama Kar Haddi, Asgari Gayri Safi Hasılat ve
Gider Esaslarına Göre Gelir Tayini
Ortalama kar haddi ve asgari gayrisafi hasılat esası:
Madde 111 – (Mülga: 25/5/1995 – 4108/39 md.)
Talih Oyunları Salonlarından Elde Edilen Kazançlarda Asgari Vergi
Mükerrer Madde 111 – (Ek: 25/5/1995 – 4108/24 md.) (1)
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa göre talih oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde bulunan gerçek usulde
gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri; cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, talih oyunları
salonlarında bulundurdukları ilk 6 oyun masasının her biri için aylık 100 000 000 (800.000.000) lira, sonra gelen her oyun
masası için ise 75 000 000 (600.000.000) lira ve ilk 60 oyun makinesinin her biri için 10 000 000 (80.000.000) lira, sonra
gelen her oyun makinesi için ise 7 500 000 (60.000.000) lira asgari vergi öderler.
Yukarıda yer alan tutarlar, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için belirlenen yeniden değerleme oranı ile
çarpılmak suretiyle yeniden tespit edilir ve izleyen yılda bu tutarlar esas alınır. Bakanlar Kurulu bu tutarları 10 katına kadar
artırmaya yetkilidir. Bu yetki, talih oyunları salonlarının bulunduğu turizm bölge, alan ve merkezleri itibariyle farklı
miktarlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
Aylık dönemler itibariyle hesaplanan bu vergi, müteakip ayın 20 nci günü akşamına kadar gelir vergisi bakımından
bağlı bulunulan vergi dairesine bir beyanname ile beyan edilir ve aynı süre içinde ödenir. Bir önceki yıl içinde tahakkuk eden
bu vergiler, yıllık beyanname üzerinden bu faaliyete ilişkin olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir, mahsup
edilemeyen vergiler ise red ve iade edilmez.
Cari vergilendirme dönemine ilişkin ödenmemiş geçici verginin talih oyunları salonlarından elde edilen kazanca
isabet eden kısmının; bu madde gereğince ödenen asgari vergi kadarki kısmı terkin edilir. Geçici verginin talih oyunları
salonlarından elde edilen kazanca isabet eden kısmı, talih oyunları salonlarından sağlanan hasılatın toplam hasılat içindeki
payına göre hesaplanır.
Yapılan incelemeler sonucunda bu madde gereğince ödenmesi gereken, geçmiş dönemlere ait asgari verginin eksik
beyan edildiğinin tespit edilmesi halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re’sen veya ikmalen asgari vergi tarh edilir ve tarh
edilen bu vergiye ceza ve gecikme faizi tatbik edilir. Yıllık beyanname verme süresi geçtikten sonra bu tarhiyat, yıllık
beyannamede beyan edilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiyi aşan vergi farkı için yapılır. Bir önceki dönemde ödenmesi
gereken verginin yıllık beyannamede mahsup edilen tutarı için ise ceza ve mahsup tarihine kadar gecikme faizi aranır.
Talih oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri de cari vergilenderme
döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde asgari vergi öderler.
Bu uygulamanın usul ve esasları Maliye Bakanlığınca tayin ve tespit olunur.
Asgari zirai kazanç esası:
Madde 112 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
——————————
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 9/12/1997 tarih ve 97/10351 sayılı Kararname ile
1998 takvim yılında uygulanacak miktarlar metne parantez içinde siyah puntolarla işlenmiştir.
3399
Asgari zirai vergi:
Mükerrer Madde 112 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/77 md.; Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Madde 113 – (Mülga: 18/4/1984 – 2995/4 md.)
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Servet Beyanı
Beyanda bulunacaklar:
Madde 114 – 116 – (Mülga: 18/4/1984 – 2995/4 md.)
DOKUZUNCU BÖLÜM
Hayat Standardı Esası
Hayat standardı esası:
Mükerrer Madde 116 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
BEŞİNCİ KISIM
Verginin Ödenmesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Taksitler
Yıllık beyana tabi gelirler üzerinden tahakkuk eden vergilerde ödeme:
Madde 117 – (Değişik : 9/4/2003 – 4842/14 md.)
1. Şubat ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi
Şubat ve Haziran aylarında;
2. Mart ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Mart
ve Temmuz aylarında;
Olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.
Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmı ziraî kazançtan oluşan mükellefler hakkında gerekli görülen hallerde,
iki taksitten fazla olmamak üzere, belli üretim bölgeleri ve ziraat ürünlerine göre, özel ödeme zamanları tayin edebilir.
Mükerrer Madde 117 – (Mülga: 31/12/1982 – 2772/20 md.)
Diğer (…) (1) ücretler üzerinden tahakkuk eden vergilerde ödeme:
Madde 118 – (Değişik: 19/2/1963 – 202/60 md.)
Diğer (…) (1) ücretlerin vergisi:
1. Öteden beri işe devam edenlerde, yıllık verginin yarısı ikinci,diğer yarısı sekizinci ayında;
2.Takvim yılının (…) (2) birinci yarısı içinde işe başlıyanlarda,yıllık verginin yarısı verginin karneye yazıldığı ayda;
diğer yarısı takvim yılının (…) (2) sekizinci ayında;
3.Takvim yılının (…) (2) ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda,verginin karneye yazıldığı ayda; ödenir.
——————————
(1) Bu madde başlığı ve maddede yeralan “Götürü usulde tesbit edilen” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81
inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu maddede yer alan “bütçe yılı” ibareleri, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
3400
Vergi tevkifatının yatırılması:
Madde 119 – (Değişik: 25/5/1995 – 4108/25 md.)
94 üncü madde gereğince yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenler tarafından beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı
günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairesine yatırılır.(İkinci cümle mülga:9/4/2003-4842/37 md.) (1)
(Ek fıkra : 18/2/2009 – 5838/8 md.) Maliye Bakanlığı, 94 üncü maddeye göre tevkifat yapacaklardan on ve daha az
hizmet erbabı çalıştıranlar ile hizmet erbabı çalıştırmayanlara ilişkin olarak beyanname verme süresinden itibaren üç ayı
geçmeyecek şekilde, ödeme zamanı belirlemeye yetkilidir.
Münferit beyanname ile bildirilen kazançların vergisi:
Madde 120 – Münferit beyanname ile bildirilen kazançların vergisi, beyanname verme süresi içinde vergi dairesine
ödenir.
Geçici vergi:
Mükerrer Madde 120 – (Değişik: 22/7/1998 – 4369/52 md.) (2)
Ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin
gelir vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim
ve istisnalar ile Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen ilgili hesap döneminin
altışar aylık kazançları (42 nci madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden
sağladıkları kazançlar hariç) üzerinden, 103 üncü maddede yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi
öderler. Geçici vergi matrahının hesaplanmasında dönem sonu mal mevcutları, kayıtlar üzerinden tespit edilebilir. (Mülga
son cümle: 9/4/2003-4842/37 md.)
(Ek fıkra : 11/8/1999 – 4444/2 md.) Bakanlar Kurulu geçici vergi dönemlerini üç aya indirmeye, geçici verginin
beyan süresini üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü, ödeme süresini ise onyedinci günü akşamı olarak belirlemeye
yetkilidir. (3)(4)
Hesaplanan geçici vergi, altı aylık dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan vergi
dairesine beyan edilir ve onyedinci günü akşamına kadar ödenir. Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42
nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.(4)
_________________
(1) Bu maddede yer alan, “beyanname verecekleri süre içinde” ibaresi, 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci
maddesiyle “beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına kadar” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 11/8/1999 tarih ve 4444 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle bu maddede yer alan “üçer aylık” ibareleri “altışar aylık”,
“üç aylık” ibaresi de “altı aylık” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(3) Bu fıkrada yeralan geçici vergi dönemleri üçer ay, beyan ve ödeme süreleri ise üçer aylık dönemi izleyen ikinci ayın
onbeşinci günü akşamı olarak 25/10/2000 tarihli ve 2000/1514 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1/7/2000 tarihinde
yürürlüğe girmek üzere; yeniden belirlenmiştir. (R.G.: 8/12/2000 – 24254) Daha sonra, 4/7/2003 tarihli ve 25158 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının 321 no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2003 yılının altı aylık
geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı % 18,6 (yüzde on sekiz virgül altı) olarak tespit
edilmiştir.
(4) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan “geçici verginin
beyan süresini üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın onuncu,” ibaresi “geçici verginin beyan süresini üç aylık dönemi
izleyen ikinci ayın ondördüncü,”, üçüncü fıkrasında yer alan “dönemi izleyen ikinci ayın onuncu günü akşamına kadar”
ibaresi “dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına kadar” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3401
Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin
tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir. Mahsup süresi geçtikten sonra,
kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ancak gecikme faizi ve ceza tahsil edilir.
Bir önceki takvim yılında altışar aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, yıllık
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi
borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı, o yılın sonuna kadar yazılı olarak telep edilmesi
halinde mükellefe red ve iade edilir.
İşin bırakılması halinde, işin bırakıldığı dönemi izleyen dönemlerde geçici vergi ödenmez.
Geçici vergi uygulamasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Mahsuplar
Vergi tevkifatının mahsubu:
Madde 121 – Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu Kanuna göre kesilmiş bulunan
vergiler,beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsubedilir.(1)
(Değişik : 24/12/1980 – 2361/84 md.) Mahsubu yapılan miktar (…) (2) Gelir Vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki
fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret
ve iade olunur.
(Ek fıkra: 25/12/2003-5035/15 md.) Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, inceleme
raporuna, yeminli mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.
(Ek fıkra: 25/12/2003-5035/15 md.) Bu yetki; kazanç türlerine, iade şekillerine, geliri elde edenin veya ödemeyi
yapanın hukuki statüsüne göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi belli hadler çerçevesinde de kullanılabilir.
(Ek fıkra: 25/12/2003-5035/15 md.) Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık
gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır. İkmalen veya resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi,
mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır. Aranan
belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden düzeltme yapılmaz.
(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/8 md.) Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden 94 üncü
maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kesilen vergiler, Türkiye’de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı kurum
kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu
ödemelerden kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz.
______________________
(1) Bu fıkrada yer alan, “bu Kanuna göre kesilmiş veya götürü usulde tespit edilmiş olan kazanç ve ücretler dolayısıyla ödenmiş” ibaresi
22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 nci maddesi ile, metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu fıkranın parantez içinde yer alan “Götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazançlar için ödenen vergi ile asgari zirai vergiden
doğanlar hariç “ibaresi 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 82 nci maddesi ile metinden çıkarılmıştır.
3402
Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi (1)
Mükerrer Madde 121 – (Mülga: 28/3/2007-5615/31 md.; Yeniden düzenleme: 23/2/2017-6824/4 md.)
Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinden
(finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik
yatırım fonları hariç olmak üzere), bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar
vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Şu
kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1 milyon Türk lirasından fazla olamaz. İndirilecek tutarın ödenmesi
gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken
tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre
içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez. Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai
veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak
suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilir.
Söz konusu indirimden faydalanabilmek için;
1. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin
kanuni süresinde verilmiş (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme
amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden
vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması (Her bir beyanname itibarıyla 10 Türk lirasına kadar yapılan eksik ödemeler bu
şartın ihlali sayılmaz.),
2. (1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya
idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş
sayılmaz.),
3. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dâhil) 1.000 Türk lirasının
üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,
şarttır.
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
359 uncu maddesinde sayılan fiilleri işlediği tespit edilenler, bu madde hükümlerinden yararlanamazlar.
––––––––––––––––––
(1) Bu madde başlığı “Ücretlilerde vergi indirimi:” iken, 23/2/2017 tarihli ve 6824 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle metne işlendiği
şekilde yeniden düzenlenmiştir.
3402-1
Bu madde kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti
hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası
uygulanmaksızın tarh edilir. Bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki
yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine
yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de uygulanır ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler
açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.
Bu maddede geçen vergi beyannamesi ve vergi ibareleri, Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi
gereken vergi beyannameleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.
Birinci fıkrada yer alan tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplanan tutarın %5’ini aşmayan kesirler
dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, birinci fıkrada yer alan oranı ve tutarı iki katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye,
kanuni oran ve tutarına getirmeye; Maliye Bakanlığı, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Diğer ücret vergisinin mahsubu: (1)
Madde 122 – Diğer ücret kapsamında vergilendirilen (…) (1) hizmet erbabı muhtasar beyannameye tabi iş verenler
nezdinde çalışmaya başladıkları takdirde, bu tarihten sonraki aylara ait olmak üzere peşin ödemiş oldukları vergiler gerçek
ücretleri üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilir ve mahsubu yapılan miktar hizmet erbabının vergi karnesine iş veren
tarafından kaydolunur.
Mükerrer Madde 122 – (Mülga: 4/12/1985 – 3239/138 md.)
Yabancı memleketlerde ödenen vergilerin mahsubu:
Madde 123 – Tam mükellefiyete tabi mükelleflerin yabancı memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratlardan
mahallinde ödedikleri benzeri vergiler, Türkiye’de tarh edilen Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve
iratlara isabet eden kısmından indirilir.
Birinci fıkra hükmünce indirilecek miktar Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara
isabet eden kısmından fazla olduğu takdirde, aradaki fark nazara alınmaz.
Gelir Vergisinin yabancı memlekette elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmı, bunların gelire olan nispeti
üzerinden hesaplanır.
Birinci fıkrada yazılı vergi indiriminin yapılması için:
1. Yabancı memlekette ödenen vergilerin gelir üzerinden alınan şahsi bir vergi olması;
2. Yabancı memlekette vergi ödendiğinin yetkili makamlardan alınan ve mahallindeki Türk elçilik veya
konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan memleketin aynı mahiyetteki temsilcileri tarafından tasdik olunan
vesikalarla tevsik edilmesi;
Şarttır.
——————————
(1) Bu madde başlığında yeralan “Götürü ücret” ile maddede yeralan “ücretleri götürü olarak tesbit edilen” ibareleri 22/7/1998 tarih ve
4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
3403
2 numarada yazılı vesikalar taksit zamanına kadar gelmemiş olursa, yabancı memlekette elde edilen kazanç ve
iratlara isabet eden vergi kısmı bir yıl süre ile ertelenir.
Aranan vesikalar bu süre zarfında vergi dairesine ibraz edildiği takdirde vergi tenzil edilir; süre geçtikten sonra
erteleme hükmü kalkar ve vesikalar ibraz edilse bile nazara alınmaz. Vergi Usul Kanununda yazılı mücbir sebeplere ait
hükümler mahfuzdur.
Yabancı memleketlerde ödenen vergilerin ilgili bulundukları kazanç ve iratlar mükellef tarafından hangi yılın gelirine
ithal edilmişse, bu vergilerde o gelire ait vergiden indirilir.
Bu madde gereğince yapılan vergi indiriminde yabancı para ile ödenen vergilere, bunların ilgili bulunduğu kazanç ve
iratlara uygulanan kambiyo rayici uygulanır.
(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/9 md.) Kontrol edilen yabancı kurumlara ilişkin hükümlerin uygulandığı durumlarda,
yurt dışı iştirakin toplam vergi yükünün hesabında esas alınan vergiler, ödenmiş olmaları şartıyla, Türkiye’de
vergilendirilecek kontrol edilen yabancı kurum kârları üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilir.
Yetki:
Mükerrer Madde 123- (Değişik: 9/4/2003-4842/16 md.) (1)
1.Bu Kanunun 21, 23/8, 47 ve 48 inci maddelerinde yer alan maktu had ve tutarlar, 1.1.2003 tarihi itibariyle geçerli
olan had ve tutarlarına yükseltilmiştir.
2. Bu Kanunun 19, 21, 23/8, 31, 47, 48, mükerrer 80, 82 ve 86 ncı maddeleri ile 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının
(15) numaralı bendinde yer alan maktu had ve tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarların %
5’ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen had ve tutarları % 50’sine kadar artırmaya
veya indirmeye yetkilidir. (2)
3. Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin gelir dilim tutarları hakkında, bu maddenin (2)
numaralı fıkrası uygulanır.
Son Hükümler
Kaldırılan hükümler:
Madde 124 – 5421 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile mezkür kanunu değiştiren 5820, 6247, 6582, 6838 ve 6908 sayılı
kanunlar 1/1/1961 tarihinden, 2897, 3343, 4750 ve 5818 sayılı Kanunlarla 4040, 4226 sayılı kanunların Hayvanlar Vergisini
ilgilendiren hükümleri de 1/1/1962 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.
——————————
(1) Bu maddenin 2017 takvim yılında uygulanması ile ilgili olarak, 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye
Bakanlığının (Seri No: 296) Gelir Vergisi Genel Tebliğine bakınız.
(2) 29/1/2016 tarihli ve 6663 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “, 86 ve mükerrer 121 inci maddelerinde” ibaresi “ve
86 ncı maddeleri ile 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinde” şeklinde değiştirilmiştir.
3404
Geçmiş yıllara ait vergiler:
Geçici Madde 1 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) a) 1981 takvim yılından önceki dönemlerde elde edilen kazanç ve
iratlar (götürüler dahil) ile ücretlere;
b) 1981 mali yılından önceki dönemlerde elde edilen götürü ücretlere;
Ait vergiler bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça eski hükümlere göre alınır.
Esnaf muaflığının kaybedilmesi:
Geçici Madde 2 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 9 ncu
maddesinde yer alan esnaf muaflığı şartlarını 1/1/1981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981 takvim yılında esnaf muaflığından
faydalanamazlar.
Götürülüğün kaybedilmesi:
Geçici Madde 3 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46, 47 ve 48
nci, maddelerinde sayılan götürü usule tabi olmanın genel ve özel şartlarını 1/1/1981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981
takvim yılında götürü usulden faydalanamazlar. Bu mükellefler hakkında Gelir Vergisi Kanununun ticari kazancın gerçek
usulde tespiti hakkındaki hükümleri uygulanır.
3405
Sakatlık indirimi:
Geçici Madde 4 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 nci
maddesinde belirtilen sakatlık indirimine ait yönetmelik yürürlüğe girinceye kadar, daha önce Gelir Vergisi Kanununun 23
ncü maddesinin bu kanunla değiştirilmeden önceki 1 numaralı bendi hükmüne göre ücretleri vergiden müstesna tutulan
mükellefler, Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 nci maddesi hükümlerine göre, 1 nci derece sakat sayılarak
bu dereceye ait indirimden faydalanırlar.
Geçici Madde 5 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) 1/1/1981 tarihinden önce yapılmış olan yatırım indirimi
kapsamına giren yatırım harcamalarına yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten sonra yapılacak yatırım
harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır.
1/1/1981 tarihinden önce başlandığı halde henüz bitmemiş olan yatırım indirimi kapsamına giren yatırımlar nedeniyle
uygulanacak yatırım indirimi tutarı yukarıdaki hükme göre hesaplanacak indirimler toplamını geçemez.
Senelere sari inşaat ve onarma işleri:
Geçici Madde 6 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce taahhüde bağlanmış
ve henüz bitmemiş veya bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce bitmekle beraber henüz beyan edilmemiş olan inşaat ve
onarma işlerine ait kazançlar Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 42 nci maddesi hükümlerine göre tespit edilir
ve dağıtıma tabi tutulmadan işin bittiği yılın geliri olarak beyan edilir.
Zirai kazançlarda götürü gider emsal nispetinin uygulanması:
Geçici Madde 7 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.; Değişik: 1/5/1981 – 2454/15 md.) 1980 takvim yılına ilişkin olup
götürü gider esasına göre vergilendirilen zirai kazançlarda götürü gider emsali bütün zirai mahsüller ile kara ve su avcılığında
% 70 olarak uygulanır.
Emlak vergisinin gider yazılması:
Geçici Madde 8 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) 1980 takvim yılı içinde elde edilen gayrimenkul sermaye iratları
üzerinden hesaplanacak Gelir Vergisinden, Gelir Vergisi Kanununun 1/1/1981 tarihinden önce yürürlükte olan mükerrer 122
nci maddesi hükmü uyarınca Emlak Vergisinin mahsubu yapılmaz. Mahsubu kabul edilmeyen Emlak Vergisi Gelir Vergisi
Kanununun 74 ncü maddesinin birinci fıkrasının 5 numaralı bendine göre gider yazılır veya götürü gider usulünü kabul
edenlerde aynı maddenin 3 ncü fıkrasında yazılı götürü gider oranı % 25 olarak uygulanır.
Menkul sermaye iradı:
Geçici Madde 9 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.)
a) Kurumların 1980 takvim yılı karlarından idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar paylarına Gelir Vergisi
Kanununun bu Kanunla değiştirilen 75 nci maddesinin 3 numaralı bendi hükmü uygulanır.
b) Dar mükellefiyete tabi kurumların 1980 takvim yılı ticari bilançolarına göre hasıl olan karlarından Kurumlar
Vergisi düşüldükten sonra kalan kısımlarına Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 75 nci maddesinin 4 numaralı
bendi hükmü uygulanır.
Ortalama kar haddi ve asgari gayri safi hasılat esası:
Geçici Madde 10 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.; Değişik: 31/12/1981 – 2574/30 md.)
3406
Gelir Vergisi Kanununun değişik 111 nci maddesinin (B) fıkrası kapsamına giren işkolları ve meslek gruplarından
Maliye Bakanlığınca uygun görülenlerde faaliyet gösteren mükelleflerin 1980 takvim yılı kazançlarına da asgari gayri safi
hasılat esası uygulanır.
Ancak,mezkür takvim yılında uygulanacak asgari gayri safi hasılat miktarları 1982 takvim yılı sonuna kadar tespit
edilir.
Geçici Madde 11 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.; Mülga: 31/12/1981-2574/35 md.)
1982, 1983 ve 1984 yılları gelirlerine uygulanacak vergi tarifeleri:
Geçici Madde 12 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.; Değişik: 31/12/1981-2574/31 md.)
1982, 1983 ve 1984 takvim yıllarına ait gelirler aşağıda yazılı vergi tarifelerine göre vergilendirilirler.
A) 1982 takvim yılına ait Gelir Vergisine tabi gelirler;
1 000 000 liraya kadar % 39
3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 390 000 lira; fazlası % 44
5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 270 000 lira; fazlası % 49
10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 250 000 lira; fazlası % 59
15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 200 000 lira; fazlası % 69
25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 650 000 lira; fazlası % 74
25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 16 050 000 lira; fazlası % 65
Nispetinde vergilendirilir.
B) (Değişik: 31/12/1982 – 2772/19 md.) 1983 takvim yılına ait Gelir Vergisine tabi gelirler,
1 000 000 liraya kadar % 36
3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 360 000 lira; fazlası % 41
5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 180 000 lira; fazlası % 49
10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 160 000 lira; fazlası % 59
15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 110 000 lira; fazlası % 69
25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 560 000 lira; fazlası % 74
25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 15960000 lira; fazlası % 65
Nispetinde vergilendirilir.
C) 1984 takvim yılına ait Gelir Vergisine tabi gelirler;
1 000 000 liraya kadar % 30
3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 300 000 lira; fazlası % 35
5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 000 000 lira; fazlası % 43
10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 1 860 000 lira; fazlası % 53
15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 4 510 000 lira; fazlası % 63
25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 7 660 000 lira; fazlası % 68
25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 14460000 lira; fazlası % 60
Nispetinde vergilendirilir.
Hizmet erbabının ücretlerindeki artışın ödenmesi:
Geçici Madde 13 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.)
Hizmet erbabının 1981 takvim yılının Ocak ve Şubat ayları net ücretlerinde, Gelir Vergisi Kanununda yapılan
değişiklikler dolayısıyla meydana gelecek artışlar, 1981 mali yılı içinde Bakanlar Kurulunun tespit edeceği tarihlerde tayin
edilecek usul ve esaslara göre ödenir.
3407
Toplu İş Sözleşmesi düzenine tabi personel hakkında geçici 14 ncü madde hükümleri uygulanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte devam etmekte olan toplu iş sözleşmelerine tabi hizmet erbabının ücret
farklarının ödeme şekil ve zamanı:
Geçici Madde 14 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.)
12 Eylül 1980 tarihinden önce yürürlüğe girmiş olup da halen uygulanmakta bulunan toplu iş sözleşmelerine tabi
olanların (Toplu sözleşmelere paralel olarak zam alan kapsam dışı personel dahil) net ücretlerinde Gelir Vergisi Kanununda
yapılan değişiklikler dolayısıyla meydana gelecek artışlar toplu iş sözleşmeleri sona erinceye kadar T.C. Merkez Bankasında
açılacak bir hesapta toplanır.
T.C. Merkez Bankasında toplanan bu meblağ, Bakanlar Kurulunca tespit edilecek usul ve esaslara göre en geç 1982
mali yılı sonuna kadar hak sahiplerine ödenir.
İşverenler birinci fıkrada belirtilen farkları en geç ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar T.C. Merkez
Bankasındaki hesaba yatırmak mecburiyetindedirler. Ücret farklarını T.C. Merkez Bankasındaki hesaba zamanında
yatırmayan işverenler hakkında yatırılması gereken miktarın iki katına kadar para cezasına hükmolunur. Vadesinde
ödenmeyen paralar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkındaki Kanun hükümleri uygulanır.
Vergi karnesi:
Geçici Madde 15 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.; Değişik: 31/12/1981 – 2574/32 md.) Gelir Vergisi Kanununun
değişik 35 nci maddesinin (B) bendinde yer alan vergi karnesi esası yürürlüğe girinceye kadar, 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun 2365 sayılı Kanunla değiştirilen 247 nci maddesinin değişmeden önceki hükümleri uyarınca,aile durumu sual
varakası esası uygulanan yerlerde, bu belge ile indirimlerin uygulanmasına devam olunur.
Genel indirim:
Geçici Madde 16 – (Ek: 24/12/1980 – 2361/86 md.) Gelir Vergisi Kanununun, bu Kanunla, değiştirilen 31 nci
maddesinde belirtilen genel indirim hadleri, ekonomik koşullar gözönünde bulundurularak 1/1/1983 tarihinden itibaren
geçerli olmak üzere yeniden düzenlenir.
Götürü gider esasından faydalanma:
Geçici Madde 17 – (Ek: 1/5/1981 – 2454/16 md.) 1980 takvim yılı kazançlarını götürü gider esasına göre beyan
eden çiftçilerden mezkür yıl hasılatları dört milyon lirayı aşmamış olanlar 1981 yılında da götürü gider usulünden
faydalanırlar.
İştirak kazançlarında tevkifat:
Geçici Madde 18 – (Ek: 1/5/1981-2454/17 md.) 1980 yılı kazançlarına ilişkin olarak 1981 takvim yılı içinde
Kurumlar Vergisi beyannamesi veren kurumların 1980 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına
giren kazançları üzerinden dağıtılsın veya dağıtılmasın; 33 1/3 nispetinde vergi tevkifatı yapılır.
Geçici Madde 19 – (Ek: 1/5/1981 – 2454/18 md.; Mülga: 26/12/1993 – 3946/38 md.)
Geçici Madde 20 – (Ek: 31/12/1981 – 2574/33 md.) Mükelleflerin mükerrer 117 nci madde uyarınca 1981 takvim
yılında peşin olarak ödedikleri vergiler, 1981 takvim yılına ait beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine
mahsubedilir. Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan Gelir Vergisinden fazla olması halinde, aradaki fark 1982 takvim yılına
ilişkin olarak ödenmesi gereken peşin vergiye mahsup edilir. Bu iki mahsuba rağmen arta kalan kısım var ise,
3408
bu meblağ vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine
kendisine ret ve iade olunur.
Geçici Madde 21 – (Ek: 31/12/1981 – 2574/34 md.) 1981 takvim yılında Gelir Vergisi Kanununun 47 ve 48 nci
maddelerinde yer alan eski hadleri aşmakla birlikte bu Kanunda getirilen yeni hadleri aşmamış olan mükellefler, 1982 takvim
yılında da götürü usulde vergilendirilmeye devam olunurlar.
Geçici Madde 22 – (Ek: 18/4/1984 – 2995/5 md.)
Mükellefler hakkında servet beyanı ve gider esasına dayanılarak geçmişe yönelik inceleme ve tarhiyat yapılamaz.
Mükelleflerin geçmiş vergilendirme dönemlerine ait servet bildirimlerinde beyan ettikleri servet unsurları ile yıllık gelir
vergisi beyannamelerinde beyan ettikleri giderler vergi incelemelerinde ve takdir işlemlerinde veri olarak kullanılamaz.
Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce servet beyanlarına dayanılarak yapılmış bulunan tarhiyatlar terkin edilir. Bu
konuda sürdürülen ihtilaflardan ve incelemelerden vazgeçilir.
Geçici Madde 23 – (Ek: 4/12/1985 – 3239/70 md.)
1 Ocak 1986 tarihinden önce açtırılan döviz tevdiat hesapları için ödenen faizler ile bu tarihten evvel ihraç edilen özel
kanunlarla veya Devletin, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak akdettiği mukavelelerle her türlü vergiden istisna edilmiş
olan menkul kıymetlerin faiz, kar payı ve ikramiyeleri gelir vergisinden müstesnadır. (Mülga ikinci cümle: 26/12/1993 –
3946/38 md.)
Geçici Madde 24 – (Ek: 12/6/1987 – 3380/8 md.)
1991 yılı sonuna kadar yurt dışı faaliyet zararlarını yurt içi kazanç ve iratlardan mahsup edecek mükellefler geçmiş
beş yıllık faaliyet sonuçlarını Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 88 inci maddesindeki esaslara göre tevsik etmek
zorundadırlar.
Geçici Madde 25 – (Ek: 12/6/1987 – 3380/8 md.)
Bakanlar Kurulu, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna
tutulan kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (A) fıkrasının 8 numaralı bendi gereğince
yapılacak vergi tevkifatı nispetini en çok yedi yıl süre ile “0” sıfır olarak tespit etmeye yetkilidir.
Geçici Madde 26 – (Ek: 12/6/1987 – 3380/8 md.)
Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, yatırım teşvik ve yatırım indirimi belgesi almış olup, yatırımı devam eden
gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunun 3 üncü maddesiyle değişik ek 3 üncü maddesi
hükmünden yararlanırlar.
Geçici Madde 27 – (Ek: 19/6/1987 – 3393/11 md.; mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
3408-1
Geçici Madde 28 – (Ek: 19/6/1987 – 3393/12 md.)
a) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 12 nci maddesinde yer alan, işletme büyüklüğü ölçülerini on katına
kadar artırma konusundaki yetki, Bakanlar Kurulunca 1987 yılı için, 1/1/1987 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde de
kullanılabilir.
b) (Mülga: 25/6/1992 – 3824/26 md.)
Geçici Madde 29 – (Ek: 24/3/1988 – 3418/27 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçek usulde mükellefiyeti tesis edilen PTT acentelerinden, PTT
acenteliği işi yanında başka faaliyetleri de bulunanların, PTT acenteliği dışındaki faaliyetlerinden dolayı, 31/12/1988 tarihi
itibariyle götürü usule tabi olmanın genel ve özel şartlarını taşımaları ve 31/3/1989 tarihine kadar bağlı bulundukları vergi
dairesine yazılı olarak başvurmaları halinde,bu mükellefler Gelir vergisi Kanununun 50 nci maddesi hükmü dikkate
alınmaksızın, 1/1/1989 tarihinden itibaren götürü usulde teklif olunurlar.
Geçici Madde 30 – (Ek: 24/3/1988 – 3418/28 md.)
a) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci maddesine bu Kanunla eklenen fıkralar, bu Kanunun yayımı tarihinde
yurt dışına transfer edilmemiş kazançlar hakkında da uygulanır.
b) 2802 sayılı Hakim ve Savcılar Kanununun 106 ncı maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek Geçici
7 nci maddesine göre ödenmekte olan hakim ve yargı ödenekleri ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci
maddesine göre ödenen üniversite ödenekleri, 1.1.1988 tarihinden 31.12.1997 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır.
Bu hüküm, 15.12.1987 – 14.1.1988 dönemini kapsamak üzere 15.12.1987 tarihinde peşin olarak ödenen
ödeneklerden,1.1.1988 – 14.1.1988 dönemine isabet eden kısım hakkında da uygulanır.
Geçici Madde 31 – (Ek: 3/12/1988 – 3505/17 md.)
Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus kara taşıtları ile
yolcu taşıyan mükelleflerden, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri gerçek usulde tesis edilenler,
31/12/1988 tarihi itibarile götürü usule tabi olmanın şartlarını taşıdıkları ve 31/12/1988 tarihine kadar bağlı bulundukları
vergi dairesine yazılı olarak başvurdukları takdirde, 1/1/1989 tarihinden itibaren götürü usulde vergilendirilirler.
Geçici Madde 32 – (Ek:3/12/1988 – 3505/18 md.; iptal:Ana Mah.’nin 7/11/1989 tarih ve E. 1989/6. K. 1989/42
sayılı Kararıyla.)
Geçici Madde 33 – (Ek: 3/12/1988 – 3505/19 md.)
a) 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici vergi tutarı, gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri
ile serbest meslek erbabının 1987 yılı gelirleri ile ilgili olarak verdikleri yıllık beyanname üzerinden hesaplanan (hayat
standardı esasına göre tarhiyat yapılması halinde, bu tarhiyat esas alınır) gelir vergisinin,ticari ve mesleki kazanca isabet eden
kısmının 2/12’sidir. Bu tutar, Ocak ve Şubat aylarında katma değer vergisi beyannamesi ile birlikte beyan edilerek aynı süre
içinde iki eşit taksitte ödenir. 1988 yılı içinde işe başlayan mükelleflerin, 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici vergi
tutarı, 1987 yılı gelirleri için uygulanan ve mükellefin durumuna uyan hayat standardı temel gösterge tutarı dikkate alınarak
yukarıdaki esaslara göre hesaplanır.
1988 yılı Aralık ayına ilişkin olarak 1989 yılı Ocak ayında verilmesi gereken katma değer vergisi beyannamelerinde
bu aya ait dahili tevkifat beyan edilmez ve ödenmez.
b) Ödeme kaydedici cihaz alan ikinci sınıf tacirler, ilk defa satın aldıkları cihazlar nedeniyle ve bir defaya mahsus
olmak üzere,bu cihazları aldıkları tarihi takip eden aydan başlamak üzere 12 aya ilişkin geçici vergi taksitlerini ödemezler.
Geçici verginin bu aylara isabet
3408-2
eden tutarı vergi dairesince terkin edilir. 5.11.1988 tarihinden itibaren ilk defa ödeme kaydedici cihaz satın alan ikinci sınıf
tacirlerden, ödeme kaydedici cihazı 1988 Kasım ayında satın alanlar 11 ay süreyle, 1988 Aralık ayında satın alanlar ise 12 ay
süreyle, 1.1.1989 tarihinden itibaren geçici vergi ödemezler.
c) 1988 ve önceki yıllara ait olup mahsubu yapılamayan dahili tevkifat tutarı, 1988 yılı gelirlerinin beyan edildiği
yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar 1989 yılına
ilişkin olarak ödenecek geçici vergiye,artan kısmı diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan dahili
tevkifat tutarı, mükellefin 1989 yılı sonuna kadar yazılı olarak talep etmesi halinde,kendisine red ve iade edilir.
d) Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (A) fıkrasına eklenen 15 numaralı bent hükmü,mükelleflerin 1988
yılına ait olup 1989 yılında beyanı gereken matrahlarının tespitinde indirilecek gelirler hakkında da uygulanır.
Geçici Madde 34 – (Ek: 15/12/1990 – 3689/7 md.)
a) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı maddesi hükmü uyarınca yeniden tespit edilen miktarlara
göre yeni takdirler yapılıncaya kadar, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve uygulanmakta olan her bir dereceye ait götürü
ticaret ve serbest meslek kazançlarına, her bir derecede yapılan artışlar oranında ilave yapılır.
b) Kazançları 1990 yılında götürü usulde vergilendirilen mükelleflerden 31/12/1990 tarihi itibariyle Gelir Vergisi
Kanununun 48 inci maddesinin bu Kanunla düzenlenen alış,satış ve hasılat hadlerini aşmayanların, götürü usule tabi olmanın
diğer şartlarını da taşımaları kaydıyla, 1991 yılında da götürü usulde vergilendirilmelerine devam olunur.
Geçici Madde 35 – (Ek: 15/12/1990 – 3689/7 md.) (1)
1) 1/1/1990-31/12/1998 tarihleri arasında,gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek
erbabı,bu maddede belirtilen hayat standardı esasına tabidir. (2)
2 – a) Hayat standardı temel gösterge tutarı;faaliyetin yapıldığı takvim yılı sonunda geçerli olan ve 16 yaşından büyük
sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının, birinci sınıf tacirler için 3,1 katı,ikinci sınıf
tacirler için 1,8 katı, serbest meslek erbabı için de 2,8 katıdır.
b) Ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabının zarar beyanı da dahil olmak üzere,bu faaliyetleri ile ilgili
olarak beyan edecekleri kazançları, temel gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin
yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu maddeye göre belirlenen tutar,vergi tarhına esas gelirin
hesaplanmasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır.
c) Bir mükellefin aynı yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için
ayrı ayrı uygulanır.
Aynı veya ayrı neviden birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunan mükellefin temel gösterge tutarına,birden
sonraki her bir işyeri için temel gösterge tutarına % 50’si oranında ilave yapılır.
Ticari faaliyette bulunan adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların,komandit şirketlerde komandite ortakların
bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı;ortakların birisi için temel gösterge tutarı, diğer ortakların her biri için
temel gösterge tutarının % 50’si dikkate alınmak suretiyle tespit edilen toplam tutarın,ortaklık ve şirket mukavelelerinde
yazılı hisse oranlarında,hisse oranları belli edilmemiş ise her bir ortağa eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle
uygulanır.
——————————
(1) Bu maddenin uygulaması için 30/12/1995 tarih ve 22509 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 15/12/1995 tarih ve 95/7593
sayılı Kararnameye, hayat standardı uygulamasına ilişkin usul ve esaslar için Maliye Bakanlığının 1/12/1998 tarih ve
23540 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 214 no’lu Genel Tebliğine, daha önceki değişiklikler için de bu
Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne bakınız.
(2) Bu fıkrada yeralan “1.1.1990-31.12.1999” ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle metne
işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
3408-3
Bu maddenin uygulanmasında, adi ortaklıklara, kollektif, adi ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her
biri,ortaklar bakımından ayrı ayrı işyeri hükmündedir.
Bu maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz.
d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; 3030 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir
belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 25 oranında artırılarak,
kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükelleflerde ise,birinci derecede öncelikli yörelerde % 50 oranında, ikinci
derecede öncelikli yörelerde %40 oranında indirilerek dikkate alınır.
e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın
imalatı ve/veya altın ticareti ile uğraşanlar için % 50 oranında artırılarak uygulanır.
f) (Değişik: 21/1/1998 – 4325/9 md.) İlk defa işe başlayan mükellefler ile götürülük şartlarını haiz olanlardan kendi
isteği ile götürü usulden gerçek usule geçen mükellefler için, işe veya gerçek usulde vergilendirmeye başlanılan ve izleyen
yılda hayat standardı esası uygulanmaz.
g) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı maddesinde yer alan hayat standardı gösterge tablosunun;
– 1 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 2 000 000,3 000 000 ve 5 000 000 lira,
– 2 (b) numaralı bendindeki tutar 2 000 000 lira,
– 3 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 20 000 000 ve 4 000 000 lira,
– 4 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 4 000 000 ve 20 000 000 lira,
– 5 numaralı bendindeki tutar 4 000 000 lira,
– 6 numaralı bendindeki tutar 5 000 000 lira,
Olarak uygulanır.
Hayat standardı gösterge tutarları, kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde % 50, kalkınmada ikinci derecede
öncelikli yörelerde % 40 oranında indirilerek dikkate alınır.
Hayat standardı gösterge tutarları aile reisi beyanları da dahil olmak üzere bir defa dikkate alınır.
h) (Ek: 25/5/1995 – 4108/27 md.) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran nakliyecilik faaliyetinde
bulunan mükellefler hakkında, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle hayat standardı temel gösterge tutarını, % 75’e kadar
indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu yetki, taşıtların yaşlarına göre gruplandırılarak farklı oranlar uygulanmak suretiyle
de kullanılabilir. Bir araçtan yaşına bakmaksızın yalnız bir hayat standardı vergisi tahsil edilir.
ı) (Ek: 25/5/1995 – 4108/27 md.) Ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin tedavi maksadıyla yapacağı yurt dışı
seyahatler ile bir defaya mahsus olmak üzere yapılan hac seyahatleri için hayat standardı ilave göstergeleri uygulanmaz.
Şu kadar ki, tedavi maksadıyla yapılan seyahatlerin ilgili sağlık kurullarından alınacak raporlarla tevsik edilmesi
şarttır.
3. (İptal: Ana.Mah.’nin 12/11/1991 tarih ve E.1991/7, K.1991/43 sayılı Kararıyla)
4. Çiftçiler, noter vekilleri,geçici yetkili noter yardımcıları ile ruhsatlı dava vekilleri hakkında hayat standardı esası
uygulanmaz.
5. Asgari ücret tutarının değiştirilmediği yıllarda esas alınacak temel göstergeler tutarı, önceki yılda uygulanan temel
göstergeler tutarına, faaliyetin yapıldığı yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme
oranında ilave yapılmak suretiyle tespit edilir.
Şu kadar ki, asgari ücret tutarının değiştirildiği yıllarda, asgari ücrete göre hesaplanan temel göstergeler
tutarının,yukarıda yazılı esasa göre yeniden değerleme oranı dikkate alınarak belirlenen temel gösterge tutarından daha düşük
olması halinde, yukarıda yazılı esasa göre tespit edilen temel gösterge tutarları dikkate alınır.
Bu maddenin 2 numaralı fıkrasının (g) bendinde yazılı, her bir yılda uygulanacak hayat standardı ilave göstergeler
tutarları, temel göstergeler tutarında yapılan artışlar oranında artırılır.
3408-4
Hayat standardı temel ve ilave göstergelerinin tespitinde 100 000 liraya kadar olan tutarlar nazara alınmaz.
6. Bu maddenin yürürlükte olduğu tarihlerde, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı maddesinin bu maddeye
aykırı hükümleri uygulanmaz.
7. (Ek: 26/12/1993 – 3946/27 md.) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden gelir vergisi
ödenen gelirleri (hamiline yazılı mevduat ve hamiline yazılı menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve
eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde,bu gelirler, hayat standardı esasına
göre kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak kabul edilir.
8. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tayin ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir. (1)
Geçici Madde 36 – (Ek: 15/12/1990 – 3689/7 md.)
a) Gelir Vergisi Kanununun;
1) 13 üncü maddesinde yazılı 10 000 000 liralık tutar, 25 000 000 liraya,
2) 17 nci maddesinde yazılı 60 000 liralık tutar, 600 000 liraya,
3) 21 inci maddesinde yazılı 120 000 liralık tutar, 1 000 000 liraya,
4) 24 üncü maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı 360 000 liralık tutar, 500 000 liraya,
5) 31 inci maddesinde yazılı günlük 200 liralık tutar, 1 200 liraya, aylık 6 000 liralık tutar, 36 000 liraya, yıllık 72 000
liralık tutar,432 000 liraya,
6) Ek 2 nci maddesinin 4 numaralı bendinde yazılı 40 000 000 liralık tutar, 1 000 000 000 liraya, 20 000 000 liralık
tutar, 250 000 000 liraya, 4 000 000 liralık tutar, 100 000 000 liraya,
7) 47 nci maddesinde yazılı 700 000 liralık tutar, 7 000 000 liraya, 48 000 liralık tutar, 1 000 000 liraya,
8) 53 üncü maddesinde yazılı 4 000 000 liralık tutarlar, 50 000 000 liraya,
9) 68 inci maddesinin 10 numaralı bendinde yer alan 20 000 liralık tutar, 90 000 liraya,
10) Mükerrer 80 inci maddesinin 2, 3 ve 4 numaralı bentlerinde yazılı 100 000 liralık tutarlar, 200 000 liraya,
11) 86 ve 87 nci maddelerinde yazılı 9 000 000 liralık tutarlar, 36 000 000 liraya,
12) 111 ve 112 nci maddelerinde yazılı 10 000 liralık tutarlar, 100 000 liraya,
Yükseltilmiştir.
b) Bu maddenin (a) fıkrasının 1, 3, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerinde yer alan hükümler,mükelleflerin 1990 yılı gelirleri
için de uygulanır.
Geçici Madde 37 – (Ek: 15/12/1990 – 3689/7 md.; Mülga: 26/12/1993 – 3946/38 md.)
Geçici Madde 38 – (Ek: 26/12/1993 – 3946/28 md.)
Gelir Vergisi Kanununun yürürlükten kaldırılan Mükerrer 20 nci maddesinde yer alan istisna hükmünün
uygulanmasına,1.1.1994 tarihinden önce faaliyete geçen işletmelerin kazançları hakkında,istisna süresi sona erinceye kadar
devam olunur.
Geçici Madde 39 – (Ek: 26/12/1993 – 3946/28 md.)
1) 1.1.1994 tarihinden önce Yatırım Teşvik Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için yapılacak harcamalara
(kurumlar vergisi mükelleflerinin yatırım harcamaları dahil) yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten sonra alınan
Yatırım Teşvik Belgesine bağlı yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır. Bu Kanunla
değişik Ek 3 üncü maddenin dördüncü fıkrası hükmü,bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınan Teşvik Belgeleri
kapsamında 1.1.1994 tarihinden itibaren yapılan harcamalara da uygulanır.
——————————
(1) Bu maddeye 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun 27 nci maddesi ile 7 numara ile yeni bir fıkra eklenmiş ve 7 nci
fıkranın numarası da 8 olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3408-5
2) Bu Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 38 inci ve mükerrer 81 inci maddelerinin sonuna eklenen fıkraların hükmü,
1/1/1994 tarihinden önce iktisap edilen gayrimenkul ve iştirak hisseleri hakkında, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
yeniden değerleme oranının tespit edildiği yıldan itibaren uygulanır.
3) a) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki 94 üncü maddesinin (A) fıkrasının, 7, 8 ve 15
numaralı bentleri ile bu Kanunla kaldırılan mükerrer 39 uncu maddesi,özel hesap dönemleri de dahil olmak üzere, kurumların
1993 yılına ait olup, 1.1.1994 tarihinden itibaren beyan edilecek kazançları hakkında da uygulanır.
b) Tam mükellef kurumlardan 1994 yılı içinde elde edilen kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla
değişmeden önceki hükümleri,özel hesap dönemi 1994 yılı içinde biten kurumlardan aynı yıl içinde elde edilen kar payları ve
vergi alacakları hakkında ise Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişen hükümleri uygulanır.
c) Kurumların 1.1.1995 tarihinden önceki dönemlere ait ihtiyat akçeleri ve banka provizyonlarının bu tarihten sonra
dağıtılması veya sermayeye eklenmesi halinde, bu kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik hükümleri
uygulanır.
d) Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca tayin ve tespit edilir.
4) (Mülga: 25/5/1995 – 4108/39 md.)
5) (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
6) Tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına, münhasıran uluslararası sularda geçen
hizmetleri karşılığında ödenen ücretler, 1.1.1994-31.12.2000 tarihleri arasında gelir vergisinden müstesnadır. Bu ücretler
üzerinden % 10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen gelir vergisine şumulü yoktur.
Bakanlar Kurulu % 10 oranını, % 25 oranına kadar artırmaya veya kanuni oranına kadar indirmeye yetkilidir.
7) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 85, 86 ve 87 nci maddelerinde yer alan hükümler, 75 inci maddenin
ikinci fıkrasının 5, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan ve 1.1.1997 tarihinden önce elde edilen menkul sermaye iratları
hakkında uygulanmaz. Ticari İşletmeye dahil olan bu gelirler,bu maddenin kapsamı dışındadır.
Geçici Madde 40 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
Geçici Madde 41 – (Mülga: 22/7/1998 – 4369/82 md.)
3408-6
Geçici Madde 42 – (Ek: 25/5/1995 – 4108/28 md.) Gelir Vergisi Kanununun 51 inci maddesinin 4 numaralı
bendinin bu Kanunla değişmeden önceki hükmü uyarınca, 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usule alınmış olan
mükelleflerden 31.12.1994 tarihi itibariyle götürü usule tabi olmaya ilişkin şartları topluca taşıyanlar; bu Kanunun
yayımlandığı tarihi takip eden ayın sonuna kadar bağlı oldukları vergi dairesine yazılı olarak müracaat ederek bu tarihe kadar
1995 yılına ilişkin götürü usule ait gelir vergisini tarh ve tahakkuk ettirdikleri takdirde, 1.1.1995 tarihinden itibaren götürü
vergilendirme usulünden yararlandırılır. Götürü usule geçen mükelleflerin 1994 yılına ait gerçek usule göre tespit edilen
kazançları ile 1.1.1995 tarihinden bu Kanunun yayımı tarihine kadar tevkif ettikleri gelir vergisi ve düzenledikleri belgelerde
gösterilen katma değer vergisi, genel esaslara göre beyan edilerek ödenir.
Geçici Madde 43 – (Ek: 25/5/1995 – 4108/28 md.)
Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik Ek 3 üncü maddesi hükümleri 1.1.1994 tarihinden sonra, Ek 4 üncü
maddesi hükmü 1.1.1995 tarihinden sonra, Yatırım Teşvik Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için 1.1.1995 tarihinden
itibaren yapılan yatırım harcamalarına uygulanır.
Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin bu Kanunla değiştirilen ikinci fıkrasının 4 numaralı bendi hükmü, 1995
yılı hesap döneminden itibaren elde edilen kazançlara uygulanır.
Geçici Madde 44 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
Götürü usule tabi ticaret erbabından Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 47 ve 48 inci maddelerinde sayılan
basit usule tabi olmanın genel ve özel şartlarını 31/12/1998 tarihi itibarıyla taşıyanlar 1/1/1999 tarihinden itibaren basit usule
tabi olurlar.
Götürü usulde vergilendirilmekte iken 1/1/1999 tarihinden itibaren basit usulde vergilendirilme kapsamına alınan
mükellefler,bu tarih itibarıyla mevcut mallarını alış bedelleri ile,bu bedel bilinmiyorsa kendileri tarafından tesbit edilecek
rayiç bedelleri ile değerlemeye tabi tutarlar.
1/1/1999-31/12/2003 tarihleri arasındaki kazançlara uygulanmak üzere, münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan
köylerde (belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) işyerlerinde faaliyet gösteren ve basit usulde vergilendirilen
mükelleflerin 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci gelir diliminin yarısını aşmayan kazançları için beyanname verilmez.
Basit usule tabi mükelleflerin 2001 yılı sonuna kadar, ilgili vergilen dirme dönemleri için beyan edecekleri safi
kazanç tutarlarının, Gelir Vergisi Kanununun bu kanunla değişmeden önceki 46 ncı maddesine göre intibak ettirildikleri
derecelerin bulundukları yöreler itibariyle belirlenen ve 1998 yılında uygulanacak olan götürü safi kazanç tutarlarının 1999,
2000 ve 2001 yıllarında yeniden değerleme oranında artırılan tutarlarını aşması halinde, beyan edilen tutarlar yerine bu
tutarlar vergilemeye esas alınır. Bu uygulamada,takvim yılı içinde işe başlayan veya işi bırakan mükelleflerin götürü safi
kazancı, işe başlanılan ay hariç tutulmak ve işin bırakıldığı ay tam sayılmak suretiyle hesaplanan tutardır. Bu süre içinde 48
inci maddede yazılı hadler aranmaz. 31/12/2001 tarihinde basit usule tabi olmanın şartlarını topluca taşıyanların kazançları,
şartları taşıdıkları sürece takip eden yıllarda da basit usule göre tesbit edilir.
Yapılan denetimlerde, bir takvim yılı içinde iki defa belge almadığı veya vermediği tesbit edilen mükellefler intibak
ettirildikleri derecenin bir üstünden, birinci dereceden vergilendirilenler ise intibak ettirilen derecelere ait safi kazanç tutarları
%50 oranında artırılmak suretiyle bulunan tutar üzerinden vergilendirilirler.
Geçici Madde 45 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
1) 1997 takvim yılındaki satış hasılatı; 1996 yılı için uygulanan satış hasılatı tutarının yeniden değerleme oranında
artırılmış tutarını aşmayan küçük çiftçiler, 1997 takvim yılında elde ettikleri zirai kazançlar için yıllık gelir vergisi
beyannamesi vermezler. 1997 yılı zirai kazancına ilişkin olarak 1998 yılı içerisinde beyanname veren çiftçilerin
beyannamelerinde gösterilen zirai kazançları üzerinden hesaplanarak tahakkuk ettirilen vergileri terkin,tahsil edilen vergileri
iade edilir.
Bu kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmünde yer alan on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olma
şartı kendi işinde kullanılması koşuluyla,on yıl süre ile dikkate alınmaz.
2) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla d eğişmeden önceki 53 üncü maddesi hükmü
gereğin ce götürü gider veya gerçek kazan ç usulüne göre vergilendirilen zirai kazanç mü kellefleri,
31/12/1997 tarihi itibariyle bu Kan unun 54 üncü maddesinde yazılı ölçüleri aşmamaları h alind e,
1/1/1998
3408-7
tarihinden itibaren zirai mahsulleri ve hizmetlerinin satış bedeli üzerinden yapılan tevkifat suretiyle vergilendirilir.
Geçici Madde 46 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
1) 31/12/2008 tarihine kadar uygulanmak üzere; iktisap şekli ne olursa olsun, dört yıldan fazla elde tutulan (veraset
yoluyla iktisap edilenlerde dört yıllık süre şartı aranmaz); konutlar ile köy kıymet beyan defterine kayıt edilmesi gereken
gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar gelir vergisinden müstesnadır.(1)
Diğer kazanç ve irad tutarının hesaplanmasında; 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresinin bitmesinden
önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel beyan
döneminde beyan edilecek emlak vergisi değeri esas alınır.
1/1/1999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında işlem gören hisse senetlerinin bu tarihten
sonra elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan ortalama
fiyatı; 1/1/1999 tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında
1998 yılının son günündeki değeri esas alınabilir.
Bu maddeye göre maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden;
gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı sonuna kadar olan
süre için yeniden endeksleme yapılmaz.
2) Bu Kanunun 2 nci maddesinin 1-6 numaralı bentlerinde sayılan gelir unsurları ile ilişkilendirilemeyen ve elde
edildiği dönemin tespit edilememesi nedeniyle bu Kanunun 80 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bir önceki yılın
geliri olarak vergilendirilecek olan diğer kazanç ve iratlar üzerinden tarh edilecek vergilere 2002 yılı sonuna kadar vergi
ziyaı cezası ile usulsüzlük cezası uygulanmaz.(2)
Geçici Madde 47 – (Ek : 22/71998 – 4369/54 md.)
Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle sahip olunan ve mevcudiyeti Devlet tarafından veya Devlet güvencesinde
tutulan kayıt ve siciller ve diğer kanaat getirici vesikalarla ispat edilen para ve alacak ile altın, döviz ve diğer mallardan
karşılanan mal edinimleri ve harcamalardan hareketle bu Kanunun 82 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre tarhiyat
yapılamayacağı gibi, bu unsurlar delil olarak kullanılmak suretiyle Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci
fıkrasının 7 numaralı bendine göre de geçmişe yönelik inceleme ve tarhiyat yapılamaz.
Bu maddede geçen kanaat getirici vesika tabiri; banka,banker, aracı kurumlar ve benzeri mali kurumlar, posta idaresi,
noterler ile tapu, trafik gibi kamu kurum ve kuruluşlarının kayıt ve belgeleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ikinci kitap
üçüncü kısmında yer alan belgeleri ifade eder.
Mükelleflerin bu kayıtlarda yer almayan veya yukarıda sayılan vesikalarla kanıtlanamayan nakit para, mevduat
sertifikası, döviz ve benzeri kıymetlerini 30/9/1998 tarihi itibariyle asgari bir gün süreyle Türkiye’de kurulu mevduat
kabulüne yetkili bankaların Türkiye’deki şubelerinde bulundurduklarının tevsiki şartıyla bu kıymetlerden karşılanan mal
edinimleri ve harcamalar hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır. Söz konusu kuruluşlar mükelleflerin bu konudaki
taleplerini yerine getirmeye mecburdurlar.
Maliye Bakanlığı bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Geçici Madde 48 – (Ek : 22/7/1998 – 4369/54 md.)
Gelir ve Kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu
halde kayıtlarında yer almayan emtia, makina, teçhizat ve demirbaşlarını kendilerince veya bağlı oldukları meslek
kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedeli ile bu
___________________
1) Bu fıkrada yer alan “beş yıldan fazla” ve “beş yıllık süre” ibareleri, 7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunla sırasıyla, “
dört yıldan fazla” ve “dört yıllık süre” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
2) Bu fıkrada yer alan “2003 yılı” ibaresi, 7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunla “2002 yılı” olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
3408-8
Kanunun yayımını izleyen üçüncü ayın son iş gününe kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle
defterlerine kaydedebilirler. Bu suretle beyan edilen kıymetlerin satılması halinde satış bedeli bunların deftere kaydedilen
bedelinden düşük olamaz. Bildirime dahil edilen varlıklar için amortisman ayrılmaz.
Bilonço esasına göre defter tutan mükellefler, bu madde hükümleri uyarınca aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı;
makina, techizat ve demirbaşlar için ayrı özel karşılık hesabı açarlar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya
işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Makina, techizat ve demirbaşlar envantere
kaydedilir ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman addolunur. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, ise söz
konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydederler. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve
esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 49 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), kayıtlarında yer aldığı halde
işletmelerinde mevcut olmayan mallarını, bu Kanunun yayımlandığı tarihi takip eden ikinci ayın sonuna kadar, aynı neviden
mallara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayri safi kar oranını dikkate alarak faturalamak ve her türlü vergisel
yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler. Gayri safi kar oranının cari yıl
kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınır. Bu
madde hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe yönelik ceza ve faiz uygulanmaz. Yılı içerisinde ödenmesi gereken
vergilerin, ödeme sürelerinde değişiklik yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 50 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
1/1/1999 tarihinden önce Yatırım Teşvik Belgesine bağlanan yatırım harcamalarına, Gelir Vergisi Kanununun bu
Kanunla değişiklik yapılmadan önceki Ek 1 ve Ek 4 üncü maddeleri ile Ek 3 üncü maddesinin beşinci fıkrası hükümleri ve
Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla kaldırılan mükerrer 8 inci maddesi hükmü; 1/1/1999 tarihinden sonra Yatırım
Teşvik Belgesine bağlanmış olan yatırım harcamalarına ise söz konusu maddelerin bu Kanunla değişik hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 51 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 31/12/1998 tarihi itibariyle içinde
bulundukları üç aylık dönemi takip eden dönemden başlayarak bu Kanunun değişik mükerrer 120 ve Kurumlar Vergisi
Kanununun 25 inci maddeleri uyarınca geçici vergi öderler. Geçici vergi beyannamesi verilen dönemlere ilişkin yıllık
beyannameler üzerinden tahakkuk ettirilen geçici vergi taksitleri terkin edilir.
Geçici Madde 52 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
1/7/1998 tarihinden sonra elde edilen ücretler için, bu tarih itibariyle mevcut vergi matrahı dikkate alınarak, bu
Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendine göre yapılacak tevkifatlara münhasır olmak üzere
aşağıdaki tarife uygulanır.
1.000.000.000 liraya kadar %20
2.000.000.000 liranın 1.000.000.000 lirası için 200.000.000lira, fazlası %25
4.000.000.000 liranın 2.000.000.000 lirası için 450.000.000lira, fazlası %30
8.000.000.000 liranın 4.000.000.000 lirası için 1.050.000.000lira,fazlası %35
16.000.000.000 liranın 8.000.000.000 lirası için 2.450.000.000lira, fazlası %40
16.000.000.000 liradan fazlasının 16.000.000.000 lirası için5.650.000.000 lira, fazlası%45
Geçici Madde 53 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
Bu Kanunun yayımından önce ihraç edilen her nevi tahvil ve Hazine bonosu ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı
İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden yapılan gelir vergisi tevkifatı sırasında,
Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendi hükmü
uygulanır.
Geçici Madde 54 – (Ek: 22/7/1998 – 4369/54 md.)
1998 yılı gelirleri için, bu Kanunun 45 inci maddesiyle değiştirilen 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci
fıkrasının 1 numaralı bendinin (b), (c) ve (d) alt bentlerinde yer alan hadler yerine, 2.500.000.000 lira esas alınır.
3408-9
Geçici Madde 55 – (Ek: 11/8/1999 – 4444/3 md.)
1.1.1999-31.12.2005 tarihleri arasında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan Gelir Vergisi
Kanununun 75 inci maddesinin 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları, menkul kıymetler yatırım
fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında
alım satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda
elde edilen kazançlar için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler
beyannameye dahil edilmez. Ticari işletmeye dahil olan bu gelirler, bu maddenin kapsamı dışındadır.(1)
Geçici Madde 56 – (Ek: 11/8/1999 – 4444/3 md.)
1999 – 2002 yılları gelirlerinin vergilendirilmesinde 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 1, 2, 80, 81, 82,Geçici 46 ve
Geçici 47 nci maddeleri yerine aşağıdaki hükümler uygulanır.
Mevzu
A) Gerçek kişilerin gelirleri (Gelir Vergisi) ne tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği
kazanç ve iratların safi tutarıdır.
Gelirin unsurları
B) Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
1. Ticari kazançlar,
2. Zirai kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile
nazara alınır.
Diğer kazanç ve iratlar
C) Aşağıda yazılı olan diğer kazanç ve iratlar bu maddedeki hükümlere göre vergiye tabi gelire dahildir:
1. Değer artışı kazançları,
2. Arızi kazançlar.
Değer artışı kazançları
D) Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
1. İvazsız olarak iktisap edilenler hariç olmak üzere; hisse senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak üç ay içinde veya
iktisaptan evvel elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar ile diğer menkul kıymetlerin (menkul kıymetler yatırım fonlarının
katılma belgeleri hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
2. 70 inci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç)elden çıkarılmasından
doğan kazançlar,
3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler
tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap elinler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 1, 2, 4 ve 7
numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve
hakların, iktisap tarihinden
başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis
ettikleri gayrimenkuller tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.
Yukarıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarının her birinin 3.500.000.000
lirayı aşan kısmı vergiye tabidir.
_________________
1) Bu fıkrada yer alan “1.1.1999-31.12.2002 tarihleri arasında” ibaresi, 7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunla,
“1/1/1999-31/12/2003 tarihleri arasında”, 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle “1.1.1999-
31.12.2004 tarihleri arasında”, 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle de“ 1.1.1999-31/12/2005
tarihleri arasında” olarak değiştirilmiş ve aynı fıkrada geçen “menkul sermaye iratları ile menkul kıymetler yatırım
fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları için” ibaresi, “menkul sermaye iratları, menkul kıymetler yatırım fonları
katılma belgelerine ödenen kâr payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım
satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda
elde edilen kazançlar için”, olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3408-10
Bu fıkrada geçen “elden çıkırma” deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve
temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade
eder.
Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticari işletmeye dahil
amortismana tabi iktisadi kıymetlerle yukarıdaki bentlerde yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari
kazanç sayılır ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümler uygulanır.
Vergilendirilmeyecek değer artışı kazançları
E) Aşağıda yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez:
1. Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması
ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleri ile (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa
bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde)aynen devir alınması,
2. Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif ve pasifiyle
bütün halinde devrolunması, devralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip veya
sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan özsermayesi tutarında ortaklık payı alınması (Bu ortaklık payını
temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.)
3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu fıkranın 2 numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde nevi değiştirerek
sermaye şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi
halinde şekil değiştiren kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse
senetlerinin nama yazılı olması şarttır.)
Safi değer artışı
F) Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil
edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla
yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. Hasılatın ayın ve
menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.
Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde
ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.
İşletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli
yerine, amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır.
Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde, iktisap tarihindeki rayiç bedel
iktisap bedeli olarak kabul edilir. Aynı yıl içinde birden fazla menkul kıymet alınıp satılması halinde, bunların kazancı
birlikte hesaplanır. Alım satımın birinden doğan zarar, diğerinin karından mahsup edilir.
Dar mükelleflerin (kurumlar dahil), yabancı sermaye mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye’ye
bizzat getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından
doğan değer artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz. Şu kadar ki bu mükelleflerin Türkiye’de
elde ettikleri kazançların münhasıran bu menkul kıymet veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve
bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı
3408-11
kazançlarından ibaret olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye’de menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşmaları
halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır.
Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen yabancı
sermayenin, bu kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası
karşılığı ile bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin T.C. Merkez Bankası
döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır.
Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak
üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir.
Menkul kıymetlerin elden çıkarılması halinde kazanç, yıl içinde elde edilen toplam gelirden, bu Kanunun 76 ncı
maddesinde belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın düşülmesi suretiyle hesaplanabilir. Bu
durumda iktisap bedeli endekslenmez.
Değer artışı kazancının hesaplanmasında; 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresinin bitmesinden önce
iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel beyan döneminde
beyan edilen emlak vergisi değeri esas alınır.
1/1/1999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında işlem gören hisse senetlerinin bu tarihten
sonra elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan ortalama
fiyatı; 1/1/1999 tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında
1998 yılının son günündeki değeri esas alınabilir.
Bu maddeye göre maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden;
gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı sonuna kadar olan
süre için yeniden endeksleme yapılmaz.
Arızi kazançlar
G) Vergiye tabi arızi kazançlar şunlardır:
1. Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavasuttan elde edilen kazançlar,
2. Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz
başlanmamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde
edilen hasılat,
3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık devri hakkının karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya
ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinden doğan kazançlar dahil),
4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat,
5. Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar
yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil),
6. Dar mükellefiyete tabi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar,
Yukarıda yazılı kazançların 1-4 numaralı bentlerde yazılı olanların (henüz başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki
bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç)
3.500.000.000 lirayı aşan kısmı, diğerlerinde tamamı vergiye tabidir.
Bu fıkrada geçen hasılat deyimi, alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen
menfaatleri ifade eder.
Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur:
3408-12
1. Bu fıkranın 1 numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden, maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler
indirilir,
2. Bu fıkranın 2, 3, 4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan
giderler indirilir.
3. Bu fıkranın 6 numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır.
H) Bu Kanunun geçici 47 nci maddesi kapsamındaki değerler ile işlem ve bildirimlerden hareketle bunlara taraf
olanlar da dahil olmak üzere herhangi bir vergi incelemesi ve tarhiyat (Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci
fıkrasının 7 numaralı bendi dahil) yapılamaz.
Geçici Madde 57 – (Ek: 11/8/1999 – 4444/3 md.)
1999-2002 yılları gelirlerinin (ücretler hariç) vergilendirilmesinde bu Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin
mükerrer 123 üncü maddeye göre belirlenen gelir dilimlerine karşılık gelen vergi oranları beş puan artırılmak suretiyle
uygulanır. Bu Kanunun mükerrer 120 nci maddesinin uygulanmasında bu hüküm dikkate alınmaz.
Geçici Madde 58 – (Ek : 23/11/2000 -4605/5 md.) (1)
1) 1/1/2000 – 31/12/2001 tarihleri arasında, gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, bu
maddede belirtilen hayat standardı esasına tabidir.
2-a) Hayat standardı temel gösterge tutarı;
– Birinci sınıf tacirler için 3.500.000.000,
-İkinci sınıf tacirler için 2.000.000.000,
– Ticari kazancı basit usulde tespit edilenlerden, geçici 44 üncü madde hükmü uyarınca beyan edilecek ticari kazancın
azami tutarının belirlenmesinde esas alınacak derecelerden;
1. dereceye intibak ettirilmiş olanlar için 1.000.000.000,
2. dereceye intibak ettirilmiş olanlar için 650.000.000,
3. dereceye intibak ettirilmiş olanlar için 300.000.000,
– Serbest meslek erbabı için 3.200.000.000,
Liradır.
b)Ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabının zarar beyanı da dahil olmak üzere, bu faaliyetleri ile ilgili
olarak beyan edecekleri kazançları, temel gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin
yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu maddeye göre belirlenen tutar, vergi tarhına esas gelirin
hesaplamasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır. Ticari kazancı basit usulde tespit olunanlar için hayat standardı
göstergelerine göre belirlenen ilave tutarlar dikkate alınmaz.
c) Bir mükellefin aynı yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için
ayrı ayrı uygulanır.
__________________
(1) Bu madde uyarınca hesaplanan ve 2001 yılına ilişkin olarak 2002 yılında beyan edilecek gelirlerin tespitinde dikkate
alınacak, hayat standardı temel ve ilave gösterge tutarları için 30/12/2001 tarih ve 24626 mükerrer sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 244 Seri No’lu Tebliğe bakınız.
3408-13
Aynı veya ayrı neviden birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunan mükellefin temel gösterge tutarına, birden
sonraki her bir işyeri için temel gösterge tutarının % 50’si oranında ilave yapılır.
Ticari faaliyette bulunan adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların
bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı; ortakların birisi için temel gösterge tutarı, diğer ortakların her biri için
temel gösterge tutarının %50’si dikkate alınmak suretiyle tespit edilen toplam tutarın, ortaklık ve şirket mukavelelerinde
yazılı hisse oranlarında, hisse oranları belli edilmemiş ise her ortağa eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle uygulanır.
Bu maddenin uygulanmasında, adi ortaklıklara, kollektif, adi ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her biri,
ortaklar bakımından ayrı ayrı işyeri hükmündedir.
Bu maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz.
d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; 3030 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir
belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 25 oranında artırılarak,
kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükelleflerde ise, % 50 oranında indirilerek dikkate alınır.
e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın
imalatı ve/veya altın ticareti ile uğraşanlar için %50 oranında artırılarak uygulanır.
f)İlk defa işe başlayan mükellefler için işe başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz. Bu bent
hükmünün uygulanmasında aynı işin mükellefin eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından yapılması
hali ilk defa işe başlama sayılmaz.
g)İşi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan süreler gözönünde tutulur.
h) Hayat standardı gösterge tutarları aşağıdaki gibidir.
Hayat Standardı Göstergeleri İlave Edilcek Tutar (TL.)
1. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek
otomobillerinin her biri için (işletmelerinde kayıtlı
olanlar dahil);
a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc’ye kadar olanlarda 450.000.000
b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc’den 2000 (dahil)
cc’ye kadar olanlarda 700.000.000
c) Silindir hacmi 2001 (dahil) cc’den fazla olanlarda 1.200.000.000
2. Mülkiyeti mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait ve bunlar tarafından
3408-14
bizzat kullanılan birden fazla binalardan (Bağımsız
bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil) her Yıllık emsal kira
biri için; bedelinin % 25’i
3. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait (işletmeye kayıtlı
olanlar dahil) her bir;
a)Hava taşıtı, yat, kotra, sürat teknesi için 4.600.000.000
b)On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler
için 900.000.000
4. Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştırılan;
a)şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçıvan ve
benzerlerinin her biri için 900.000.000
b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 4.600.000.000
5. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait her bir yarış atı için
(taylar dahil), 1.200.000.000
6. Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan
mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü
olduğu diğer kişilerden her birinin her seyahati için, 900.000.000
Mükellefin eşinin veya çocuklarının hayat standardı esasına tabi faaliyetinin bulunması durumunda, hayat standardı
göstergeleri sadece bunların kazançlarının tespitinde dikkate alınır.
Hayat standardı gösterge tutarları, kalkınmada öncelikli yörelerde %50 oranında indirilerek dikkate alınır.
i)Bu madde, birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde işin devam ettiği yıllar ve bu yıllar için
geçerli olan gösterge tutarları gözönüne alınarak topluca uygulanır.
j) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran nakliyecilik faaliyetinde bulunan mükellefler hakkında,
faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle hayat standardı temel gösterge tutarı, % 50 oranında indirilerek dikkate alınır. Bir
araçla nakliyecilik yapan mükelleflerde aracın yaşına ve ortaklık olarak faaliyette bulunup bulunmadığına bakılmaksızın
hayat standardı temel gösterge tutarı bir defa dikkate alınır.
k) (İptal: Ana.Mah.nin 16/1/2003 tarihli ve E.:2001/36, K.:2003/3 sayılı Kararı ile)
3408-15
3) Noter vekilleri, geçici yetkili noter yardımcıları, ruhsatlı dava vekilleri, ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları,
arzuhalciler ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili icap ettirmeyen benzeri serbest meslek erbabından Maliye Bakanlığınca
tayin edilecek olanlar ile belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir alanları hariç) işyeri bulunan basit
usule tabi mükellefler hakkında hayat standardı esası uygulanmaz.
4)Hayat standardı temel ve ilave göstergeler tutarları, faaliyette bulunulan yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle tespit edilir. Bu şekilde hesaplanan tutarların %
5’ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen tutarları % 50 fazlasına kadar artırmaya
veya yarısına kadar indirmeye yetkilidir.
5) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden (…)(1) vergisi ödenen gelirleri (hamiline yazılı
menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı
bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde, bu gelirler, hayat standardı esasına göre kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak
kabul edilir. İzah nedeni gelirler öncelikle mükelleflerin kendilerine ait beyanları için esas alınır. Arta kalan bir tutarın olması
halinde eşler ve çocuklar, sadece arta kalan tutarı kendi beyanlarında izah nedeni gelir olarak dikkate alırlar.
6) 88 inci maddeye göre yapılacak zarar mahsubu, 89 uncu maddeye göre yapılacak indirimler ve yatırım indirimi
istisnası dahil istisnaların uygulanması, yalnızca bu madde gereğince tespit edilecek geliri aşan gelir kısmı için mümkündür.
7) Bu maddeye göre yapılacak tarhiyata itiraz, tahakkuk eden verginin tahsilini durdurmaz. Ancak, Danıştay ve vergi
mahkemelerince bu davalar öncelikle ele alınır ve dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara
bağlanır.
8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Geçici Madde 59- (Ek:10/11/2001- 4710/1 md.)
31.12.2007 tarihine kadar, 26.7.2001-31.12.2005 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının
faiz gelirleri ve elden çıkarılmasından sağlanan diğer kazançlar toplamının; 2001 yılında 50 Milyar lirası, 2002 ve izleyen
yıllarda bu tutarın veya arttırılmış tutarın her yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmasıyla bulunacak tutar
gelir vergisinden müstesnadır. Bu istisnadan yararlananlar, mükerrer 80 inci ve geçici 56 ncı maddelerde yer alan
istisnalardan ayrıca yararlanamaz. (2)
Ticari işletmelere ait olan bu tür gelirler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
Geçici Madde 60- (Ek: 12/6/2002-4761/3 md.)
Mevcut veya yeni kurulacak olan sermaye şirketlerine, aynî veya nakdî sermaye olarak konulan değerlerden
hareketle; herhangi bir vergi incelemesi ve tarhiyat (Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (7)
numaralı bendi dahil) yapılamaz. Bu hükmün uygulanabilmesi için 31.12.2002 tarihine kadar; mevcut sermaye şirketlerinde
sermaye artırımı işlemlerinin, yeni kurulacak şirketlerde şirket kuruluşunun tamamlanması ve sermaye olarak konan
değerlerin şirket aktifine girmiş olması şarttır.
Geçici Madde 61- (Ek: 9/4/2003-4842/17 md.)
Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri
kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadî kıymetler için
yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Gelir Vergisi Kanununun bu tarihten önce yürürlükte
bulunan hükümleri uygulanır.
___________________
(1) Bu arada yer alan “gelir” ibaresi, Ana.Mah.nin 16/1/2003 tarihli ve E.:2001/36, K.:2003/3 sayılı Kararı ile iptal edilmiş
ve metinden çıkarılmıştır.
(2) Bu fıkrada yer alan “31/12/2004 tarihine kadar”, “26/7/2001-31/12/2002 tarihleri arasında” ve “80 inci” ibareleri,
7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunla sırasıyla, “31/12/2005 tarihine kadar,”, “26/7/2001-31/12/2003 tarihleri
arasında” ve “mükerrer 80 inci” olarak değiştirilmiş, daha sonra 25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci
maddesiyle, “31.12.2005 tarihine kadar” ve “26.7.2001-31.12.2003 tarihleri arasında” ibareleri, sırasıyla “31.12.2006
tarihine kadar” ve “26.7.2001-31.12.2004 tarihleri arasında” olarak değiştirilmiş,30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı
Kanunun 43 üncü maddesiyle de “31.12.2006 tarihine kadar” ibaresi “31.12.2007 tarihine kadar” ve “26.7.2001-
31.12.2004 tarihleri arasında” ibaresi ise “26.7.2001-31.12.2005 tarihleri arasında” olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
3408-16
Yukarıda belirtilen şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlük tarihinden
önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım
indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.
İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik
belgeleri kapsamında bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar kapsamında daha önce yatırım
indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde
yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler. Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk geçici
vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verileceği tarihe kadar bağlı bulunulan vergi dairesine bir bildirimde
bulunulması ve tercihin, alınmış olan yatırım teşvik belgelerinin tamamı için yapılması şarttır.
Geçici Madde 62- (Ek: 9/4/2003-4842/17 md.)
1. Kurumlar vergisi mükelleflerinin;
a) 31.12.1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının,
b) (a) bendi kapsamı dışında kalan ve 31.12.2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde
edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının,
c) Geçici 61 inci madde kapsamında tevkifata tâbi tutulmuş kazançlarının,
Dağıtımı halinde 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılmaz.
2. Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (a) bendi kapsamında elde edilen kâr payları gelir vergisinden müstesnadır.
3. Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (b) ve (c) bendi kapsamında elde edilen kâr paylarının net tutarına elde
edilen kâr payının 1/9’u eklendikten sonra, bulunan tutarın yarısı vergiye tâbi gelir olarak dikkate alınır. Bu gelirler ile ilgili
olarak yıllık beyanname verilmesi halinde, beyannameye intikal ettirilen tutarın 1/5’i beyanname üzerinden hesaplanan gelir
vergisinden mahsup edilir.
4. Kurumlar vergisi mükelleflerinin doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla, bu maddenin (1) numaralı fıkrasında
belirtilen nitelikte kâr payı elde etmeleri halinde, bu kâr paylarının dağıtımı ve kâr payı elde eden gerçek kişilerce bu kâr
paylarının beyanı ile ilgili olarak (1), (2) ve (3) numaralı fıkra hükümleri uygulanır.
5. Bu madde kapsamındaki kâr payları için 22 nci madde hükümleri uygulanmaz.
Geçici Madde 63- (Ek: 9/4/2003-4842/17 md.)
1. İşlenmiş altın ticareti ve imalatı ile iştigal eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden (adi, kollektif ve adi
komandit şirketler dahil) 4811 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine istinaden bildirimde bulunmayanların 31.12.2002 tarihi
itibariyle defter kayıtlarında yer alan altın maliyet bedelleri, İstanbul Altın Borsasının aynı tarihteki (aynı tarihte işlem
görmemesi halinde bu tarihten önceki son işlem günündeki) has altın kapanış fiyatından düşük olamaz. Maliyet bedelinin bu
fiyattan düşük olması halinde aradaki fark altın satış kârı addolunur ve 2002 yılı kazancına eklenerek bu Kanunun yayımını
izleyen ikinci ayın sonuna kadar beyan edilir ve tahakkuk eden vergi aynı sürede ödenir.
2. Kıymetli maden ve ziynet eşyası imalatı ve ticareti faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi,
kollektif ve adi komandit şirketler dahil) işletmelerinde mevcut olup kayıtlarında yer almayan kıymetli maden (altın, platin ve
gümüş) ve kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci gibi ) ile bunlardan mamûl ziynet
eşyasını 4811 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen şekilde bildirmeleri halinde aynı Kanunun
13 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre vergi öderler.
Geçici Madde 64- (Ek: 9/4/2003-4842/17 md.)
31.12.2007 tarihine kadar sporculara ücret olarak yapılan ödemeler gelir vergisinden müstesnadır. Bu ücretler
üzerinden % 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen gelir vergisine şümulü yoktur.
Bakanlar Kurulu % 15 oranını % 25 oranına kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
3408-17
Geçici Madde 65- (Ek:17/12/2003-5024/8 md.)
Geçici 61 inci madde kapsamında yatırım indirimi istisnası uygulamasını seçmiş olan mükellefler, bu tercihlerini bu
maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra verilmesi gereken ilk geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar
bağlı bulundukları vergi dairesine bildirimde bulunmak suretiyle değiştirebilirler. Bu şekilde tercihlerini değiştiren
mükellefler, 24.4.2003 tarihinden itibaren yaptıkları harcamalar (öngörülen harcamalar kapsamında daha önce yatırım
indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için 19 uncu maddede yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi
istisnasından yararlanabilirler. Tercihlerini değiştirmeyen mükellefler ise, yatırım indirimi istisna tutarlarının tespitinde,
enflasyon düzeltmesi uygulaması sonucu yatırım indiriminden yararlanan iktisadî kıymetlerle ilgili olarak oluşan düzeltme
farklarını dikkate alamazlar.
19 uncu madde kapsamında yatırım indirimi istisnası tutarlarının tespitinde 1.1.2004 tarihine kadar yapılan harcama
tutarları düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınmaz.
Geçici Madde 66- (Ek: 10/11/2004-5255/12 md.)
İzmir Universiade Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kuruluna yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile
sponsorluk harcamalarının tamamı yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir.
Geçici Madde 67- (Ek: 30/12/2004-5281/ 30 md.) (1)
1) Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla;
a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri
arasındaki fark,
b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa
bedeli arasındaki fark,
c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi
bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan),
d) (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç
işlemlerinden sağlanan gelirler,
Üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar. (Ek cümle: 27/6/2006-5527/1 md.; İptal: Anayasa
Mahkemesi’nin 15/10/2009 tarihli ve E.: 2006/119, K.: 2009/145 sayılı Kararı ile.; Yeniden düzenleme: 23/7/2010-
6009/4 md.) 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile
münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı
hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım
fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenenler için bu oran % 0 olarak uygulanır.
(2)
–––––––––––––––
(1) Bu maddenin uygulanması ile ilgili olarak, 27/12/2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığı’nın (Seri
No: 296) numaralı Tebliğine bakınız.
(2) 23/7/2010 tarihli ve 6009 sayılı Kanunun 62 nci maddesiyle, mezkur Kanunun 4 üncü maddesiyle yapılan bu düzenlemenin 1/10/2010
tarihinde yürürlüğe girmesi hüküm altına alınmıştır.
3408-18
(Değişik ikinci paragraf: 22/12/2005-5436/14 md.) Aynı menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracından
değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması halinde, ilk giren ilk çıkar yöntemi
kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenir. Bir menkul kıymet ve diğer
sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi
esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir. Aynı gün içerisindeki işlemlerde ağırlıklı ortalama yöntemi
kullanılabilir. Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat
matrahının tespitinde dikkate alınır.
Üç aylık dönem içerisinde aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak birden fazla
alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır. Aynı
türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı alım satımından doğan zararlar takvim yılı aşılmamak kaydıyla
izleyen dönemlerin tevkifat matrahından mahsup edilir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet veya
diğer sermaye piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak işlem tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları esas alınarak tevkifat
matrahı tespit edilir. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması
halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz.
Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı sahibinin, bu kıymetleri başka bir banka veya aracı kuruma aktarması
halinde, söz konusu menkul kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan kuruma bildirilir. Aktarmanın başka bir kişi
veya kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra işlem
Maliye Bakanlığına da bildirilir. Bu bildirimler, başka bir kişi veya kurum adına naklin aynı banka veya aracı kurumun
bünyesinde gerçekleştirilmesi veya kıymetin sahibi tarafından fiziken teslim alınması halinde de yapılır.
Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının fiziken bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde alış
bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, kıymet sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan işlem Maliye Bakanlığına bildirilir.
(Değişik altıncı paragraf: 27/6/2006-5527/1 md.) Hazine ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama
şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ile bunların
dönemsel getirilerinin tahsilinde, tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir
yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile sürekli olarak portföyünün en az % 51’i İstanbul Menkul Kıymetler
Borsasında işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin
elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz. Tam
mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse
senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci madde hükümleri
uygulanmaz.(1)
___________________
(1) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle bu paragrafda yer alan “Hazine” ibaresi “Hazine ve 4749 sayılı Kanuna
göre kurulan varlık kiralama şirketleri” şeklinde değiştirilmiştir.
3408-19
Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez. Banka ve aracı
kurumlar, tevkif ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini
izleyen ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar bağlı oldukları vergi dairesine beyan eder ve yirmialtıncı günü akşamına
kadar öderler.(1)
(Ek paragraf: 22/12/2005-5436/14 md.) Bu maddenin uygulaması bakımından banka veya aracı kurumlar (işleme
taraf olanlar) kendilerinde bulunan veya ulaştırılan bilgi ve belgeler kapsamında tarhiyattan sorumlu tutulurlar. Bilgilerin
eksik veya yanlış olması nedeniyle eksik beyan edilen kısım için bildirimi yapan adına gerekli tarhiyat yapılır.
2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından
(Hazine ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul
kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara veya bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve
tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bankalara veya aracı kurumlara alış bedeli tevsik
edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar
aracılığıyla yapılsa dahi tevkifat yapılır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde
tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark esas alınır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya
Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.(2)
3) Bankalar ile aracı kurumlar, bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı
fıkranın altıncı paragrafında belirtilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları hariç) (1) numaralı fıkra
kapsamında tevkifata tâbi tutulmaksızın almaları halinde, kendilerine satış yapanlar adına satış bedeli ile alış bedeli
arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar. Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının daha önce
bir banka veya aracı kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış bedeli yerine ihraç bedeli esas alınır.
Tevkif edilen vergiler (1) numaralı fıkra kapsamında verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle beyan edilir ve ödenir.
4) (Değişik: 22/12/2005-5436/14 md.) Bankalar arası mevduat ile aracı kurumların borsa para piyasasında
değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç olmak üzere, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (7), (12)
ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından ödemeyi yapanlarca %15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu
fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları 98 inci ve 119 uncu maddelerde belirtilen sürelerde beyan edilir ve ödenir. Bu
iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.
___________________
(1) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu paragrafta yer alan “dönemini izleyen ayın yirminci günü akşamına
kadar” ibaresi “dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “Hazine” ibaresi “Hazine ve 4749 sayılı Kanuna göre
kurulan varlık kiralama şirketleri” şeklinde değiştirilmiştir.
3408-20
5) Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup
bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4)
numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez. Şu kadar ki, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4
üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi kapsamına giren kurumlar ile Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa
yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar uyarınca tevkifat
yapılmaz. (1)
6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını yabancı para cinsinde ihraç
edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana
kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
7) (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık
veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dahil edilmez. (Ek
cümle: 27/6/2006-5527/1 md.) Söz konusu fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulsun tutulmasın dar mükellef gerçek
kişi veya kurumlarca Hazine, 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar
tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel beyanname
verilmez. Ticarî faaliyet kapsamında elde edilen gelirler ticarî kazanç hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate
alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde kapsamında tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler
çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların beyan edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir. Şu kadar ki, (2) ve
(3) numaralı fıkralar kapsamında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile
çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez. (2)(3)
__________________
(1) 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Şu kadar ki,” ibaresinden sonra gelmek üzere “5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi kapsamına giren kurumlar ile” ibaresi eklenmiştir.
(2) 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle, bu fıkranın üçüncü cümlesinde yer alan “Hazine tarafından” ibaresi
“Hazine ve tam mükellef kurumlar tarafından” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(3) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Hazine ve tam mükellef kurumlar” ibaresi “Hazine,
4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar” şeklinde değiştirilmiştir.
3408-21
8) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları ile konut
finansman fonları ve varlık finansman fonları dahil) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden
istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur. Bu kazançlar
üzerinden 94 üncü madde uyarınca ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu fon veya ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona
iadesinden elde edilen gelirler ile hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için yıllık beyanname verilmez.
Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Ticarî işletmeye dahil olan
bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır.(1)
9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut
İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan
gelirlerin vergilendirilmesinde bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 tarihi
itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır.(2)
10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası
araçlarının elden çıkarılmasından veya elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu
gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır. (2)
11) (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Dar mükellefler de dahil olmak üzere, bu madde kapsamında tevkifata tâbi
tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası
araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilir. Beyan edilen
gelirden, aynı türden menkul kıymetler için yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilir. Beyan edilen gelir
üzerinden %15 oranında vergi hesaplanır. Hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilir, mahsup
edilemeyen tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir. Şu kadar ki, mahsup edilemeyen zararlar izleyen takvim
yıllarına devredilemez.
12) Bu maddede geçen, “banka” kavramı 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamında Türkiye’de
faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını “aracı kurum” kavramı ise 28.7.1981 tarihli ve 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında Türkiye’de faaliyette bulunan aracı kurumları ifade eder.(3)
____________________
(1) 27/6/2006 tarihli ve 5527 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “(borsa yatırım fonları hariç)” ibaresi, (borsa yatırım
fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları dahil) şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle 9) numaralı fıkrada yer alan “hazine bonosu faizleri” ibaresi “Hazine
bonoları” şeklinde değiştirilmiş,bentdeki parantez içi hüküm kaldırılmış; mevcut 11) numaralı fıkradaki “Türkiye’de faaliyette bulunan
bankaları” ibaresi “Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını” şeklinde değiştirilmiş, 10 numaralı
fıkradaki parantez içi hüküm kaldırılmış, yeni bir 11) numaralı fıkra eklenerek diğer fıkra numaraları yeniden teselsül ettirilmiştir.
(3) 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle bu maddeye 11) numaralı fıkra eklenerek diğer fıkra numaraları yeniden
teselsül ettirilmiştir.
3408-22
13) Bu maddede geçen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece
Türkiye’de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmış ve/veya Türkiye’de kurulu menkul kıymet ve vadeli
işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa
veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç
edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder.
Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen
fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya
sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli
işlem ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunur.
14) (Değişik: 22/12/2005-5436/14 md.) Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında 31/12/2008 tarihine
kadar yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır. Tam
ve dar mükellef kurumların (Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunmayanlar hariç) (…) (1)
aralarında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden doğan kazançları bakımından bu madde hükümleri
uygulanmaz. Şu kadar ki, banka ve benzeri finans kurumları için Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette
bulunma şartı aranmaz.(2)
15) (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin 5281 sayılı Kanunla yürürlükten
kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş dar
mükellefiyete tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31.12.2005 tarihindeki bu statüleri;
a) 31.12.2005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı olmak üzere bu menkul
kıymetlerin tamamı itfa edilinceye kadar,
b) 31.12.2005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonra
portföyden ilk çıkış tarihine kadar,
Devam eder.
16) Bu madde kapsamına girmeyen ve 1.1 2006 tarihinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden
çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır.
––––––––––––
(1) 27/6/2006 tarihli ve 5527 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu arada yer alan “2006 yılında” ibaresi madde metninden çıkarılmış,
mevcut (16) numaralı fıkradan sonra gelmek üzere “(17)” numaralı fıkra eklenmiş ve sonraki fıkra numaraları yeniden teselsül
ettirilmiştir.
(2) 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu fıkrada yer alan “2006 yılında” ibaresi, “31/12/2008 tarihine kadar”
olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3408-23
17) (Ek: 27/6/2006-5527/1 md.) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan oranları her bir sermaye piyasası aracı,
kazanç ve irat türü ile bunların vadesi, elde tutulma süresi ve bunları elde edenler itibarıyla, yatırım fonlarının katılma
belgelerinin fona iade edilmesinden veya diğer şekillerde elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar için fonun portföy
yapısına göre, ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya % 15’e kadar artırmaya yetkilidir. (1)(2)(6)
18) (Değişik: 22/12/2005 – 5436/14 md.) Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usûlleri belirlemeye,
vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.(3)
19) Bu madde hükümleri 31/12/2020 tarihine kadar uygulanır. (3)(5)
Geçici Madde 68- (Ek: 30/12/2004-5281/ 30 md.) (4)(5)
31/12/2020 tarihine kadar Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey
yamakları ve antrenörlerine ücret olarak yapılan ödemeler üzerinden % 20 oranında Gelir Vergisi tevkifatı yapılır.
Ödemeyi yapanın 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapma zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 23 üncü maddenin
birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenmiş olan istisnanın tevkif yoluyla ödenecek Gelir Vergisine etkisi yoktur.
Türkiye Jokey Kulübü aracılığıyla yapılan ücret ödemelerinde Gelir Vergisi tevkifatı bu Kulüp tarafından yerine getirilir.
Tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan bu gelirler için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle
beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
Bakanlar Kurulu, % 20 oranını % 25 oranına kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
___________________
(1) 23/7/02010 tarihli ve 6009 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “her bir kazanç” ibaresi 1/10/2010 tarihinden geçerli
olmak üzere “her bir sermaye piyasası aracı, kazanç” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “bunları elde edenler” ibaresinden önce gelmek üzere
“bunların vadesi ve”, “yatırım fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya diğer
şekillerde elden çıkarılmasından” ibareleri eklenmiştir.
(3) 27/6/2006 tarihli ve 5527 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle mevcut (16) numaralı fıkradan sonra gelmek üzere “(17)” numaralı fıkra
eklenmiş ve sonraki fıkra numaraları yeniden teselsül ettirilmiştir.
(4) 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 86 ncı maddesiyle bu maddede yer alan “31.12.2010” ibaresi “31/12/2015” olarak
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(5) 25/12/2015 tarihli ve 6655 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle, 67 nci maddenin on dokuzuncu fıkrasında yer alan “31.12.2015” ibaresi ile
geçici 68 inci maddenin birinci fıkrasında yer alan “31/12/2015” ibaresi “31/12/2020” şeklinde değiştirilmiştir.
(6) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle, bu fıkraya “bunların vadesi” ibaresinden sonra gelmek üzere “, elde
tutulma süresi” ibaresi eklenmiştir.
3408-24
Geçici Madde 69 – (Ek: 30/3/2006 – 5479/3 md.)
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31/12/2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından
indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile;
a) 24/4/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193
sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve
6 ncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 1/1/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları,
b) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi kapsamında 1/1/2006 tarihinden önce başlanan
yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları,
nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi
istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (bu Kanunun geçici 61 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan
vergi oranına ilişkin hüküm dâhil) çerçevesinde kazançlarından indirebilirler. (Ek cümleler: 23/7/2010-6009/5 md.; İptal
birinci cümle: Anayasa Mahkemesinin 9/2/2012 tarihli ve E.2010/93, K.2012/20 sayılı kararıyla) Kalan kazanç
üzerinden yürürlükteki vergi oranına göre vergi hesaplanır. (1)
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 70 – (Ek: 30/3/2006 – 5479/3 md.)
2006 takvim yılına ilişkin olarak yapılmış ücret ödemeleri için bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan
gelir vergisi tevkifat tutarlarının 103 üncü maddede bu Kanunla yapılan değişiklik hükmü uyarınca hesaplanan vergiden fazla
olması halinde, fark vergi tutarı terkin edilir, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri gelir
vergisinden mahsup edilir. Eksik olması halinde ise bu fark, vergi sorumluları tarafından bu Kanunun yayımlanmasından
sonra yapılacak ilk ücret ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve
ödeme süresi içinde topluca (muhtasar beyanname verme yükümlülüğü olmayanlar hariç) verilecek ayrı bir beyanname ile
beyan edilir ve ödenir. Bu beyanname için ayrıca damga vergisi hesaplanmaz. Anılan sürede düzeltilen söz konusu fark için
gecikme faizi ve vergi cezası aranmaz; eksik tahakkuk etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte
vergi ziyaı doğmuş olur. Bu hükmün uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Geçici Madde 71 – (Ek: 28/3/2007-5615/11 md.)
Bu Kanunun mükerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin uygulanmasına ilişkin olarak, 70
inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde sayılan ve 1/1/2007 tarihinden önce iktisap edilmiş
olan mal (gerçek usûlde vergilendirilen çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların elden
çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde dört yıllık süre esas alınır.
––––––––––––––––
(1) 23/7/02010 tarihli ve 6009 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranına
ilişkin hükümler dâhil) çerçevesinde kazançlarından indirebilirler.” ibaresi “yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (bu Kanunun geçici 61
inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan vergi oranına ilişkin hüküm dâhil) çerçevesinde kazançlarından indirebilirler.” şeklinde
değiştirilmiştir.
3408-25
Geçici Madde 72 – (Ek: 4/6/2008-5766/8 md.) (1)
(1) 31/12/2017 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi
tevkifatı yapılır.
a) Lig usulüne tabi spor dallarında;
1) En üst ligdekiler için % 15,
2) En üst altı ligdekiler için % 10,
3) Diğer liglerdekiler için % 5,
b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası
müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5.
(2) Bu ödemeler üzerinden 94 üncü madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu gelirler için yıllık beyanname
verilmez, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
(3) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde
31/12/2007 tarihinde yürürlükte olan hükümler uygulanır.
(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 73 – (Ek: 4/6/2008-5766/8 md.) (2)
(1) 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında gelir vergisi stopajı teşviki uygulanan ücretlerin vergilendirilmesinde,
öncelikle Kanunun 32 nci maddesinde yer alan asgari geçim indirimi dikkate alınır.
(2) Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 74 – (Ek: 4/6/2008-5766/8 md.)
(1) 2/11/2007 tarihli ve 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun uyarınca kurulan Ajansa
yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı; gelir vergisi beyannamesinde
bildirilecek gelirlerden, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilir.
––––––––––––––––
(1) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 27 nci maddesiyle; bu maddenin 1/7/2008 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.
(2) Bu madde ; Anayasa Mahkemesi’nin 22/12/2011 tarihli ve E.: 2010/7, K.: 2011/172 sayılı Kararı ile, 6/6/2008 tarihinden önce 29/1/2004
tarihli ve 5084 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi kapsamında yatırıma başlayarak gelir vergisi stopajı teşvikinden faydalanması gereken
mükellefler yönünden iptal edilmiştir.
3408-26
Geçici Madde 75 – (Ek: 18/2/2009 – 5838/8 md.)(1)(2)
31/12/2023 tarihine kadar, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin, bu çalışmaları
karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı
olanlar ile 5746 sayılı Kanun kapsamındaki temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar
için yüzde 95’i, yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90’ı
ve diğerleri için yüzde 80’i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin
edilir. Bu süre içerisinde, anılan maddenin bu maddeye aykırı olan hükmü uygulanmaz. (2)
Geçici Madde 76 – (Ek: 16/6/2009 – 5904/4 md.)
10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin
elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 31/12/2018 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. (3)
İstisna edilen bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapılmaz. Münhasıran bu kazançlar için
gelir vergisi mükelleflerince yıllık beyanname verilmez, bu kazançlar verilecek beyannamelere dahil edilmez.
Geçici Madde 77 – (Ek: 16/6/2009 – 5904/4 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerle ilgili olarak 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun
21 inci maddesi uyarınca işverenlerce işçiye ödenen işe başlatmama tazminatları, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye
tabi tutulmaz. Anılan dönemlere ilişkin işe başlatmama tazminatı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulan mükelleflerin; tarha
yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca tahsil edilen gelir vergisinin red ve iade işlemleri yapılır.
Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esası belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
––––––––––––––––
(1) 24/5/2013 tarihli ve 6487 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle; bu maddede yer alan “31/12/2013” ibaresi “31/12/2023” şeklinde
değiştirilmiştir.
(2) 16/2/2016 tarihli ve 6676 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “ve destek personelinin” ibaresi “,
tasarım ve destek personelinin” şeklinde, “doktoralı olanlar için yüzde 90’ı, diğerleri için yüzde 80’i” ibaresi “doktoralı olanlar ile 5746
sayılı Kanun kapsamındaki temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95’i, yüksek
lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90’ı ve diğerleri için yüzde 80’i”
şeklinde değiştirilmiştir.
(3) 26/2/2014 tarihli ve 6527 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “31/12/2014” ibaresi “31/12/2018” şeklinde
değiştirilmiştir.
3408-27
Geçici Madde 78 – (Ek: 23/7/2010-6009/6 md.)
2010 takvim yılına ilişkin olarak yapılmış ücret ödemeleri için bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan
gelir vergisi tevkifat tutarlarının, 103 üncü maddede bu Kanunla yapılan değişiklik hükmü uyarınca hesaplanan vergiden
fazla olması halinde, fark vergi tutarı terkin edilir, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri gelir
vergisinden mahsup edilir, mahsup imkânının olmaması halinde ise red ve iade olunur. Eksik olması halinde ise bu fark,
vergi sorumluları tarafından bu Kanunun yayımlanmasından sonra yapılacak ilk ücret ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait
olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve ödeme süresi içinde topluca (muhtasar beyanname verme
yükümlülüğü olmayanlar hariç) verilecek ayrı bir beyanname ile beyan edilir ve ödenir. Bu beyanname için ayrıca damga
vergisi hesaplanmaz. Anılan sürede düzeltilen söz konusu fark için gecikme faizi ve vergi cezası aranmaz; eksik tahakkuk
etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte vergi ziyaı doğmuş olur. Bu hükmün uygulanmasına
ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Geçici Madde 79 – (Ek: 3/5/2012-6303/9 md.)
Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanuna göre kurulan Ajansa yapılan her türlü nakdî ve aynî
bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, kurumlar
vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilir.
Gelir vergisi stopajı teşviki:
Geçici Madde 80 – (Ek: 31/5/2012-6322/12 md.)
Bakanlar Kurulunca istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik
gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde yapılacak yatırımlar için Ekonomi Bakanlığı tarafından
düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31/12/2023 tarihine kadar
gerçekleşen yatırımlarda teşvik belgelerinde öngörülen ve fiilen istihdam edilen işçilerin ücretlerinin sanayi kesiminde
çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin brüt tutarına tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir
vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan tarihten itibaren 10 yıl süreyle verilecek muhtasar
beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir.
Birinci fıkraya istinaden terkin edilecek verginin hesabında, öncelikle 32 nci maddede yer alan asgari geçim indirimi
dikkate alınır.
Yatırımın tamamlanamaması veya teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması
nedeniyle terkin edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.
Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla gelir vergisi
stopajı teşviki uygulamasından yararlanır.
Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde, gelir vergisi stopajı teşviki
uygulamasından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise kalan süre kadar devralan yararlanır.
3408-28
Bu madde kapsamındaki gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan aynı mahiyetteki
hükümlerden ayrıca yararlanamazlar.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Basit usulde vergilendirmeye geçişte sürelerin hesabı:
Geçici Madde 81 – (Ek: 31/5/2012-6322/13 md.)
46 ncı maddenin altıncı ve yedinci fıkralarında yer alan şartların tespitine 1/1/2012 tarihinden itibaren başlanır.
Geçici Madde 82 – (Ek: 13/6/2012-6327/10 md.)
31/12/2017 tarihine kadar, 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamına giren bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler, bu maddenin yürürlüğe
girdiği tarihten sonra iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları
şartıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75’ini
yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebilirler. Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve
Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son
beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanır.
Yıllık indirim tutarı 1.000.000 TL’yi aşamaz. İlgili yıl kazancından indirilemeyen kısım, izleyen yıllarda 213 sayılı
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.
İki tam yıl elde tutma şartının yerine getirilmemesi halinde, bireysel katılım yatırımcısı indirimi dolayısıyla
zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı doğmuş sayılır. Bu maddeye göre zamanında alınamayan
vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun doğduğu tarihi takip
eden yılın başından itibaren başlar.
Bireysel katılım yatırımcılarının vergi desteklerinden yararlanabilmesi için, birinci fıkrada belirtilen iştirak hisselerini
iktisap etmeden önce Hazine Müsteşarlığına başvurarak bireysel katılım yatırımcısı lisansı almış olmaları ve lisans
kapsamında ortaklık kurdukları kurumlar tarafından yapılacak faaliyetleri beyan etmeleri şarttır.
Bireysel katılım yatırımcıları, iştirak ettikleri kurumun doğrudan veya dolaylı olarak ya da ayrı ayrı veya birlikte
hâkim ortağı olamazlar. Bireysel katılım yatırımcısı; eşinin, kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil
yansoy hısımları ve kayın hısımlarının ya da idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı
bulunan ya da nüfuzu altında bulunan kurumlara iştirak edemez.
3408-29
4059 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında vergi desteğinden yararlanması Hazine Müsteşarlığınca
desteklenmeyen sektörlerde ve/veya faaliyetlerde yatırım yapıldığının tespit edilmesi, ortaklık paylarına ilişkin Hazine
Müsteşarlığınca getirilen şartlara uyulmaması, dördüncü fıkra kapsamında beyan edilen faaliyetlerde bulunulmaması ve
beşinci fıkradaki hükme aykırı işlem tesis edilmesi durumunda üçüncü fıkra hükümleri uygulanır.
İki yıllık süre şartının yerine getirilememesine neden olan mücbir sebep halleri ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve
esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı müştereken yetkilidir.
Bakanlar Kurulu birinci fıkrada yer alan 31/12/2017 tarihini beş yıla kadar uzatmaya, bu madde kapsamında indirim
oranını ve azami indirim tutarını %50’sine kadar artırmaya ve bu oran ve tutarları sıfıra kadar indirmeye yetkilidir.
Geçici Madde 83 – (Ek: 31/10/2012-6358/17 md.)
EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının
tamamı; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek
şartıyla kurum kazancından indirilir.
Geçici Madde 84 – (Ek: 3/4/2013-6456/15 md.)
Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı
sağlanan hibeler, özel bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate alınmaz. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek
projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet olarak
dikkate alınmaz. Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan ve iade edilmeyen tutarın kalması hâlinde bu tutar gelir
kaydedilir.
Birinci fıkra çerçevesinde sağlanan hibelerle finanse edilen yıllara sâri inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemeler
üzerinden ve yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden, fon hesabından yapılan
harcama tutarları ile sınırlı olmak üzere, 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) ve (3) numaralı bentleri ile 5520 sayılı
Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve
(b) bentleri uyarınca vergi kesintisi yapılmaz.
Geçici Madde 85 – (Ek: 21/5/2013-6486/13 md.) (1)
Gerçek veya tüzel kişilerce, 15/4/2013 tarihi itibarıyla sahip olunan ve yurt dışında bulunan; para, altın, döviz,
menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile varlığı kanaat verici bir belgeyle ispat edilen taşınmazlar, 31/7/2013
tarihine kadar Türk Lirası cinsinden rayiç bedelle, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyette
bulunan bankalara veya 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca faaliyette bulunan aracı
kurumlara bildirilir ya da vergi dairelerine beyan edilir. (1)
––––––––––––––
(1) 31/7/2013 tarihli ve 28724 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 26/7/2013 tarihli ve 2013/5174 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karar
ile bu maddenin birinci fıkrasında yer alan bildirim ve beyan süresi 31/10/2013 tarihine kadar (bu tarih dahil) uzatılmıştır.
3408-30
Birinci fıkrada sayılan kıymetler, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından beyan
tarihini takip eden ay sonuna kadar kanuni defterlere kaydedilir. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu madde
hükümleri uyarınca kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açarlar. Bu fon hesabı, sermayenin
cüz’ü addolunur, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamaz, işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde ise
vergilendirilmez. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri
defterlerinde ayrıca gösterirler. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz.
Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden %2 oranında vergi tarh edilir ve bu vergi, tarhiyatın
yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir.
Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ilişkin olarak %2 oranında hesapladıkları vergiyi, bildirimi
izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bir beyanname ile bağlı bulunduğu vergi dairesine
beyan eder ve aynı sürede öderler. Bu fıkra ile üçüncü fıkraya göre ödenen vergi, hiçbir suretle gider yazılamaz ve başka bir
vergiden mahsup edilemez.
Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmaz. Ancak,
diğer nedenlerle bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra başlayan 1/1/2013 tarihinden önceki dönemlere ilişkin vergi
incelemeleri ile takdir komisyonu kararları uyarınca gelir, kurumlar ve katma değer vergisi yönünden tespit edilen matrah
farkından, bu madde kapsamında beyan edilen tutarlar, bu tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi koşuluyla
mahsup edilerek tarhiyat yapılır. İndirimi reddedilen katma değer vergisine ilişkin mahsup edilecek matrah tutarı, indirimi
reddedilen vergiye esas teşkil eden bedeldir. Şu kadar ki, indirimi reddedilen vergiye ilişkin bedelin tespit edilememesi
hâlinde mahsup edilecek matrah tutarı, %18 katma değer vergisi oranı dikkate alınarak hesaplanır.
Tahakkuk eden verginin vadesinde ödenmemesi veya bu maddede yer alan diğer şartların yerine getirilememesi
nedeniyle mahsup imkânından yararlanılamaması, vergi aslının gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca takip ve tahsiline engel teşkil etmez. Tahsil edilmiş olan vergiler red ve iade edilmez.
Bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak 213 sayılı Kanunun amortismanlara ilişkin hükümleri
uygulanmaz. Bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider
veya indirim olarak kabul edilmez.
Bildirildiği veya beyan edildiği hâlde, 15/4/2013 tarihi itibarıyla yurt dışında bulunduğu kanaat verici belge ile tevsik
edilemeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar dolayısıyla beşinci fıkra
hükmünden yararlanılamaz.
Bildirim veya beyanın yapıldığı tarihi takip eden ay sonuna kadar Türkiye’ye getirilmeyen veya Türkiye’deki banka
ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası
araçları dolayısıyla beşinci fıkra hükmünden yararlanılamaz.
3408-31
Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların;
a) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlara ilişkin iştirak hisselerinin satışından doğan kazançları,
b) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlardan elde ettikleri iştirak kazançları,
c) Yurt dışında bulunan iş yeri ve daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ticari kazançları,
31/10/2013 tarihine kadar elde edilenler de dâhil olmak üzere, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
31/12/2013 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmesi kaydıyla gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.
Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların
tasfiyesinden doğan kazançları, 31/12/2013 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması kaydıyla gelir ve kurumlar
vergisinden müstesnadır.
Bildirim ve beyan süresi sona erdikten sonra bildirim veya beyanlara ilişkin düzeltme yapılamaz.
İlgili kurum ve kuruluşlar, gerçek veya tüzel kişilerin bu madde uyarınca yapılacak işlemlere ilişkin taleplerini yerine
getirmeye mecburdurlar.
Bu maddede yer alan bildirim ve beyan sürelerini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Bu madde uyarınca verilmesi gereken beyannamelerin şekil, içerik ve ekleri ile verileceği yeri ve bu maddenin
uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Bu maddenin uygulamasında kanaat verici belge: Devlet tarafından veya Devlet güvencesinde tutulan kayıt ve
sicilleri; banka, banker, aracı kurumlar ve benzeri mali kurumlar ile posta idaresi, noter gibi kurum ve kuruluşların kayıt ve
belgelerini, 213 sayılı Kanunun İkinci Kitabının Üçüncü Kısmında yer alan belgeler ve muadili belgeler ile bilgi değişiminde
bulunulan yabancı ülkelerde yetkili makamlardan alınarak mahallindeki Türk elçilik ya da konsoloslukları, yoksa ilgili
ülkenin Türk menfaatini koruyan aynı nitelikteki temsilcileri tarafından tasdik olunan belgeleri ifade eder.
Geçici Madde 86- (Ek: 26/10/2016-6753/1 md.)
2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin net ücretleri bu Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarife
nedeniyle 32 nci maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan asgari ücretlilere 2016 yılı
Ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalanlara, bu tutar ile 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin olarak
aylık hesaplanan net ücreti arasındaki fark tutar, ücretlinin asgari geçim indirimine ayrıca ilave edilir. Bu fıkrada geçen net
ücret, yasal kesintiler sonrası ücret tutarına asgari geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan ücreti ifade eder.
Bu Kanunun bu maddeye aykırı olan hükümleri 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık ayları için uygulanmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile mahsup şeklini ve dönemini belirlemeye Maliye Bakanlığı
yetkilidir.
Yürürlük maddeleri:
Madde 125 – Bu Kanun 1 Ocak 1961 tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 126 – Bu Kanun hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.
3409
31/12/1960 TARİH VE 193 SAYILI KANUNA İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER:
1 – 31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun Geçici Maddeleri:
Geçici Madde 1 – 1 inci madde ile değiştirilen 18 inci madde ve 2 nci madde ile değiştirilen 21 inci madde
hükümleri,1982 yılına ait olup 1983 yılı Mart ayında beyan edilecek gelirler hakkında uygulanmaz.
Geçici Madde 2 – 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 9 numaralı bendinde yer alan ve tam
mükellef kurumlara ödenecek tahvilat faizlerinden tevkifat yapılmasına ilişkin hüküm 1/1/1983 tarihinden sonra ihraç olunan
tahvillere ödenecek faizler hakkında uygulanır.
Geçici Madde 3 – 11 inci madde ile değiştirilen 96 ncı madde hükmü,bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce gider
yazılmak suretiyle hesaben ödeme kapsamına giren ve tevkifata tabi tutulmamış bulunan ödemeler hakkında da uygulanır.
Geçici Madde 4 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31/12/1983 tarihine kadar 193 sayılı Gelir Vergisi
Kanununun 81 inci maddesinin 2 ve 3 numaralı bentleri hükümleri uyarınca sermaye şirketine devrolunan ferdi işletmeler ile
nevi değiştirmek suretiyle sermaye şirketi haline dönüşen kollektif ve adi komandit şirketlerin bilançoları 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun geçici 11 inci maddesinde belirlenen şartlar dahilinde ve anılan maddede yazılı emsaller esas alınmak
suretiyle değerlemeye tabi tutulur.Bu değerleme dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri
uygulanmaz.
Bu şekilde sermaye şirketine devrolunan ferdi işletmenin sahip veya sahipleri ile sermaye şirketi haline dönüşen
kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarına değerlendirilmiş bulunan bilançolara göre hesaplanan öz sermaye tutarında
ortaklık payı verilir.
Yukarıdaki hükümlere göre devir veya nevi değiştirme halinde yahut bilançoları yeniden değerlemeye tabi tutulmuş
bulunan ferdi işletmelerle kollektif ve adi komandit şirketlerin 31/12/1983 tarihine kadar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun
81 inci maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre sermaye şirketine devrolunması veya nevi değiştirmeleri halinde,
devralan veya nevi değiştirme suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin bilançolarında yer alan aktif kıymetler, 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun geçici 11 inci maddesinde Kurumlar Vergisi mükellefleri için belirlenen esaslara göre amortismana tabi
tutulur.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun geçici 11 inci maddesi uyarınca bilançoları yeniden değerlemeye tabi tutulan ferdi
işletmelerle kollektif ve adi komandit şirketlerin 31/12/1983 tarihinden sonra 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81 inci
maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre sermaye şirketine devrolunması veya nevi değiştirmeleri halinde, ferdi
işletmelerin sahip veya sahipleriyle kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarına yeniden değerleme katsayıları
uygulanmamış bilançolarına göre hesaplanan öz sermayeleri tutarında ortaklık payı verilir.
31/12/1983 tarihinden sonra ferdi işletmeleri devralan veya nevi değiştirme suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin
bilançolarında yer alan aktif kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulmadan önceki değerleri üzerinden amortismana tabi
tutulur.Bu şirketlerin bilançolarında gösterilen değer artış fonları ise, yeniden değerlemeye tabi tutulan aktif kıymetlerin satışı
veya şirketlerin tasfiyesi halinde birikmiş amortismanlar gibi işleme tabi olur.
Geçici Madde 5 – 1982 yılında gerçek usulde vergiye tabi ticari kazanç sahiplerinden 1/1/1983 tarihinde
yürürlükte olan götürü usulde vergilendirilmenin ge-
3410
nel ve özel şartlarını taşıyanlar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 50 nci maddesi hükmü dikkate alınmaksızın bir defaya
mahsus olmak üzere götürü usulde vergilendirme usulünü seçebilirler.
Geçici Madde 6 – 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa bu Kanunun 15 inci maddesi ile eklenen mükerrer 116 ncı
maddesi hükmü ticari,zirai ve mesleki kazançlarından dolayı 1982 takvim yılında gerçek usulde vergilendirilen mükellefler
hakkında da uygulanır.
Şu kadarki 1983 yılında gerçek usulden götürü usule geçenler ile 15/4/1983 tarihine kadar faaliyetlerini terk edenler
hakkında 1982 yılı ve 1/1/1983 – 15/4/1983 dönemi için mükerrer 116 ncı madde hükmü uygulanmaz.
Geçici Madde 7 – 1475 sayılı İş Kanununa tabi olup da, 12/7/1975 ile 13/4/1980 tarihleri (bu tarihler dahil) arasında
işten çıkan veya çıkarılan hizmet erbabına ödenen işten çıkma tazminatının her hizmet yılı için, günlük asgari ücretin 30
günlük tutarının 7,5 katını ve en fazla 24 yıllık tutarının aşmayan kısmı gelir vergisinden müstesna tutulur.İstisnanın
hesaplanmasında yıl kesirleri tama iblağ olunur.
Bu madde hükmünün uygulanmasında Vergi Usul Kanununda yer alan düzeltmeye ilişkin hükümler gözönünde
bulundurulur.Bu maddeye dayanılarak mükellefler ve vergi sorumluları adına vergi tarh edilemez.
2 – 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde 1 – a) 193 sayılı Kanunun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı maddesi hükmü uyarınca artırılan miktarlara
göre yeni takdirler yapılıncaya kadar, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve halen uygulanmakta olan her bir dereceye ait
götürü ticaret ve serbest meslek kazançlarına,bu kazançların 1/3’ü oranında ilave yapılır.
b) Bu Kanun ile Gelir Vergisi Kanununun 51 inci maddesinin 8 numaralı bendine ilave edilen parantez içi hükümle
götürü usulden yararlanmalarına imkan verilen ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri gerçek usulde
tesis edilenler, 31/12/1985 tarihi itibariyle götürü usule tabi olmanın şartlarını taşımaları ve Ocak 1986 ayı içinde bağlı
bulundukları vergi dairesine yazılı olarak başvurmaları halinde, Gelir Vergisi Kanununun 50 inci maddesi hükmü dikkate
alınmaksızın 1/1/1986 tarihinden itibaren götürü usulde teklif olunurlar.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı, bu maddede yazılı başvuru süresini bir aya kadar uzatmaya yetkilidir.
c) 1985 takvim yılı kazançlarına ilişkin olarak 1986 takvim yılı içinde kurumlar vergisi beyannamesi veren
kurumların 1985 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına giren kazançları üzerinden % 10 gelir
vergisi tevkifatı yapılır.
Bu tevkifat kurumlar vergisi beyanname verme süresi içinde yapılır.
d) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 86 ve 87 nci maddelerinin bu Kanun ile değiştirilen hükümleri,1985 takvim
yılında elde edilen ve münhasıran ücretten ibaret olan gelirler hakkında da uygulanır.
e) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik mükerrer 116 ncı maddesi hükmü ticari, zirai ve mesleki
kazançlarından dolayı 1985 yılında gerçek usulde vergilendirilen mükellefler hakkında da uygulanır.
f) Gelir Vergisi Kanununun 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı ve 31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunlarla değişik 75
inci maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2, 3 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı olan ve 1985 takvim yılı içinde elde edilen iratlar
için, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 77 ve mükerrer 122 nci maddeleri hükümleri uygulanır.
3410-1
3 – 3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde 1 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar (bu tarih dahil) her bir vergi türü,vergilendirme dönemi
ve vergi dairesi itibariyle miktarı 500.000 lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan vergiler ile bu tarih
itibariyle ihtilaflı hale getirilmiş ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ve miktarı 500.000 lirayı aşmayan vergilerin %
30 fazlasıyla ve ihtilaf yaratmamak, yaratılmış ihtilaftan vazgeçmek kaydıyla 31.12.1988 tarihi sonuna kadar ödenmesi
halinde, ödenen bu vergilere isabet eden gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının tahsilinden vazgeçilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir vergi türü,vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle asılları
kısmen veya tamamen ödenmiş bulunan vergilere ait olan ve her vergi türü itibariyle miktarı 500.000 lirayı aşmayan gecikme
zammı,gecikme faizi ve vergi cezalarının % 30’unun 31.12.1988 tarihi sonuna kadar ödenmesi halinde, kalan % 70’inin
tahsilinden vazgeçilir.
Bu maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir.
4 – 15/12/1989 tarih ve 3689 sayılı Kanunun Geçici Maddesi :
Geçici Madde 1 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar (bu tarih dahil) her bir vergi türü, vergilendirme
dönemi ve vergi dairesi itibariyle miktarı 3.000.000 lirayı,yıllık beyanameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25.000.000
lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş olan vergilerin tamamı ile bu
vergilere isabet eden gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının ayrı ayrı % 30’unun; yarısının 31.12.1990, diğer
yarısının da 31.1.1991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte tamamen ödenmesi ve ihtilaf yaratılmaması,yaratılmış ihtilaflardan
vazgeçilmesi şartıyla gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarından kalan % 70’inin tahsilinden vazgeçilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ihtilaflı olan ya da dava açma süresi henüz geçmemiş bulunan ikmalen, re’sen
ya da idarece tarh edilen ve her bir vergi türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle miktarı 3.000.000 lirayı yıllık
beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25.000.000 lirayı aşmayan vergilerin tamamı ile bu vergilere isabet eden
gecikme zammı,gecikme faizi ve vergi cezalarının ayrı ayrı % 30’unun; yarısının 31.12.1990, diğer yarısının da 31.1.1991
tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi halinde ve ihtilaf yaratılmaması, yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi şartıyla
gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarından kalan % 70’inin tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkra kapsamına giren
gecikme faizinin hesaplanmasında tarhiyatın tahakkuk tarihi, dava açma süresinin bitim tarihi olarak dikkate alınır.
Bu Kanunun uygulanmasında;3505 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile değişik 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi
gereğince asıl addolunan ve her bir vergi türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle miktarı 3.000.000 lirayı, yıllık
beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde ise 25.000.000 lirayı aşmayan gecikme zammı ve gecikme faizlerinden;
– 1.1.1989 tarihi itibariyle asıl addolunan miktarın % 30’unun; yarısının 31.12.1990, diğer yarısının da 31.1.1991
tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla kalan % 70’inin,
– 1.1.1990 tarihi itibariyle asıl addolunan miktarların % 20’sinin; yarısının 31.12.1990, diğer yarısının da 31.1.1991
tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla kalan % 80’inin ve 1.1.1990 tarihinde asıl addolunan meblağlara 1990
yılı içinde uygulanan gecikme zamlarının,
Bu konuda ihtilaf yaratılmaması ve yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi halinde tahsilinden vazgeçilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir vergi türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle asılları
kısmen veya tamamen ödenmiş bulunan vergilere ait olan ve her vergi türü itibariyle miktarı 3.000.000 (Yıllık
beyannamelere ilişkin olarak 25.000.000) lirayı aşmayan gecikme zammı,gecikme faizi ve vergi cezalarının %
20’sinin;yarısının 31.12.1990, diğer yarısının da 31.1.1991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi halinde, kalan %
80’inin tahsilinden vazgeçilir.
Bu Kanunda belirtilen miktarların üzerinde borç olması halinde; bu borçların sadece Kanunda belirtilen miktarları
kadarki kısmı hakkında da, yukardaki fıkra hükümleri uygulanır.
Bu Kanun kapsamına giren alacaklar ile ilgili olarak bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılan tahsilat tutarları ile
bu Kanuna göre yapılan ödemeler mükellefe red ve iade edilmez.
Bu maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir.
5 – 22/7/ 1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde 7 – 1.1.1999 – 31.12.2008 tarihleri arasında; Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde sayılan
serbest meslek faaliyetlerinden elde edilen hasılatın aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir
dilimleri toplamını aşan kısmı için 18 inci maddedeki istisna uygulanmaz.
3410-2
Bu istisnanın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
6 – 17/12/2003 tarih ve 5024 sayılı Kanunun Geçici Maddesi: (1)
Geçici Madde 1-31.12.2003 tarihi (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2004 yılında biten hesap
döneminin sonu) itibarıyla aktif toplamı 7,5 trilyon Türk Lirasını veya hesap dönemine ait ciroları toplamı 15 trilyon Türk
Lirasını aşmayan mükelleflerden dileyenler, 2004 yılı (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2004 yılında biten
hesap döneminden sonra başlayan hesap dönemine ilişkin) geçici vergi dönemlerinde beyan edecekleri geçici vergi
matrahının tespitinde; enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler yerine Vergi Usul Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden
önceki değerleme hükümleri ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla kaldırılan hükümlerini ve
Vergi Usul Kanununun 280 inci maddesinin bu Kanunla kaldırılan son fıkrasını dikkate alırlar. Bu takdirde enflasyon
düzeltmesinin dikkate alınmadığı hususu beyannamede belirtilir. Beyanname verme süresi içinde bu hususu bildirmeyen veya
beyanname vermeyen mükelleflerin enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri dikkate almadıkları kabul edilir.
7 – 16/7/2004 tarih ve 5228 sayılı Kanunun Geçici Maddeleri:
Geçici Madde 1- 1.1.2004 tarihinden önce faaliyete geçen özel kreşler, anaokulları ve meslek teknik okulları ile
kalkınmada öncelikli yörelerde açılan özel okullarla ilgili olarak, 8.6.1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları
Kanununun 3 üncü maddesinin bu Kanunla değiştirilmeden önceki hükmü uygulanır. Bu işletmelerden elde edilen kazançlar
hakkında Gelir Vergisi Kanununun 20 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (8)
numaralı bent hükümleri uygulanmaz.
Geçici Madde 5- 1. Mükelleflerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar yaptıkları araştırma geliştirme
harcamaları hakkında, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 89 uncu maddesinin (2)
numaralı bendinin altıncı ve yedinci alt bentleri ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden
önceki 14 üncü maddesinin (6) numaralı bendi hükümleri uygulanır.
2. 2004 yılına ilişkin olarak bu Kanunun yayımından önce verilen geçici vergi beyannamelerinde bu Kanunla yapılan
değişiklikler nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmaz.
––––––––––––––––
(1)Bu maddede yer alan” Dileyen mükellefler, 2004 yılının (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2004 yılında
biten hesap döneminden sonra başlayan) ilk geçici vergi döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahının tespitinde;”
ibaresi, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle”31.12.2003 tarihi (kendilerine özel hesap dönemi
tayin edilenlerde 2004 yılında biten hesap döneminin sonu) itibarıyla aktif toplamı 7,5 trilyon Türk Lirasını veya hesap
dönemine ait ciroları toplamı 15 trilyon Türk Lirasını aşmayan mükelleflerden dileyenler, 2004 yılı (kendilerine özel hesap
dönemi tayin edilenlerde 2004 yılında biten hesap döneminden sonra başlayan hesap dönemine ilişkin) geçici vergi
dönemlerinde beyan edecekleri geçici vergi matrahının tespitinde;”olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3411
193 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın

Yürürlükten Kaldırılan
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
Mükerrer 17.maddesi 24/12/1980 2361 11
19 uncu maddesi 13
20 inci maddesi 14
54 üncü maddenin 9. fıkrası 38
56 ncı maddesinin 5.fıkrası 40
59 uncu maddenin 1.fıkrası 42
Geçici Madde 10 77
Geçici Madde 1-9 86
2.maddenin 3.fıkrası 1/5/1981 2454 1
54.maddenin 7.fıkrası 10
Geçici Madde 11 3/12/1981 2574 35
198 sayılı Emlak alım Vergisi Kanunu ile bu kanunda ek ve değişiklik yapan kanun
hükümleri ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun: mükerrer 80 inci maddesinin
birinci fıkrasının (1) numaralı bendi ile mükerrer 8.maddesinin ikinci fıkrasının (1)
numaralı bendi 21/1/1982 2588 18
113 – 116 ıncı maddeler 18/4/1984 2995 4
77,105.maddeler ve mükerrer madde 122 4/12/1985 3239 138
29/7/1970 tarih ve 1318 sayılı Kanuna 29/11/1984 gün ve 3089 sayılı Kanunun 5 nci
maddesiyle eklenen “Ek Madde” 24/3/1988 3418 41
4/1/1961 tarih ve 213 sayılı Kanuna 3239 sayılı Kanunla eklenen “Mükerrer Madde
415” 24/3/1988 3418 42
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 358 inci maddesinin 2 numaralı bendi3/12/1988
3505 34
6/12/1984 tarih ve 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme
Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun 7 nci maddesinin
2 nci fıkrası 3/12/1988 350534
2/3/1984 tarih ve 2985 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi
7/11/1985 tarih ve 3238 sayılı Kanununun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (g)
bendi ile 13 üncü maddesinin 3 numaralı fıkrası 29/5/1986 tarih ve 3294 sayılı
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi 7/11/1984 tarih ve 3074
sayılı Kanunun, 3418 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile eklenen Geçici 1 inci
maddesi 14/6/1989 3571 16
31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi ile 4/1/1961 tarih ve 213
sayılı Kanunun 40 ıncımaddesinin 4 numaralı bendi 15/12/1990 3689 12
3412
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın

Yürürlükten Kaldırılan
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun 3393 sayılı Kanunla
eklenen geçici 28 inci maddesinin (b) fıkrası 25/6/1992 3824 26
1 – 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun:
a) 46 ıncı maddesinin ikinci fıkrasının 4 ve 5 inci dereceye giren mükelleflerin
safi kazanç tutarlarına ait hükümleri,
b) 111 inci maddesi,
c) Geçici 39 uncu maddenin 4 numaralı fıkrası,
2 – 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun;
a) 15 inci maddesinin 8 numaralı bendi,
b) 37 nci maddesinin 3 numaralı bendi,
c) Geçici 21 inci maddesinin 4 numaralı bendi,
3 – 3 0 6 5 s a y ı l ı K a t m a D e ğ e r V e r g i s i K a n u n u n u n 4 1 i n c i
maddesinin 3 numaralı fıkrası. 25/5/1995 4108 39
4 – 1 9 3 s a y ı l ı K a n u n u n 5 7 / ü ç , 5 9 / b i r 7 i n c i m a d d e s i n i n
parantez içi hükmü 22/7/1998 4369 82
5 – 193 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının
birinci cümlesinden sonra gelen hükümleri, 51 inci maddesinin (11) numaralı
bendi, 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı
bendinin (b) alt bendi 11/8/1999 4444 1,14
3413
193 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
35 — 28/2/1962
39 — 6/3/1962
202 — 28/2/1963
365 Md.1 1/1/1964
Md.4 1/3/1964
Diğer hükümleri 31/12/1963
484 — 8/7/1964
642 — 1/1/1965
784 — 30/11/1966
876 — 13/6/1967
890 Md.1 1/1/1967
Md.2 1/1/1966
903 Md 4, 5 1/3/1968
Diğer maddeleri 24/7/1967
933 — 11/8/1967
980 — 1/1/1968
1132 — 1/1/1969
1137 — 31/3/1969
1631 — 1/1/1972
1743 — 1/7/1973
1927 Md.1 1/2/1974
Diğer maddeler 12/7/1975
1981 — 1/1/1975
2026 — 1/1/1976
2320 Md.1, 2 12/9/1980
Diğer maddeleri 23/10/1980
2361 — 1/1/1981
2454 Md.13 5/5/1981
Md.6 ve Geçici Madde 19 1/6/1981
Diğer hükümleri 1/1/1981
2574Md.6, 9, 12, 16, 19, 21, 22, 25, 30 1/1/1981 tarihinden geçerli olmak üzere 5/1/1982
Md.5, 14, (Gelir vergisi Kanununun 24/1 ve 77/2’deki
değişiklikleri.) 1/1/1981 tarihinden geçerli olmak üzere 5/1/1982
Md.14 ile yapılan diğer değişiklikler 1/1/1983
2588Md.1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 14, 16 Bölge idare ve vergi mahkemelerinin göreve başladıkları tarihte
Md. 9, 10, 11, 12, 15, 17, 18 Emlak vergisi,1980 Genel beyan dönemini izleyen ilk genel beyan
döneminin rastladığı bütçe yılının başında
3414
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

Md.3, 13 1/3/1982
Diğer maddeleri 27/1/1982
2772 — 1/1/1983 tarihinden geçerli olmak üzere
31/12/1982
2970 — 1/1/1984
2995 — 27/4/1984
3239 1. Bu Kanunun birinci bölümünün araziye ait, asgari ölçüde birim değer tesbiti için
yeniden kurulan TAKDİR KOMİSYON’ları ve arazi ile ilgili diğer hükümleri ve
y o k l a m a d a n
m a k s a t v e y o k l a m a m e m u r l a r ı n a i l i ş k i n h ü k ü m l e r i . 1 1 / 1 2 / 1 9 8 5
A r s a l a r a a i t a s g a r i ö l ç ü d e b i r i m d e ğ e r t e s b ı t i i ç i n y e n i d e n k u –
rulan Takdir Komisyonları ile ilgili hükümleri. 1/3/1986
2. Bu Kanunun beşinci bölümünün,96.maddesiyle 492 sayılı Kanunun 8 sayılı tarifesine
e k l e n e n t e l s i z h a r ç l a r ı n a a i t h ü –
kümleri (Yıllık Harçlara ait hükümleri hariç.) 7/10/1983 tarihinden geçerli olmak üzere
11/12/1985
3. Bu Kanunun 107, 115, 119, 126, 132, 133, 134, 135 ve geçici 11/12/1985 tari-
2, 3 ve 4.maddeleri hinden geçerli olmak üzere
4. Bu Kanunun diğer hükümleri. 1/1/1986
85/10172
sayılı Bak.
Kur.Kar. 31/12/1985
85/10175
sayılı Bak.
Kur.Kar. 1/1/1986
3380 1/1/1987 tarihinden geçerli olmak üzere
24/6/1987
3393 11 ve 12 nci maddeleri 1/1/1987
Diğer maddeleri 30/6/1987
3418 a) 1-10 1/4/1988
b) 12-13 ve 15 1/7/1988 tarihinden geçerli olmak üzere
31/3/1988
c) 23 ve 24 1/1/1988 tarihinden geçerli olmak üzere
31/3/1988
d) Diğer maddeleri 31/3/1988
3414-1
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

3505 1) 2, 5, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 19, 21, 22, 23, 26, 28, 29, 32,
33, 34 ve geçici 2 nci maddeleri (1/1/1989 tari hinden geçerli olmak üzere)
10/12/1988
2) B a k a n l a r K u r u l u n a v e M a l i y e v e G ü m r ü k B a k a n l ı ğ ı n a y e t –
ki veren hükümleri ile diğer maddeleri 1 0 / 1 2 / 1 9 8 8
3571 a) 3, 5 ve 8 inci maddeleri (1/1/1989 tarihinden geçerli olmak üzere)
20/6/1989
b) 11, 12, 13 ve 14 üncü maddeleri 1/7/1989
c) Diğer maddeleri 20/6/1989
3689 – 7 nci madde ile 193 sayılı Kanuna eklenen Geçici 35 inci 1/1/1990 tarimaddesi
hinden geçerli
olmak üzere 20/12/1990 tarihinde
57468 inci madde ile 5422 sayılı Kanuna eklenen Geçici 18 inci
maddesi 5/9/1990 tarihinden geçerli olmak üzere
20/12/1990 tarihinde
57461, 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11 ve 12 ile 5 inci maddesi 1/1/1991 tarihinden itibaren elde
edilen gelirlere uygulanmak üzere,7 nci maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi
Kanununa eklenen geçici 34,36 ve 37 nci maddeleri ve 8 inci maddesiyle 5422
sayılı Kanuna eklenen geçici 19 uncu maddesi 1/1/1991
– Diğer hükümleri 20/12/1990
3824 a) 5, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddeleri, 10 uncu
maddesiyle 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesine eklenen 18
numaralı bent
hükmü ve 26 ncı maddesi (“a” fıkrası hariç) 1/1/1993
b) 1, 3, 4, 6, 8, 9, 10 (Bu madde ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci
maddesine eklenen 18 numaralı bent hükmü hariç) 11 ve 12 nci maddeleri ile 26 ncı
maddesinin
(a) fıkrası hükmü 1/1/1992 tari hinden geçerli olarak
11/7/1992
c) Diğer hükümleri 11/7/1992
3946 a) 18, 27 nci maddeleri ile, Geçici 35 inci maddesine eklenen 7 numaralı fıkra
h ü k m ü , 1 9 9 3 t a k v i m y ı l ı g e l i r l e r i n e d e u y –
gulanmak üzere 30/12/1993
b) 26 ncı madde 31/12/1993 tarihinden geçerli olmak üzere
30/12/1993
c) 12 nci madde ile değiştirilen 51 inci maddenin 12 numara
lı bendi ve Bakanlar Kuruluna yetki veren hükümleri 30/12/1993
3414-2
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

d) 1 7 , 2 5 , 1 6 n c ı m a d d e i l e d e ğ i ş i k 7 5 i n c i m a d d e s i n i n i k i n c i
fıkrasının 4 numaralı bendi ve 13 numaralı bent 1/1/1995
e) 28 inci madde ile eklenen geçici 39 uncu maddenin 6 numaralı fıkrası 1/1/1997
tarihinden itibaren elde edilen gelirlere
uygulanmak üzere 1/1/1997
f ) 1 9 , 2 0 , 2 1 v e 2 3 ü n c ü m a d d e l e r i 1 9 9 4 y ı l ı g e l i r l e r i n e d e u y –
gulanmak üzere 1/1/1994
g) Diğer hükümleri 1/1/1994
3986 — 7/5/1994
4008 a) 2, 4, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22, 24 ve 25 inci maddesi ile Gelir Vergisi
Kanununun 41 inci maddesine eklenen 7 numaralı bent ve 27 nci maddesi ile Kurumlar
Vergi
si Kanununun 15 inci maddesine eklenen 12 numaralı bent 1/1/1995
b) 8 inci maddesi, 25 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 41 inci maddesine
eklenen 8 numaralı bent ve 27 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci
m a d d e s i –
ne eklenen 13 numaralı bent 1/1/1996
c) 35 inci maddesi yayımını izleyen aybaşında,
d) Diğer hükümleri 6/7/1994
4108 a) 6 ncı maddesi, 32 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu- 1/1/1994 tarihinna
eklenen geçici 23 üncü (bu geçici maddenin “a” bendinin hinden geçerli
son fıkrası hariç) ve geçici 24 üncü maddeleri ve 39 uncu olmak üzere
maddesinin 2 numaralı bendinin (a) ve (c) alt bendleri 2/6/1995
b) 3 7 n c i m a d d e s i i l e K a t m a D e ğ e r V e r g i s i K a n u n u n a e k l e –
nen geçici 12 nci madde hükmü 27/11/1994 tarihinden geçerli olmak üzere
2/6/1995
c) 5,7,18,19,20,21, 22, 25, 27, 29 ve 31 inci maddeleri, 17 nci 1/1/1995 tarihinmaddesi
ile değiştirilen Gelir Vergisi Kanununun ek 3 ve ek den geçerli olmak
4 üncü maddelerine ilişkin hükümleri üzere 2/6/1995
d) 39 uncu maddesinin 1 numaralı bendinin (b) ve (c) alt bend- 1/1/1996 tarihinleri
1995 yılı kazançlarına da uygulanmak üzere hinde
e) 16 ve 24 üncü maddeleri 2/6/1995
tarihini izleyen
aybaşında
f) 12 ve 23 üncü maddeleri 2/6/1995 tarihini izleyen ikinci ayın
başında
g) 34 ve 36 ncı maddeleri, 37 nci maddesi ile Katma Değer Ver- 1/1/1996 tarigisi
Kanununa eklenen geçici 11 inci madde ve 39 uncu mad- hinde
desinin 1 numaralı bendinin (a) alt bendi ve 3 numaralı bendi
h) Diğer hükümleri 2/6/1995
4325 9 uncu maddesi, 1997 yılı kazançlarına uygulanmak üzere 23/1/1998
3414-3
193 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATI
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
4369 a) 34 ve 35 inci maddeleri, 62 nci maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanununa eklenen
geçici 15 inci maddesi, 81 inci maddesinin € fıkrasının 3 ve 4 numaralı bentleri 82 nci
maddesinin 3 numaralı fıkrasının (a) ve (n) bentleri ile 6 numaralı fıkrasının Emlak
Vergisi Kanununun 10 ve 20 nci maddelerine ilişkin hükümleri 1/1/1998 tarihinden
geçerli olmak üzere 29/7/1998
b) 6 ncı maddesi 31/12/1998
c) 2, 9, 10, 11, 14, 15, 17, 18, 22, 24, 25, 26, 30, 31, 32, 33, 36, 37, 40, 41,
42, 43, 46, 49, 50, 52, 53, 55, 56, 61, 76 ve 79 uncu maddeleri, 12 nci maddesi ile
Vergi Usul Kanununun 353 üncü maddesine eklenen 8 ve 10 numaralı bentler, 20 nci
maddesi ile Vergi Usul Kanunununa eklenen Geçici 21 ve 22 nci maddeler, 39 uncu
maddesinin Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı
bendini değiştiren hükmü, 48 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü
maddesinin 6 numaralı bendine eklenen € alt bendi, 62 nci maddesi ile Katma Değer
Vergisi Kanununa eklenen geçici 16 ncı madde, 70 inci maddesiyle değişik Emlak
Vergisi Kanununun 32 nci maddesinin cezaya ilişkin hükmü, 81 inci maddesinin; (A)
fıkrasının 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26 ve
27 numaralı bentleri, (B) fıkrasının 1 ve 3 numaralı bentleri, (C) fıkrasının 1, 2, 5, 7, 8,
9, 10, 11, 12, 15, 16, 17 numaralı bentleri, (D) fıkrasının 3,4,5,6 numaralı bentleri, €
fıkrasının 1 numaralı bendi, (F), (J) ve (L) fıkraları, (M) fıkrasının 1 numaralı bendi,
(N) fıkrasının 2 numaralı bendi ve (O) fıkrası, 82 nci maddesinin; 1 numaralı fıkrasının
(b) bendi, 2 numaralı fıkrasında yer alan 6183 sayılı Kanunun 38 nci maddesine ilişkin
hüküm, 3 numaralı fıkrasının (c), (d), (h), (i), (k), (l), (m), (o), (p), €, (s), (t), (u) ve (v)
bentleri, 4 numaralı fıkrasının (b), (c), (d), (g) ve (h) bentleri, 5 numaralı fıkrasının (a),
(b), (c), (d) ve (f) bentleri 6 numaralı fıkrasının Emlak Vergisi Kanununun
35 inci maddesine ilişkin hükmü, 7 numaralı fıkrası 1/1/1999
d) 57 nci maddesi, 39 uncu maddesinin Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin
ikinci fıkrasının 4 numaralı bendini değiştiren hükmü, 48 inci maddesinin Gelir
Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinin (b) alt
bendini değiştiren hükmü, 1999 hesap dönemi kurum kazançlarından başlamak üzere
1/1/1999
e) 59, 60, 63, 71, 72, 78 inci maddeleri, 62 nci maddesi ile Katma Değer Vergisi
Kanununa eklenen geçici 14 üncü maddesi, 73 üncü maddesi ile değişik Veraset ve
İntikal Vergisi Kanununun 16 ncı maddesinin son fıkrası hükmü, 81 inci maddesinin €
fıkrasının 3 ve 4 numaralı bentleri, (G) fıkrası ve 82 nci maddesinin 5 numaralı
fıkrasının € bendi bu Kanunun yayımını izleyen aybaşında,
f) 27, 38, 44 ve 45 inci maddeleri 1998 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere29/7/1998
g) 47 ve 51 inci maddeleri 1/1/1999 tarihinden itibaren verilen beyannameler
için uygulanmak üzere 29/7/1998
h) 8 1 i n c i m a d d e s i n i n € fı k r a s ı n ı n 6 n u m a r a l ı b e n d i , 1 / 1 / 2 0 0 0 t a r ihinden
sonra elde edilen kar paylarına uygulanmak üzere 29/7/1998
i) 8 1 i n c i m a d d e s i n i n ( D ) f ı k r a s ı n ı n 2 n u m a r a l ı b e n d i
1/1/2000 tarihinde 1/1/2000
j) 16 ncı maddesi 1/1/2003
k) 18 inci maddesi uzlaşma kapsamına giren cezalarla ilgili hükümleri 31/12/1998
t a r i h i n d e n s o n r a k i v e r g i l e n d i r m e d ö –
nemlerine ilişkin tarhiyatlardan başlamak üzere 1/1/1999
l) 30 uncu maddesi ile değiştirilen Gelir Vergisi Kanununun Ek 4 üncü maddesinin ikinci
fıkrası hükmü, 1/1/1998 tarihinden itibaren alınan yatırım teşvik belgeleri kapsamında
yapılan yatırım harcamaları için geçerli olmak üzere 29/7/1998
3414-4
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

m) 48 inci maddesinin Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 8,9 ve 14 numaralı
bentlerini değiştiren hükmü; vadesiz hesaplara ödenecek faiz ve kar paylarıyla bu
Kanunun yayımı tarihinden itibaren açılan veya vadesi bu tarihten sonra yenilenen
hesaplara ve menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile bu Kanunun yayımı
tarihinden itibaren iktisap veya elden çıkarılması işlemleri dolayısıyla bu tarihten sonra
sağlanan menfaatlere uygulanmak üzere 29/7/1998
n) Diğer hükümleri 29/7/1998
yürürlüğe girer.
4444 9, 51, Geçici 55, Geçici 56, Geçici 57 nci maddeleri 14/8/1999
86 ncı maddesi 1/1/1999 tarihinden başlamak üzere
yayımı olan 14/8/1999 tarihinde
18, 64 ve Mükerrer 120 nci maddeleri 1/1/2000
4605 4 üncü madde 30/11/2000
5 inci maddesiyle eklenen 2000 yılı gelirlerineGeçici
madde 58 de uygulanmak üzere
yayımı olan 30/11/2000
tarihinde
4676 – 7/6/2001
4684 17 nci maddesi 1/1/2002
4697 8 inci maddesi ile bu Kanunun Yayımı tarihi
94 üncü maddesinin 11 numaralı bendinde yapılan olan 10/7/2001
değişiklik tarihinde
Diğer hükümleri 7/10/2001
4710 – 24/10/2001
4761 – 22/6/2002 tarihini izleyen
ay başında
3 üncü madde 22/6/2002
1/1/2003
4842a) 2, 8, 9, 13 ve 35 inci maddeleri 2003 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere 24/4/2003
b) 27 nci maddesi 31/12/2003
11, 14 ve 20 nci maddeleri 2003 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere 1/1/2004
d) 3, 4, 6, 15, 18, 26, 29 ve 38 inci maddeleri, 36 ncı maddesinin (1), (3) ve (7) numaralı fıkraları ile (2)
numaralı fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri, 37 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) ve (g) bentleri ve (3),
(4) ve (5) numaralı fıkraları 1/1/2004
e) 21, 33 ve 34 üncü maddeleri ve 23 üncü maddesi ile 3065 sayılı Kanunun 17 nci maddesine eklenen (l) ve
(m) bentleri 24/4/2003 tarihini izleyen ay başında,
f) 37 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi ile yapılan düzenleme 24/4/2003 izleyen ikinci ay
başında,
g) 23 üncü maddesi ile 3065 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin (a) ve € bentlerinde yapılan değişiklik hükmü
1/7/2003
h) 25 inci maddesi 1/7/2003 tarihinden itibaren yapılacak kiralama işlemlerinde uygulanmak üzere
24/4/2003
i) 30 uncu maddesi ile 36 ncı maddesinin 9 numaralı fıkrası 1/4/2003 tarihinden geçerli olmak üzere
24/4/2003
j) Diğer hükümleri 24/4/2003
49625 inci madde 1/6/2003 tarihinden geçerli olmak üzere 7/8/2003
6 ncı madde 1/1/2004
5024 – 1/1/2004
5035 – 2/1/2004
5105 89 uncu madde 13/3/2004
5228 20 madde 1/1/2004
29, 94 madde 1/1/2005
19, 23 ,42 ve 89 31/7/2004
5024 sayılı Kanunun işlenemeyen hükmü
Geçici 1 inci madde, 5228 sayılı Kanunun
İşlenemeyen hükmü Geçici Madde 1 ve 5 31/7/2004
5255 Geçici Madde 66 13/11/2004
5281 76,Mükerrer Madde 80, 81 ve Geçici Madde 67 1/1/2006
Geçici Madde 68 31/12/2004 tarihini izleyen aybaşı
1031/1/2005 tarihinden itibaren elde
edilen gelirlere uygulanmak üzere 31/12/2004
40, 48, 89 ve Geçici Madde 55, 59 1/1/2005 tarihinden geçerli olmak üzere 31/12/2004
3414-5
Değiştiren Kanun Yürürlüğe
No. 193 sayılı Kanunun değiştirilen maddeleri giriş tarihi
5436 89, Geçici Madde 67 24/12/2005
5473 63 31/3/2006 tarihini takip eden ay başında
5479 103 1/1/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere
8/4/2006 tarihinde
(…) (1) Geçici Madde 69 ve 70 1/1/2006 tarihinden geçerli olmak üzere 8/4/2006 tarihinde
5527 Geçici Madde 67 1) numaralı fıkranın altıncı paragraf ve 8) numaralı fıkra parantez içi hüküm
1/10/2006
Diğer hükümleri 7/7/2006
5582 75, 94 6/3/2007
5615 41, 75, Mük.80, 121, Mük. 121,123, Geçici 67 nci
maddesinin (14) numaralı fıkrasına ilişkin değişiklik
hükmü, Geçici Madde 711/1/2007 tarihinden geçerli
olmak üzere 4/4/2007
32 1/1/2008 tarihinden
itibaren elde edilecek gelir
lere uygulanmak üzere 4/4/2007
9, 92, 94,99,98,99,Mük.120 4/4/2007
5661 53 1/4/2007 tarihinden geçerli
olmak üzere 25/5/2007
5746 89 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere 12/3/2008
tarihini takip eden aybaşında
5766 9, Geçici Madde 72 1/7/2008
29, 42 6/6/2008
Geçici Madde 73 ve 74 1/1/2008 tarihinden geçerli olmak üzere 6/6/2008
5838 99 28/2/2009
119, Geçici Madde 75 28/2/2009 tarihini takip eden aybaşında

–––––––––––
(1) Anayasa Mahkemesi’nin 15/10/2009 tarihli ve E.: 2006/95, K.: 2009/144 sayılı Kararı ile 30/3/2006 tarihli ve 5479 sayılı
Kanunun 15 inci maddesinin (2) numaralı bendindeki “2” rakamı iptal edilmiş olup, bu rakam 193 sayılı Kanunun 5479
sayılı Kanunla değişik 19 uncu maddesinin yürürlüğünü düzenlediğinden iptal hükmü bu araya işlenmiştir.
3414-6
Değiştiren
Kanunun/
KHK’nin
Numarası
193 sayılı Kanunun değişen veya iptal edilen maddeleri Yürürlüğe Giriş
Tarihi
5904 25, 89, Geçici Madde 76 ve 77
32
3/7/2009
1/1/2009 tarihinden geçerli
olmak üzere 3/7/2009
6009 (1)
103
Geçici Madde 67
Geçici Madde 69
Geçici Madde 78
1/8/2010 tarihini izleyen
aybaşında
1/10/2010
(…) (1) 1/8/2010
1/1/2010 tarihinden geçerli
olmak üzere 1/8/2010
6111
75, Geçici Madde 67
Geçici Madde 68
25/2/2011
31/12/2010 tarihinden geçerli
olmak üzere 25/2/2011
6303 Geçici Madde 79 18/5/2012
6322 9, 46, 75, 89, 94,Geçici Madde 67, Geçici
Madde 81
94/10-a, Geçici Madde 80
21
41
15/6/2012
1/7/2012
1/1/2013 tarihinden itibaren elde
edilen hasılata uygulanmak üzere
yayımı tarihi olan 15/6/2012
tarihinde
1/1/2013
6327 Geçici Madde 82
22, 75, 86, 94
40, 63, 89
29/6/2012
29/8/2012
1/1/2013
6353 75, 94 12/7/2012
6358 Geçici Madde 83 10/11/2012
6456 Geçici Madde 84 18/4/2013
6462 25, 31, 63, 89 3/5/2013
6486 Geçici Madde 85 29/5/2013
6487 Geçici Madde 75 11/6/2013
––––––––––––––
(1) Anayasa Mahkemesi’nin 9/2/2012 tarihli ve E: 2010/93, K: 2012/20 sayılı Kararı ile, 23/7/2010 tarihli ve 6009 sayılı Kanunun yürürlük
hükümlerini düzenleyen 62 nci maddesinin (ç) bendinde yer alan “2010 takvim yılı kazançlarına uygulanmak üzere” ibaresi iptal
edilmiştir.

3414-7

Değiştiren
Kanunun/KHK’nin
veya İptal Eden
Anayasa Mahkemesi
Kararının Numarası
193 sayılı Kanunun değişen veya iptal
edilen maddeleri
Yürürlüğe Giriş Tarihi
Anayasa Mahkemesi
9/2/2012 tarihli E:
2010/93, K: 2012/20
Geçici Madde 69 26/7/2013
6518 89 19/2/2014
6525 89 27/2/2014
6527 Geçici Madde 76 1/3/2014
6552 89 11/9/2014
6645
40 23/4/2015
32
23/4/2015 tarihini izleyen
aybaşından itibaren
6655 Geçici Madde 67, Geçici Madde 68 1/1/2016
6663
Mükerrer Madde 20, Mükerrer Madde 123 10/2/2016
89
1/1/2016 tarihinden
itibaren elde edilen
gelirlere uygulanmak üzere
10/2/2016 tarihinde
6676 Geçici Madde 75
26/2/2016 tarihini takip
eden ay başında
6728
22, 40, 89, 98/A, Geçici Madde 67 9/8/2016
23, 25
9/8/2016 tarihini izleyen
ayın başında
33 1/1/2017
3414-8

Değiştiren
Kanunun/KHK’nin
veya İptal Eden
Anayasa Mahkemesi
Kararının Numarası
193 sayılı Kanunun değişen veya iptal
edilen maddeleri
Yürürlüğe Giriş Tarihi
6745
20
1/1/2017 tarihinden
itibaren faaliyete başlayan
özel kreş ve gündüz
bakımevlerine uygulanmak
üzere yayımı tarihinde
(7/9/2016)
74, 94, Geçici Madde 67 7/9/2016
6753 Geçici Madde 86
1/10/2016 tarihinden
geçerli olmak üzere
28/10/2016
6824 Mükerrer Madde 121
1/1/2018 tarihinden
itibaren verilmesi gereken
yıllık gelir ve kurumlar
vergisi beyannamelerinde
uygulanmak üzere
8/3/2017 tarihinde
3414-9
193 Sayılı Kanunun Çeşitli Maddelerindeki Oran ve Miktarlarda
ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ
Değişiklik Yapan Yayımlandığı
Mevzuatın Resmi Gazetenin
Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde
25/10/1982 8/5521 28/11/1982 17882 51
20/12/1983 83/7511 26/12/1983 18263 18, 21
23/12/1983 83/7518 30/12/1983 18267 13, 53
20/12/1985 85/10172 26/12/1985 18970 47, 48
20/12/1985 85/10175 26/12/1985 18970 94
1/12/1986 86/11239 10/12/1986 19307 13
12/12/1986 86/11307 23/12/1986 19320 46, 47, 48
21/12/1986 86/10380 22/2/1986 19027 94
25/3/1986 86/10415 7/3/1986 19040 94
9/12/1986 86/11306 23/12/1986 19320 Mükerrer 116
23/12/1986 86/11330 31/12/1986 19328 45, 75, 94
12/3/1987 87/11565 14/3/1987 19400 94
27/4/1987 87/11812 6/6/1987 19479 75, 94
14/7/1987 87/11987 27/8/1987 19557 94
16/12/1987 87/12338 28/12/1987 19678 45, 75, 94
30/12/1987 87/12467 31/12/1987 19681 Mükerrer 31, 46, 48, 86, 87, 94, 103, Mükerrer 116
30/12/1987 87/12478 19/1/1988 19699 94
22/1/1988 88/12567 19/2/1988 19730 94
19/2/1988 88/12645 20/2/1988 19731 94
25/5/1988 88/12966 9/5/1988 19837 75, 94
28/12/1988 88/13642 30/12/1988 20035 21, 31, 46, 48, 53, 68/10, 86, 87, 103, Mükerrer 116,
Geçici 32
28/12/1988 88/13644 30/12/1988 20035 94
25/3/1989 89/13876 25/3/1989 20119 Mükerrer 120
16/6/1989 89/14258 25/7/1989 20232 13, 53
21/7/1989 89/14365 19/8/1989 20257 94
27/12/1989 89/14913 30/12/1989 20388 17, 21, 31, 46, 48, 68/10, 86, 87, 103, Mükerrer 120
27/12/1989 89/14919 30/12/1989 20388 94
15/12/1990 3689 20/12/1990 20731 13, 17, 21, 24, Ek 2, 47, 53, 68, Mük. 80, 86, 87,
103, 111,112.
12/8/1991 91/2074 16/8/1991 20962 94.
2/10/1991 91/2345 31/10/1991 21037 17
26/12/1991 91/2569 31/12/1991 21098 13, 21, 24/3, 31, 47/2, 53, 68/10, Mükerrer 80, 86, 87,
103, 111, 112 ve geçici 37
26/12/1991 91/2564 31/12/1991 21098 Mük. 94
30/1/1992 92/2682 12/2/1992 21140 94
30/1/1992 92/268 12/2/1992 21140 51
20/5/1992 92/3078 28/5/1992 21241 94, 103
22/12/1992 92/3892 31/12/1992 21452 13, 17, 21, 24/3, 31, 47/2, 53, 68/10, Mükerrer 80,
86, 87, 103, 111, 112 ve Geçici 37
3414-10
Değişiklik Yapan Yayımlandığı
Mevzuatın Resmi Gazetenin
Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde

17/11/1992 92/3802 31/12/1992 21452 94
Tebliğ 165 6/3/1991 20806 Geçici 35.
” 167 12/4/1991 20843 69
” 168 15/3/1992 21172 48, Geçici 35.
” 170 28/1/1993 21479 48, Geçici 35.
20/8/1999 99/13230 25/8/1999 23797 Mük. 94
30/12/1993 93/5142 31/12/1993 21805 Mükerrer 46, 47, 48
30/12/1993 93/5143 31/12/1993 21805 Mükerrer Mükerrer 120
30/12/1993 93/5146 31/12/1993 21805 Mükerrer 13, 17, 21, 31, 33, 53, 68, Mükerrer 80, 82, 111, 112
30/12/1993 93/5148 31/12/1993 21805 Mükerrer 94
27/1/1994 94/5255 9/2/1994 21844 94
14/2/1994 94/5307 16/2/1994 21851 94
8/12/1994 94/6300 27/12/1994 22154 13, 17, 21, 31, 47, 53, 68 Mük., 80, 82, 86, 87, 111,
112, ek madde 2
Tebliğ 179 2/1/1995 22159 103, Mükerrer 116, Geçici 35
12/1/1995 95/6429 1/2/1995 22189 94
12/1/1995 95/6430 1/4/1995 22245 46, 48, 51 ve Geçici 35
15/2/1995 95/6595 29/3/1995 22242 47
Tebliğ 183 6/4/1995 22250 48
17/7/1995 95/7137 6/9/1995 22396 94
15/12/1995 95/7593 30/12/1995 22509 13, 17, 21, 23, 31, Ek 2, 53, 68, Mükerrer 80, 86,
87, 103, Mükerrer 111, 112, Geçici 35
Tebliğ 189 31/12/1995 22510 48
Tebliğ 190 11/1/1996 22520 Geçici 35
29/1/1996 96/7843 10/2/1996 22550 47
30/9/1996 96/8635 31/10/1996 22803 Mükerrer 94
20/12/1996 96/8955 29/12/1996 22862 94
Tebliğ 200 31/12/1996 22864 13, 17, 21, 23, 53 68, Mük.80,112, Mük.116, Geçici
35
4/4/1996 96/8005 12/4/1996 22609 46
Tebliğ 199 28/12/1996 22861 46
31/3/1997 97/9516 30/6/1997 23035 Mük. 46
9/12/1997 97/10351 16/12/1997 23202 Mük. 23, Ek Madde 2, 47, 86, 87, 103, Mük. 111.
24/12/1997 97/10416 31/12/1997 23217 31
Tebliğ 204 16/12/1997 23202 Mük. 46, 48, 69
3/4/1998 98/10885 16/4/1998 23315 Mük. 46
10/8/1998 98/11465 13/8/1998 23432 Mük. 94
28/8/1998 98/11593 1/9/1998 23450 94
7/10/1998 98/11794 15/10/1998 23494 94
17/11/1998 98/12030 28/11/1998 23537 31
Tebliğ 205 16/12/1997 23202 Geçici 35.
Tebliğ 215 6/12/1998 23545 48
3414-11
Değişiklik Yapan Yayımlandığı
Mevzuatın Resmi Gazetenin
Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde

BKK 98/11601 6/9/1998 23455 94
BKK 99/12626 1/4/1999 23653 94
Tebliğ 62 1/5/1999 23682 41
20/8/1999 99/13230 25/8/1999 23797 Mük. 94
Tebliğ 65 30/10/1999 23861 41
Tebliğ 228 16/12/1999 23908 21, 23, Ek 2, 103
BKK 2000/329 25/4/2000 24030 2. Mük. Mükerrer 120
Tebliğ 66 25/1/2000 23944 41
Tebliğ 69 3/11/2000 24219 41
BKK 99/13645 30/11/1999 23892 Mük. 31
Tebliğ 230 30/12/1999 23922 47
BKK 2000/1713 20/12/2000 24266 94
BKK 2000/1712 20/12/2000 24266 75
Tebliğ 238 22/12/2000 24268 21,23,Ek 2,47,48,103
BKK 2000/1689 8/12/2000 24254 21,23,21,Ek 2,47,48,103
Tebliğ 70 7/2/2001 24311 41
Tebliğ 71 6/5/2001 24394 41
Tebliğ 72 27/7/2001 24475 41
Tebliğ 2001/2839 17/8/2001 24496 94
Tebliğ 2001/2847 17/8/2001 24496 94
Tebliğ 73 3/11/2001 24472 41
BKK 2001/3398 27/12/2001 24623 21,23,31,103
Tebliğ 304 5/4/2002 24717 Mükerrer 120
Tebliğ 308 14/7/2002 24815 Mükerrer 120
Tebliğ 309 2/10/2002 24894 Mükerrer 120
Tebliğ 78 26/10/2002 24918 41
BKK 2002/5000 30/12/2002 24979 94
Tebliğ 79 30/1/2003 25009 41
Tebliğ 313 20/3/2003 25054 Mükerrer 120
Tebliğ 84 18/11/2003 25293 41
BKK 2003/6577 30/12/2003 25332 94
BKK 2003/6578 30/12/2003 25332 19, 21, 23, Mükerrer 80, 82,
86,103
BKK 2004/8295 29/12/2004 25685 19, 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86,
Mükerrer 121
3414-12
Değişiklik Yapan Yayımlandığı
Mevzuatın Resmi Gazetenin
Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde

BKK 2005/9826 29/12/2005 26038 21, 23, 31, 47, 48, 82, 86
ve Mükerrer Madde 121
Tebliğ Seri No:266 28/12/2007 26740 21, 23/8, 31, 47, 48, Mükerrer Madde 80, 82, 86
BKK 2007/13044 26/12/2007 26742 Madde 103
Tebliğ Seri No:270 23/12/2008 27089 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80,
82, 86
Tebliğ Seri No:271 31/12/2008 27097( 6.Mük.) 103
BKK 2009/14592 3/2/2009 27130 94
Tebliğ Seri No:273 29/12/2009 27447 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80,
82, 86, 103
BKK 2010/1182 29/12/2010 27800 94, Geçici Madde 67
Tebliğ Seri No:278 29/12/2010 27447 (6.Mük.) 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103
Tebliğ Seri No:280 26/12/2011 28154 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde 67
BKK 2012/3571 6/9/2012 28403 75
Tebliğ Seri No:284 31/12/2012 28514 (4.Mük.) 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde
67
BKK 2013/5174 31/7/2013 28724 Geçici Madde 85
Tebliğ Seri No:285 30/12/2013 28867 (Mük.) 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde 67
Tebliğ Seri No:287 30/12/2014 29221 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde 67
Tebliğ Seri No:290 25/12/2015 29573 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde 67
Tebliğ Seri No: 296 27/12/2016 29931 21, 23, 31, 47, 48, Mükerrer 80, 82, 86, 103, Geçici Madde 67